Drie vragen aan Daan Borrel: ‘Het kerngezin lijkt heilig, maar het zorgt er vaak voor dat moeders thuis de primaire zorgverlener zijn’

In De Dragers verbindt Daan Borrel verleden, heden en toekomst van de geboorte.

In 1996 keert advocate Maria ­terug uit bevallingsverlof om te pleiten tegen een gynaecoloog die een Marokkaanse vrouw tijdens het baren heeft laten sterven. In 2023 bevalt Sanae van een dochter en hoopt zo eindelijk aandacht te krijgen van haar moeder. En in 2035 draagt Vita een kind voor een homokoppel omdat ze van de ­wereld een betere plek wil maken. In De ­dragers, de filosofische roman van de Nederlandse essayiste Daan Borrel, krijgen die drie vrouwen niet alleen een eigen stem, maar ook een onderling vervlochten verhaal.

Kan de toekomst het verleden veranderen?

Daan Borrel: We zien de tijd over het ­algemeen als lineair, waarbij het ­verleden het heden bepaalt en die twee samen de toekomst vormen. In Black Quantum Futurism beweren ­schrijfsters Moor Mother en Rasheedah ­Phillips dat de tijd twee ­kanten opgaat. Die filosofie impliceert een ­bewuste omgang met de ­toekomst. Neem de klimaatverandering. Die is er gekomen doordat we in het verleden niet met de toekomst bezig waren. In mijn roman doe ik dat wel en zo wordt die toekomst een waarachtige tijd die het verleden ook kan beïnvloeden. Door vanuit een feministisch bewustzijn naar het ­verleden te kijken krijgen de strijd en de onderdrukking van weleer bijvoorbeeld een andere betekenis.

Vita ziet het dragen van een kind voor Miko en Lucas als een gemeenschapsvormende daad. Weg met het traditionele gezin?

Borrel: Het kerngezin lijkt heilig, maar het zorgt er wel vaak voor dat moeders thuis de primaire zorg­verlener zijn. Als dat een eigen keuze is, prima, maar ik denk dat voor veel vrouwen alternatieve opties niet eens toegankelijk zijn of voelen. Daarom is het personage Vita het idee ­genegen dat iedereen draagmoeder wordt en niemand nog kinderen voor zichzelf draagt, zoals de Amerikaanse filosofe Sophie Lewis schrijft in Full ­Surrogacy Now. Als we geen familie in de traditionele betekenis van het woord meer hebben, zegt Lewis, gaan we pas echt voor elkaar zorgen.

Denk je echt dat in 2035 thuisbevallen een zeldzaamheid zal zijn?

Borrel: Volgens de recentste cijfers, uit 2021, bevalt 13 procent van de Neder­landse vrouwen thuis. In 2005 was dat nog 29 procent. Het gaat dus hard. Men heeft het daarbij steeds over de zorg voor de baby, waarbij de aandacht voor de barende vrouw verdwijnt. De medicalisering en disciplinering ­nemen toe, maar ook de invloed van het kapitalisme. In sommige Ameri­kaanse bevallingsklinieken moet je tegen­woordig extra betalen voor een eerste huid-op-huidcontact met je ­baby. Daar gaat tijd in zitten, is de redenering, en dat kan niet gratis.