Hij is het gezicht van de klassieke maffiaserie La Piovra, het brein achter de Achtreeks Romanzo criminale en de regisseur van de nieuwe gangsterbiopic Vallanzasca. Don Michele Placido doorbreekt de omerta. ‘De boodschap van mijn film? Misdaad loont niet.’
In de jaren 70 en 80 was Renato Vallanzasca verantwoordelijk voor tientallen roofovervallen, ontvoeringen en minstens een handvol moorden op politiemannen en maffiosi. Hoewel de Milanese topgangster jaren het gerecht wist te ontglippen, leverden zijn euveldaden hem uiteindelijk – take that, Freddy Horion! – vier keer levenslang plus nog eens 290 jaar gevangenisstraf op.
Desondanks wist Vallanzasca – 61 inmiddels – het door zijn flamboyante levensstijl, jongensachtige charme en aversie voor autoriteit tot nationale antiheld te schoppen. Zo bood het buitenissige bandietenleven van ‘Il bel René’ eerder al inspiratie voor een tv-film en een toneelstuk. Vanaf deze week loopt ook een biopic over hem in de zalen, het door Michele Placido geregisseerde Vallanzasca: Gli angeli del male, met Kim Rossi Stuart in de rol van de charismatische outlaw.
Wat misdaad betreft, heeft Placido trouwens een en ander op zijn kerfstok. De 65-jarige acteur en regisseur mag in zijn veertigjarige carrière dan onder meer Padre Pio hebben geïncarneerd, de meesten kennen hem nog altijd als commissaris Corrado Cattani, het hoofdpersonage uit de eerste vier reeksen van de maffiaserie La Piovra, die in de jaren 80 miljoenen kijkers van over heel Europa aan de beeldbuis kluisterde.
Bovendien leende Placido in het verleden zijn gezicht aan rechter Giovanni Falcone, die in 1992 door de Siciliaanse maffia vermoord werd, maar ook aan Bernardo Provenzano, de peetvader die mee voor Falcone’s dood verantwoordelijk was. Voeg daar nog de in 2005 door hem geregisseerde en geschreven hitfilm Romanzo criminale aan toe – de daarvan afgeleide serie loopt momenteel op Acht – en je mag Placido gerust een hobbycriminoloog noemen.
Kende je Renato Vallanzasca al lang?
MICHELE PLACIDO: Alle Italianen kennen hem, en dat wil toch iets zeggen als je onze misdaadgeschiedenis kent. (Lacht) Vallanzasca is ongeveer van mijn leeftijd, wat mijn fascinatie altijd extra heeft geprikkeld. Hij droeg dezelfde kleren als ik, luisterde naar dezelfde rock en popmuziek, omringde zich met mooie meisjes… Enfin, hij was geen idool voor mij, maar ik vond hem wel een hippe vogel. Alleen zat hij in een andere branche. Ik durfde niet eens een parkeerboete weg te gooien, hij pleegde de ene roofoverval na de andere en leek er nog mee weg te komen ook. Hij was werkelijk een ‘engel van het kwade’, wat hem ook voor vrouwen aantrekkelijk maakte. In 2008 is hij in de gevangenis overigens met zijn jeugdvriendin getrouwd. Zijn rebelse kant en levenslust waren herkenbaar, maar hij kende geen grenzen, met alle destructieve en autodes-tructieve gevolgen van dien.
Hij was geen traditionele maffioso.
PLACIDO: Klopt. Dat was een van de hoofdredenen waarom ik dit verhaal wilde vertellen. Maffiafilms zijn er al genoeg. Wat zou ik aan The Godfather kunnen toevoegen? Vallanzasca was het prototype van de moderne gangster. Hij was een selfmade man die niet tot een of andere clan behoorde. Hij begon op zijn zevende met kleine diefstallen en ging alsmaar verder met wisselende partners. Hij is de verpersoonlijking van het individualisme en materialisme van de jaren 70 en 80, terwijl de maffia van oudsher voor institutionele en hiërarchische misdaad staat. Maffiosi accepteren het gezag van de capo, Vallanzasca accepteerde niemands gezag.
Door het hoge seks-drugs-en-rock-‘n-rollgehalte verwijten sommigen je dat je Vallanzasca verheerlijkt. De nabestaanden van zijn slachtoffers dienden zelfs klacht in bij het Italiaanse ministerie van Cultuur.
PLACIDO: Alle gangsters met wie ik gesproken heb, zeiden me: ‘Mocht ik mijn leven kunnen overdoen, ik koos allicht hetzelfde pad.’ Sommigen hebben spijt van hun misdaden, maar niet van hun levensstijl. De seks, drugs en rock-‘n-roll is wat het beroep zo aantrekkelijk maakt, zeker in tijden van crisis. Dat was zo in de jaren 70, maar ook nu, met de huidige crisis. Toch hebben gangsterfilms één ding gemeen: ze lopen altijd verkeerd af. Vroeg of laat wordt de gangster geklist. Het is niet omdat ik de opwindende aspecten toon dat ik het gangsterleven verheerlijk. De boodschap die ik wil meegeven, is net dat misdaad niet loont. Het vernietigt je leven en dat van anderen. Vallanzasca mag dan een charmeur zijn, ik toon ook zijn psychotische kant. Ik besef dat ik oude wonden openrijt, maar de film is een röntgenfoto van een criminele geest.
Heb je hem ontmoet?
PLACIDO: Eén keer, maar ik wilde niet dat hij het scenario las en wilde me ook niet door hem laten beïnvloeden. Het is in eerste instantie een artistieke misdaadfilm over de sociale decadentie en de terreur in het Italië van de jaren 80. Ik ben de kijker iets verschuldigd, niet Vallanzasca.
VALLANZASCA
Vanaf 23/11 in de bioscoop.
DOOR DAVE MESTDACH
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
