Colum McCann over zijn nieuwe roman ‘Twist’: ‘Hoe echt zijn wij eigenlijk nog?’

Colum McCann schreef met Twist een grandioze roman over het herstellen van de verbindingen die ons tot een gemeenschap maken – op wereld- en op persoonlijk vlak.

‘Zie ons hier zitten, jij in België en ik in Amerika’, zegt de Ierse, in New York wonende Colum McCann wanneer we elkaar spreken via videocall. ‘Hoe echt zijn wij eigenlijk nog? We worden versplinterd tot lichtflitsen die door een kabel onder de oceaan schieten en aan de andere kant hersteld worden tot beeld en geluid. En dat allemaal in 0,006 seconden, maar zijn wij dat nog wel?’

Na de covidpandemie wilde McCann een roman schrijven over herstel. Hij stootte op een artikel over een schip dat onderzeese internetkabels repareerde en viel van de ene verbazing in de andere. Zo had hij altijd gedacht dat internetverkeer via satellieten verliep, maar dat bleek voor 95 procent via glasvezelkabels op de bodem van de oceanen te gebeuren, kabels die een netwerk vormen dat de hele aarde bij wijze van spreken bij elkaar houdt. Want als er een kabel breekt, valt de wereld een beetje uit elkaar en moet hij dus zo snel mogelijk hersteld worden.

Hier lag een verhaal op hem te wachten, besefte McCann, en dus schreef hij Twist, waarin Anthony Fennell, een aan de drank geraakte en met een midlifecrisis worstelende schrijver naar Kaapstad vliegt, inscheept op de Belgische George Lecointe en wacht op een kabelbreuk om er een journalistieke reportage over te maken. Aan boord ontmoet hij John Conway, de chef de mission, een getormenteerde figuur die zijn vrouw Zanelle naar Londen ziet verkassen omdat zij daar een klimaatversie van Waiting for Godot gaat opvoeren. Dat wachten op Godot lijkt aanvankelijk ook het lot te zijn van de bemanning van de George Lecointe in deze roman die wel meer vette knipogen bevat naar klassiekers uit de wereldliteratuur, zoals F. Scott Fitzgeralds The Great Gatsby, Herman Melvilles Moby-Dick en natuurlijk Joseph Conrads Heart of Darkness. Want het is een door de klimaatverandering veroorzaakte waterbom boven de Congorivier die de stroom uit zijn oevers doet barsten, waarna miljarden tonnen aarde de oceaan in spoelen en een kabelbreuk veroorzaken. Tijd voor Fennell en Conway om uit te rukken voor een reparatie, van de kabel natuurlijk, maar ook een beetje van zichzelf, want in Twist is zo goed als alles en iedereen gebroken.

Colum McCann: Toen ik aan de roman begon, besteedde niemand aandacht aan die kabels, maar daar is het voorbije jaar verandering in gekomen, door de sabotage-acties in de Baltische Zee en de Rode Zee. Ik sprak onlangs met een Britse admiraal. De volgende grote oorlog begint niet met drones in de lucht, maar wel op de zeebodem, zei hij, met het doorknippen van communicatiekabels. Een land isoleren is niet zo moeilijk, zeker niet een eiland als Ierland of Groot-Brittannië. En ook in vredestijd zijn die kabels op zijn zachtst gezegd omineus. Wie ze bezit, beslist immers wat er doorheen gaat, wat leidt tot digitaal kolonialisme, zij het dan niet uitgevoerd door staten, maar door bedrijven, want het zijn de Meta’s, Microsofts en Googles van deze wereld die de kabels bezitten. Geef het nog een halve eeuw en we spreken niet meer over natiestaten, maar wel over bedrijfsstaten. Ik vind het een beangstigend vooruitzicht.

Versplintering en de zoektocht naar connectie zijn constanten in uw werk. In Het verre licht schreef u over de bouw van een tunnel onder de Hudson die de twee delen van New York verbond. In Laat de aarde draaien loopt er een koorddanser tussen de Twin Towers. Wat heeft u met dat thema?

Misschien is ieder nieuw boek een poging om terug te keren naar huis, naar Ierland dus. (lacht) We leven in versplinterende tijden. Mijn vader en grootvader klaagden daar ook al over, maar het verschil is dat in onze poging om al dit versplinterde te herstellen er nog méér versplintert. Vandaar dat we vandaag zozeer op zoek zijn naar dat ene antwoord op al onze twijfels, dat alles verklaart en repareert. Maar dat is er niet. Het doet me denken aan wat fysicus Niels Bohr zei over de wereld, dat er waarheden over bestaan, maar ook uitspraken die volstrekt in tegenspraak zijn met die waarheden, en die net zo waar zijn. Dat is ook wat Walt Whitman zei: ‘Do I contradict myself? Very well then I contradict myself.’ (uit Song of Myself, nvdr.) Alleen is dat idee vandaag taboe. De mensen willen één waarheid, net zoals ze willen dat je een enkelvoudige identiteit hebt. Je kan Iers zijn, maar tezelfdertijd ook homoseksueel, moslim of conservatief. Dat vinden velen te ingewikkeld. Misschien moeten we onszelf en de wereld wat minder serieus nemen en wat meer leren relativeren. Accepteer de onvolmaaktheid van de wereld, want het is alleen zo dat we haar kunnen repareren.

En aanvaard dat niet alles hersteld kan worden, want als puntje bij paaltje komt, is de wereld een chaotische plek?

McCann: Net zoals wijzelf chaotisch zijn. Ook wij zullen nooit helemaal herstellen van de verwondingen die we doorheen ons leven oplopen. Recent werd ik geplaagd door zware hoofdpijnen waar niets aan te doen was, dagenlang aan een stuk, echt hemeltergend. Vorige week ben ik daarvoor geopereerd. Ze openden mijn hoofd om een diagnose te kunnen stellen en waren daarbij genoodzaakt een ader door te knippen. Het zou geen kwaad kunnen, zeiden ze, maar misschien heeft het zelfs goed gedaan, want sindsdien is de hoofdpijn verdwenen.

Misschien leidt het doorknippen van die kabels dus wel tot herstel?

McCann: Precies, als we de wereld echt willen herstellen, moeten we misschien al die kabels onder de zee gewoon doorknippen en kijken wat er gebeurt.