Filosoof Ype de Boer heeft geen tepelklemmen nodig om de grenzen van de menselijke seksualiteit af te tasten. Een paar scherp geslepen vraagtekens zijn voldoende.
Is er in onze moderne maatschappij nog plaats voor erotiek? De vraag op zich doet wenkbrauwen fronsen. Iedereen mag tegenwoordig vrij zijn geaardheid vieren, porno wordt al lang niet meer onder de toonbank verkocht, weekbladen schrijven zonder schroom over nieuwe relatievormen als polyamorie… Seks lijkt zo alomtegenwoordig dat sommige brompotten zelfs gewag maken van de pornoficatie van onze samenleving.
Centrale zin: Het erotische staat in relatie tot moraliteit omdat het iedere moraliteit kan uitdagen.
De jonge Nederlandse filosoof Ype de Boer stelt zich in zijn essaybundel Het erotisch experiment de vraag of we ondertussen erotiek niet tot de naakte daad hebben herleid en we geen gevangene zijn geworden van onze westerse seksuele identiteit. In navolging van Michel Foucault en aan de hand van literaire voorbeelden probeert De Boer de onzichtbare ketens bloot te leggen waarmee we onszelf knechten. Zo gaat hij uitgebreid in op het onblusbare verlangen dat Mozarts Don Juan van vrouw naar vrouw jaagt, en ontdekt hij in het oeuvre van Murakami de emotionele apathie die vaak gepaard gaat met de routine van fuckbuddy’s. Bedpartners worden tot instrumenten herleid, objecten die dienen om ons zelfbeeld te stutten – ik ben een veroveraar, een attente minnaar, een libertijn. Net die zelfbeelden wil De Boer bevragen en uitdagen.
De Boer ziet zijn essay vooral als een ode aan de verbeeldingskracht. Erotiek behelst veel meer dan het atletische beukwerk van pornoacteurs en De Boer wil onze nieuwsgierigheid aanwakkeren, curieus zijn naar de ander én het Andere. Dus trekt hij door geschiedenis en wereld om zichzelf te confronteren met andere visies op erotiek. Zo ontkracht hij, samen met Spengler, het idee dat seks in de middeleeuwen vooral des duivels was en ontdekt hij dat in het oude China erotiek tot een religieuze kunstvorm werd verheven. Tempelorgieën en harems zijn door de westerse blik verengd tot platte fantasieën die in YouPorn-filmpjes worden gegoten, terwijl de groepsseks streng geritualiseerd was en vrouwen in harems over de échte seksuele macht beschikten.
Vooral de tantrische traditie boeit De Boer, omdat seks er in een veel ruimer, meditatief kader wordt geplaatst, als een middel om jezelf, de ander en de wereld beter te leren kennen. Hij geeft grif toe dat we opnieuw de neiging hebben om tantra tot urenlange bedprestaties te herleiden en dat het westers vocabularium ontoereikend is om de oriëntaalse denkwijzen goed te verwoorden, maar zijn onderzoek getuigt wel van een oprechte filosofische nieuwsgierigheid.
De Boer is iets op het spoor maar blijft soms hangen in academische vaagheid zodat je – best toepasselijk voor een ode aan de erotiek – ietwat op je honger blijft zitten. Maar hij prikkelt wel je verbeeldingskracht.
Het erotisch experiment
Ype de Boer, Ten Have, 222 blz., 20,99 euro.
Ype de Boer
Ype de Boer (°1989) promoveert op dit moment aan de VU Amsterdam op het werk van de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben. Eerder analyseerde hij het oeuvre van Haruki Murakami, die volgens De Boer vooral ons dwangidee van een vastomlijnde en authentieke identiteit in vraag stelt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
