Buiten de locatie van ‘De rechtvaardige rechters’ heeft de thriller ‘Het geheim van Gent’ weinig te bieden

Zoek niet verder: de Amerikaanse thrillerauteur Steve Berry onthult waar we De rechtvaardige rechters kunnen terugvinden.

Het blijft een fascinerend mysterie: wie heeft De rechtvaardige rechters gestolen en waar bevindt het paneel, met op de achterzijde een grisaille van Johannes de Doper, van de gebroeders Van Eyck zich? Op 11 april 1934 werd het ontvreemd uit de Sint-Baafskathedraal in Gent. In de weken daarop kreeg het bisdom gijzelbrieven in de bus. De grisaille werd als teken van goede wil geretourneerd maar verdere onderhandelingen liepen op niets uit. Op zijn sterfbed legde een van de hoofdverdachten, koster Arsène Goedertier, een cryptische bekentenis af, maar daarmee raakte de kunstroof niet opgelost.

Sinds 1934 wagen allerlei amateurspeurneuzen zich aan het raadsel. Zo zou het paneel in de koninklijke crypte in Laken verborgen liggen, of gewoon achter het altaar van de Sint-Baafs. Meermaals werden parkings en riolen opengebroken op basis van wilde theorieën. Op Gentse terrassen wordt gefluisterd dat de kunstschat in handen is van een vooraanstaande familie die verveeld zit met de kwestie maar vooralsnog nog niet bereid is de publieke schande van een teruggave te ondergaan.

Centrale zin: De noodzaak heeft ons bondgenoten gemaakt.

Het paneel dook al meermaals op in boeken. De verdwijning intrigeerde zowel Albert Camus als Marc de Bel en met Het geheim van Gent doet ook de Amerikaanse bestsellerauteur Steve Berry zijn duit in het zakje. Hij stuurt speurder Nick Lee naar Gent, die al bij zijn aankomst in de Arteveldestad bij een dodelijke achtervolging betrokken raakt en lijdzaam moet toezien hoe de kopie van het paneel in de vlammen opgaat. Lee heeft een mandaat van de Unesco om roofkunst op te sporen en zijn onderzoek leidt al snel naar een kloosterorde van wel heel militair getrainde nonnen die een groot geheim bewaakt.

Ondertussen toont ook het Vaticaan veel interesse voor het paneel. Jan van Eyck, die in zijn tijd als spion voor Filips de Goede rondreisde, zou in de Languedoc banden gesmeed hebben met de Katharen, een religieuze beweging die haar kritiek op de rooms-katholieke kerk niet onder stoelen of banken stak. Daar wil de Romeinse Curie het fijne van weten, temeer omdat de ketterse Jeanne d’Arc nogal prominent op De rechtvaardige rechters staat afgebeeld. Is het paneel in wezen een schatkaart? En waarom hebben Gentse nonnen een gier op hun schouder getatoeëerd?

Berry grabbelt gul in de complotton en sleurt er allerlei occulte theorieën bij, gaande van satanistische kardinalen tot de maagd Maria die haar laatste levensdagen in Zuid-Frankrijk zou hebben gesleten.

Liefhebbers van de historische thriller, of kenners van Umberto Eco, hebben het allemaal eerder al gelezen. De enige Belgische bonus lijkt het Gentse decor maar Berry raakt niet verder dan wat algemene weetjes over cuberdons en de Gentse Feesten. Teleurstellend voor wie net als ondergetekende in Gent woont, en zelfs op het randje van het absurde want Nick Lee neemt om de haverklap een taxi terwijl elke historische cameo zich op wandelafstand bevindt. Nu, hij onthult wel de locatie van De rechtvaardige rechters, een plek waar niemand aan gedacht had. Je moet het lezen om het te geloven. En dan nog.