En de Knack Hercule Poirotprijs gaat naar… Jo Claes

Na twee eerdere nominaties heeft Jo Claes op Boektopia in Kortrijk de prijs voor de beste misdaadroman van het jaar te pakken met De prijs van de twijfel. Eindelijk.

‘Eindelijk, ja. Ik kreeg stilaan het gevoel dat ik niet goed bezig was’, zegt Jo Claes lachend wanneer we hem feliciteren met zijn Hercule Poirotprijs, waarmee Knack sinds 1998 jaarlijks de beste misdaadroman bekroont. Claes stond eerder al op de shortlist, in 2014 en 2017 – toen wonnen Toni Coppers en Hilde Vandermeeren. ‘Maar dat ik hem nu pas krijg, voor het achttiende boek waarin hoofdinspecteur Thomas Berg de hoofdrol speelt, vind ik ook positief. Het bevestigt mijn vermoeden dat ik nog steeds fris uit de hoek kan komen.’

En dat doet Claes in het bekroonde De prijs van de twijfel zeker. Zoals steeds speelt het boek zich af in zijn thuisstad Leuven, waar op een ochtend op een bouwterrein het lijk van een Poolse bouwvakker wordt gevonden. De werf bevindt zich vlakbij een hangar vol oldtimers van een rijke autodealer die zich verzette tegen het bouwproject. Thomas Berg en zijn team gaan op onderzoek uit. Twee weken later wordt de autohandelaar thuis doodgestoken. Toch toevallig, denkt de hoofdinspecteur die meteen een verband tussen de zaken vermoedt. Alleen kan hij het onderzoek naar die tweede niet leiden aangezien Freya, al een half jaar zijn vriendin, de zus is van de vermoorde autodealer. Daarom wordt zijn assistente Lou op de zaak gezet, wat tot spanningen leidt binnen het team. En ook Bergs relatie met Freya komt op het spel te staan, want hij twijfelt te veel volgens haar, niet het minst over haar vraag om samen te gaan wonen. Het is een twijfel waar hij een hoge prijs voor zal betalen.

Thomas Berg moet de meest atypische inspecteur uit de Vlaamse misdaadliteratuur zijn. Iemand die theologie studeerde alvorens over te stappen op criminologie en daardoor Thomas van Aquino kan citeren, die tentoonstellingen bezoekt, om de haverklap een weetje uit de Leuvense cultuurgeschiedenis uit zijn mouw schudt en in plaats van Duvel liever verfijnde Italiaanse wijnen drinkt. ‘God ja’, antwoordt Claes wanneer we hem daarop aanspreken. ‘Van meet af aan wilde ik geen thrillers schrijven, maar romans waarin er een misdaad gebeurde. Spanning, geweld en sensatie vind ik niet genoeg, en dat vinden mijn lezers evenmin.’

Zien we daar de eeuwige leraar in u de kop opsteken, want u heeft toch lang lesgegeven?

Jo Claes: Dat zou best kunnen, maar waarom zou je niets mogen leren uit een misdaadverhaal? Al moet je daar ook mee oppassen. Zo had ik ooit het plan om een roman te schrijven waarin stamcelonderzoek een rol speelde. Wat heb ik me dat beklaagd, want alles moest tot in de kleinste details juist zijn natuurlijk. Dus stuurde ik ieder afgewerkt hoofdstuk naar twee bevriende professoren om na te lezen. Geen ander boek heeft me zoveel moeite gekost om te schrijven als De mythe van Methusalem. Maar ik heb er wel de Gouden Strop mee gewonnen.

Hoe kiest u een onderwerp?

Claes: Zoals het op mijn weg komt. Veel planning zit daar niet achter. Ken je bijvoorbeeld Armand Thiéry? Een kanunnik van bijzonder rijke textielkomaf, geboren in Gent in 1868. Hij studeerde in Leuven, werd er professor en ontpopte zich tot een van de grote kunstmecenassen van de stad. Iemand vertelde me dat het standbeeld van pater Damiaan aan de Sint-Jacobskerk niet zijn eigen gezicht heeft, maar dat van de kanunnik. Thiéry bleek immers bijzonder goed bevriend te zijn met de maker van het beeld, Constantin Meunier, en die wilde zijn vriend plezieren. Als ik zoiets hoor, ben ik verkocht, en dus leidde het tot een boek over beeldhouwkunst, Over elk vergeten heen.

Een belangrijk thema in De prijs van de twijfel is de confrontatie tussen werk en privéleven. Heb je dat als schrijver ook? Laat je bepaalde zaken links liggen omdat ze te dichtbij dreigen te komen?

Claes: Ik pas daarvoor op omdat ik bij een van mijn eerste boeken flink tegen de lamp ben gelopen. Ik liet toen een moord plaatsvinden op een specifiek adres in Leuven. Straat, nummer: het stond er allemaal in. Een half jaar later zit ik in een Leuvense boekhandel te signeren wanneer er plots twee sip kijkende mensen voor mij staan die zeggen dat zij op dat adres wonen, hun huis proberen te verkopen en al een paar keer van potentiële kopers de opmerking hebben gekregen dat ze uiteindelijk toch geen huis willen waar iemand vermoord is. Om door de grond te zinken vond ik het, tot het koppel in de lach schoot en zei dat het een grap was. Ze woonden er wel, maar dat van die verkoop was niet waar. Maar het was wel de laatste keer dat ik een huisnummer noemde in mijn boeken, of dat ik herkenbare personages gebruikte.

Ook niet in Het oog van de naald, dat zich in het Heilig Hartinstituut in Heverlee afspeelt, waar je jarenlang lesgaf?

Claes: Ik wilde per se die school omdat het gebouw kelders heeft waarin je bij wijze van spreken kunt rondfietsen. Daar wilde ik iets mee doen. Maar om de privacy van mijn collega’s en de directie te beschermen verzon ik compleet fictieve personages. Niets of niemand was herkenbaar, maar het boek was amper uit of iedereen herkende er wel iemand in. Je kunt dat niet tegenhouden.