De beste Canadese roman aller tijden blijkt over een beffende beer te gaan

Roderik Six
Roderik Six Journalist voor Knack

‘De beste Canadese roman aller tijden’ blijkt over een beffende beer te gaan. Qua intro zou dat voldoende moeten zijn om u aan het lezen te krijgen.

Het hoeven niet altijd panda’s of koala’s te zijn. In 2014 ging een bruine beer viraal op het internet. Onder de titel ‘What the actual fuck, Canada?’ veroverde een literaire meme wereldwijd de sociale media – miljoenen gebruikers staarden verbaasd naar de cover van de cultroman Bear van Marian Engel, een boek uit 1976 dat het ondertussen tot Canadees cultureel erfgoed heeft geschopt. Op het voorplat: een halfnaakte vrouw die als een stripteaseuse aanschurkt tegen een joekel van een beer. Op de achterflap: een verbijsterende samenvatting van het plot, een onthutsend verhaal over de muisgrijze bibliothecaresse Lou die in de wildernis van Ontario een affaire begint met een beer. Geen platonische liefde, nee, de beer blijkt dankzij zijn lange geribbelde tong zeer bedreven in de edele kunst van cunnilingus en Lou geniet met volle teugen van haar zoektocht naar zijn harige berenlul.

Centrale zin: Toen ze klaarkwam, huilde ze zacht, en de beer likte haar tranen af.

Nu zou je denken dat het om een pulproman gaat, een trashy pocket onder pseudoniem geschreven in de hoop een paar perverten te bedienen. Helaas. Marian Engel (1933-1985) was een erkend literair auteur en met Beer won ze de prestigieuze Governor General’s Award, een eer die ze deelt met andere klasbakken als Margaret Atwood, Alice Munro en Michael Ondaatje. Laat dat even bezinken. Een roman over een beffende beer wordt geroemd als hoogtepunt van de Canadese literatuur en groeit uit tot symbool van nationale trots. Dat is op zijn minst bizar. Weinig landen zouden bestialiteit als uithangbord kiezen.

Maar wie Beer leest, nu in de nieuwe, heldere vertaling van Barbara De Lange, kan er niet omheen: het werkt. Marian Engel slaagt er met gemak in om je te doen geloven in de oprechte berenliefde van Lou.

Dankzij de trage opbouw leef je mee met haar verlangen. Voor ze de wildernis intrekt om in een afgelegen, excentrieke villa een nalatenschap te catalogiseren, leidt ze een saai ambtenarenbestaan. Haar enige verzetje was de obligate affaire met haar baas die haar onbevredigd achterlaat. Pas in de ongerepte natuur vindt ze de vrijheid om haar erotische fantasieën te verkennen. Niet alleen papt ze aan met een beer, ze verleidt ook een lokale winkelier en masturbeert erop los. Mits je de beer vergeet, merk je de feministische inslag van Engels werk: een vrouw die zichzelf en haar seksualiteit ontdekt, die het makkelijk in haar eentje redt, zelfs in een barre streek waar traditioneel enkel mannen gedijen, en zich vrijelijk bedient van minnaars om haar verlangens te bevredigen.

Alleen: je kan de beer niet wegdenken. Op het eind van de dag blijft Lou natuurlijk met een dier naar bed gaan. Hoe naturel, grappig en erudiet ook, je blijft als lezer regelmatig verbaasd opkijken van het blad – wacht, wat heb ik nu gelezen? En laat dat nu net de kracht van literatuur zijn: de grens van het denkbare opzoeken en onze duistere obsessies in taal gieten.

Beer

Marian Engel, Koppernik (oorspronkelijke titel: Bear), 142 blz., 17,50 euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content