Auteur Chimamanda Ngozi Adichie: ‘Op dit moment wordt Nigeria beter geregeerd dan de VS’

Met haar eerste roman in tien jaar bracht Chimamanda Ngozi Adichie een blitzbezoek aan Nederland. Knack Focus mocht op audiëntie bij de literaire wereldster. ‘Het was een gruwelijke ervaring, niet kunnen schrijven.’

Zelden was een decor toepasselijker. Chimamanda Ngozi Adichie, de koningin van de Afrikaanse letteren, logeert in The Grand, een vijfsterrenhotel gevestigd in het voormalige stadhuis van Amsterdam. Conciërges met gouden sleutels op de revers, marmeren trappen geflankeerd door bronzen leeuwen, Amerikaanse toeristen die van high tea genieten, brandglas waar de zomerzon doorheen waaiert, en een espresso macchiato die me een rib uit het lijf kost.

De Nigeriaanse schrijver Adichie is literaire royalty, een status die ze veroverde met wereldwijde bestsellers als Een halve gele zon en Americanah. Haar verhalen en essays staan regelmatig in The New Yorker, maar evengoed prijkt ze op de cover van Vogue, en wie kan zeggen dat haar teksten gesampled zijn door Beyoncé?

De promotie van haar nieuwe roman Dream Count is bijna bijzaak. Adichie is in Nederland op uitnodiging van Koning Willem-Alexander – daags na ons interview schuift ze aan bij een staatsbanket – en straks is ze te gast bij de talkshow van Eva Jinek, de grande dame van de Nederlandse televisie. Welgeteld twee journalisten mogen bij haar op audiëntie om het over Dream Count te hebben, een kloeke roman waarin ze vier West-Afrikaanse vrouwen laat worstelen met het leven. Drie van haar hoofdpersonages zijn geslaagde zakenvrouwen die met gemak de wereld rondvliegen, maar centraal in de roman staat Kadiatou, een Guinees kamermeisje dat aangerand wordt door een hotelgast.

Adichie maakt er geen geheim van: Kadiatou is gebaseerd op Nafissatou Diallo, de jonge vrouw die in 2011 Dominique Strauss-Kahn beschuldigde van verkrachting. ‘DSK’ was de gewezen topman van het IMF, het Internationaal Monetair Fonds, en deed ooit een gooi naar het Franse presidentschap. Op wonderbaarlijke wijze – lees: met geld kan je steengoede advocaten betalen – ontsnapte DSK aan een veroordeling, terwijl Diallo door de tabloidpers met de grond gelijkgemaakt werd. Adichie volgde de zaak op de voet en verwerkte haar woede in Dream Count. Dat komt de roman niet altijd ten goede: zowat elk mannelijk personage moet op het hakblok – het zijn allemaal overspelige schoften en losers.

Voor het interview word ik door de uitgeverij lichtjes gemasseerd: Adichie kan niet zo goed om met kritiek. Wanneer ik het er toch op waag en pols naar het negatieve manbeeld in haar roman, krijg ik het deksel op de neus: Adichie glimlacht en zwijgt gedecideerd. Even is het pijnlijk stil in de voormalige raadzaal maar gelukkig is Adichie van het galante type, en zonder aarzelen vertelt ze over haar writer’s block die ertoe leidde dat het tien jaar duurde voor we Dream Count onder ogen kregen.

‘Het was een gruwelijke ervaring, niet kunnen schrijven. Ik zou naar de omstandigheden kunnen wijzen – de geboorte van mijn dochter, de dood van mijn ouders – maar misschien moest ik gewoon wachten. Tussendoor heb ik natuurlijk non-fictie geschreven, en veel gerouwd. Pas toen ik vrede had met de dood van mijn moeder, borrelde de inspiratie weer op. Ik geloof ook echt dat ze me heeft bijgestaan, ik voelde haar troostende hand op mijn schouder wanneer ik opnieuw de kracht vond om aan een nieuwe roman te beginnen.’

De zaak-DSK staat centraal in Dream Count. Wilde je via fictie het recht alsnog laten zegevieren?

Chimamanda Ngozi Adichie: Aanvankelijk was ik blij toen de affaire losbarstte. Een jonge vrouw die een steenrijke man beschuldigt van aanranding én geloofd wordt door de Amerikaanse justitie, dat was een doorbraak. In Nigeria, waar ik deeltijds woon, zou geen enkele vrouw het in haar hoofd halen om een machthebber aan te vallen. Ik geloofde oprecht dat iedereen gelijk is voor de Amerikaanse wet. Maar toen begon het gekonkel. Tabloids sabelden Diallo neer en de aanklager begon te twijfelen: heeft Diallo gelogen op haar visumaanvraag? En zo ja, maakt haar dat wel een geloofwaardig slachtoffer? Even leek het erop dat een onaantastbaar gewaande man van zijn voetstuk zou vallen, maar het mocht niet zijn, macht en geld triomfeerden en er bleef een gebroken vrouw achter.

Heb je Diallo zelf gesproken?

Adichie: Neen. Ik wilde de vrouw met rust laten. Voor alle duidelijkheid: mijn personage staat volledig los van de werkelijke persoon, ik gebruik de zaak als uitgangspunt. En neen, zij heeft op haar beurt geen contact met mij gezocht. Ik hoop dat ze het goed stelt.

Sinds de zaak-DSK lijkt er bitter weinig veranderd. De VS worden nu zelfs geregeerd door een president die het prima vindt om vrouwen in het kruis te tasten.

Adichie: Donald Trump is een anomalie. Ik weiger te geloven dat het Amerikaanse volk zijn waanzin nog lang zal tolereren. In Europa focust de pers te weinig op het verzet. Er protesteren wel degelijk mensen tegen Trump, en rechters dwarsbomen zijn ongrondwettelijke beslissingen. Mijn geloof in de ziel van Amerika is groot.

Toch deporteert hij manu militari ‘ongewenste’ individuen. Overweeg je soms niet om je permanent in Nigeria te vestigen?

Adichie: Eerlijk? Op dit moment wordt Nigeria beter geregeerd dan Amerika, dus dat zou een optie kunnen zijn. Ja, mijn geboorteland kent zijn problemen maar dat zijn groeipijnen. Nadat Nigeria onafhankelijk was geworden van de Britten moest de natie zich volledig opnieuw uitvinden. Je kunt toch niet verwachten dat een gekoloniseerde staat zich meteen na de bevrijding als een perfecte democratie gaat gedragen? Ook dat is schandelijk aan de westerse blik: eerst de boel naar de knoppen helpen en dan met het vingertje wijzen als een land rechtkrabbelt.

In de openingszin van Dream Count verlangt de verteller ernaar om echt gekend, echt begrepen te worden. Dat klinkt, in tijden waarin iedereen op zijn eigen identiteit parkeert, als een statement.

Adichie: Toch is dat de stiekeme drijfveer van elk mens: iemand vinden die jou begrijpt. Dat is de kern van liefde. Ook als auteur wil ik gehoord worden, zoek ik verbinding met mijn publiek. Je schrijft niet in het ijle. Zo weet ik dat mijn moeder mijn werk kent en trots op me is. Je bent niet alleen op deze wereld. Verbintenis is altijd mogelijk.