Zondag 18/8 20.20 – Nederland 2

De vierde Zomergasten van dit jaar kleurt een beetje Belgisch: centrale gast is immers Johan Simons, van 2005 tot 2010 artistiek leider van theatergezelschap NTGent. Over anderhalf jaar keert de Nederlander overigens terug naar Gent, maar momenteel is hij nog intendant bij de Münchner Kammerspiele, een van de meest vooraanstaande Duitse theatergezelschappen.

Münchner Kammerspiele, NTGent en daarvoor richtte u het toonaangevende Hollandia op. Kortom, theater zal wel ter sprake komen?

JOHAN SIMONS: Uiteraard, theater is waar ik vandaan kom. Ik wil graag vertellen hoe mooi het kan zijn, dat theater belangrijk is voor onze maatschappij, hoe het gemaakt wordt… In Zomergasten wil ik het over cultuur hebben, wat niet hetzelfde is als kunst. Kunst is een onderdeel van cultuur, het zweeft er als het ware een beetje boven en levert er kritiek op.

Waar ik het ook zeker over wil hebben, is het verschil tussen hoe de Duitse cultuur vertrekt vanuit het aanbod, terwijl dat in Nederland gebeurt vanuit de vraag: wat wil het publiek? Dat levert een heel ander resultaat op. In Duitsland krijg je daardoor een heel gelaagde samenleving. Zo kent men daar het ‘Bildungsbürgertum’. Het komt erop neer dat je kinderen opvoedt in de kunsten. En dat merk je in Duitsland. Toen Volkswagen besliste om het luxemodel Phaeton in Dresden te bouwen, vroeg men de CEO waarom. Vanwege de goede infrastructuur, antwoordde die, want in Dresden heb je een heel goede opera, goede orkesten, theaters… Daarmee begon die man zijn redenering en dat zegt veel. (lacht) Maar nu haal ik net een fragment aan dat de uitzending van Zomergasten allicht niet zal halen.

Welke fragmenten halen de uitzending dan wel?

SIMONS: Ik ga nog niet alles verklappen, je moet het als kijker mee ontdekken, maar ik kies onder meer voor Jeroen Willems die een lied van Jacques Brel zingt. Ik laat ook een fragment zien van cultuurfilosoof Peter Sloterdijk omdat die vragen stelt die mij interesseren: als wij in staat zijn om een nieuwe mens te scheppen, waarom doen wij dat dan niet? Wat is er mis met ons, wat kunnen wij nog verbeteren? Verder kies ik ook nog voor iets van Pasolini en voor enkele acteurs die ik geweldig vind.

Bestaat de kans dat we acteurs van het NTGent-gezelschap, zoals Wim Opbrouck, zien opduiken?

SIMONS: Nee, ik ga niet iets uit mijn recente verleden tonen, want dan lijkt dat te veel op reclame voor mezelf. En dat hoort toch niet. Ik toon wel een fragment van Hollandia. Niet uit eigenliefde maar omdat ik aan de hand van dat fragment wel iets meen te kunnen vertellen over mijn filosofie.

Hoe vrij kan een gast die fragmenten eigenlijk kiezen?

SIMONS: Dat gebeurt in onderling overleg, en uiteraard wordt er door de redactie geluisterd naar wat ik wil, naar wat mij inspireert. Ik bepaal mee de ‘dramaturgie’ van de fragmenten, ze volgen niet lukraak op elkaar. Al heb ik wel al begrepen dat er bij elke uitzending enkele fragmenten uiteindelijk wegvallen. Als er over een onderwerp wordt uitgeweid bijvoorbeeld. Blijkbaar is de verhouding bij Zomergasten twee uur gesprek en een uur fragmenten. Daar keek ik wel van op, ik dacht dat het fiftyfifty zou zijn.

Nog niet teruggefloten vanwege te dure auteursrechten?

SIMONS: Goeie vraag, daar heb ik nog niets over vernomen. Misschien ligt dat aan het feit dat ik vooral Europese fragmenten heb gekozen. Bij mijn weten ligt de selectie op een paar na zo goed als vast. Ik ben me momenteel aan het inlezen om goed voorbereid naar de uitzending te komen. Als ik naar Zomergasten kijk, dan merk ik dat negen op de tien gasten dat toch doen.

Ben je een trouwe kijker?

SIMONS: Ik ben wel een fan, ja. Ik heb al veel Zomergasten gezien. Een programma van drie uur lang waarin twee mensen met elkaar praten en de kijkcijfers eens niet van tel zijn; ik ben blij dat het nog steeds bestaat. Ik was dan ook vereerd toen men mij belde. Mijn eerste reactie? ‘Oh, fantastisch.’ Nu had ik wel al van iemand uit de omgeving van Zomergasten vernomen dat ik een paar jaar geleden op de longlist stond. Ik kijk ernaar uit om een paar uur heerlijk lang te praten.

Met Wilfried de Jong. Ken je hem al?

SIMONS: We kennen elkaar van vroeger. Wilfried had vroeger ook een theatergezelschap. Als hij het even niet meer wist, dan kwam hij naar Hollandia kijken. (lacht) We experimenteerden toen veel. Hij is me onlangs nog met de hele Zomergasten-redactie komen opzoeken in München, als voorbereiding. Al hield hij toen wel afstand, wat gebruikelijk is in de aanloop naar Zomergasten. Maar dat gesprek loopt wel los, hij is van Rotterdam, terwijl ik uit de buurt ervan afkomstig ben. Wilfried is tevens supporter van Feyenoord en fan van wielrennen, we hebben dus wel wat gemeen.

En ben je iets van plan op het scherm? Een sigaret opsteken zoals Hans Teeuwen?

SIMONS: Ik heb even geflirt met het idee om in de studio een levensgroot portret van de vorige Nederlandse staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra (die draconische bezuinigingen doorvoerde, nvdr.) te laten ophangen, daar glas voor te plaatsen en een kei door te keilen, terwijl er mooie muziek van Bach weerklinkt. Ik weet dat ik met 67 te worden dapperder moet worden, maar wat heeft zo’n gebaar tot nut? Een zinloze provocatie. Dan geef ik de kijkers liever een mooie gedachte mee door een avond lang met liefde te praten over mijn vak en over de maatschappij waarin ik leef.

HANS VAN GOETHEM

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content