JOOST VANDECASTEELE, auteur van onder meer Massa en Vel, stilt met een maandelijkse column zijn innerlijke nerd.
O jubel, mijn hart, het zijn waarlijk glorieuze tijden. Dertig jaar geleden beloofde de Britse producer Jeremy Thomas, met een cv van The Last Emperor tot Naked Lunch, om het hallucinant goeie boek High-Rise (1975) van J.G. Ballard op het bioscoopscherm te krijgen. Die belofte zal dit jaar ingelost worden dankzij niemand minder dan regisseur Ben Wheatley, en zo bedaart de pijn der teleurstelling van toen Vincenzo Natali (Cube, Cypher) hetzelfde filmproject verliet.
Nooit heb ik de invloed van J.G. Ballard op mijn schrijven en denken ontkend of geminimaliseerd. Bij momenten was dat zelfs op het randje van diefstal, waarbij wij schrijvers ons altijd indekken met het woord ‘eerbetoon’. Zo heb ik zijn prose poemWhat I Believe omgezet in een speech voor Roger Raveel in een museum dat iets te duidelijk hoopte dat de schilder zou sterven tijdens de tentoonstelling en zo culturele ramptoeristen te lokken. En in mijn eerste boek is het verhaal Bijna-mens haast een herkauwen van het dystopische meesterwerk High-Rise. Allebei over een flatgebouw zonder uitgang, ten prooi aan geweld en chaos en in de gangen dwalen verwilderde ongekamde poedels. Het enige verschil is dat het ene verfilmd wordt en het andere iets meer sektes bevatte.
Toen Ballard midden 2009 stierf, nadat hij net zijn prachtige en ontroerende autobiografie Miracles of Life had afgewerkt, kreeg ik telefoon van een Nederlands radioprogramma. Ze vonden geen enkele inheemse schrijver die iets zinnigs over de man vertellen kon, terwijl die wel over elkaar struikelden om te pochen met hun relatie met de nauwelijks lauwe Martin Bril. Eenzelfde gênante vertoning van monologen over geveinsde vriendschappen als bij de dood van Gerard Mortier of Jan Hoet.
Bril werd gelauwerd omdat hij zijn volk het woord ‘rokjesdag’ schonk. Ballard is godverdomme verantwoordelijk voor een eigen adjectief, de ultieme beloning voor een auteur. Zo omschreef de BBC-nieuwsdienst de recente rellen in Engeland als ballardiaanse toestanden. Omdat ze scènes leken uit zijn roman Kingdom Come (2006), met de slagzin ‘The suburbs dream violence’, over een vergeten generatie van blanke mannen, opgehitst door verveling, racisme, consumerism en angst, met als enige uitlaatklep geweld. Als niks nog de moeite waard is om voor te vechten, dan is vechten omwille van niks het enige wat nog de moeite waard is. Ballard zag het als eerste, zoals enkel relevante sciencefiction dat kan. Hoe hard Dr. Phil ook probeert zijn ’the demise of guys’ in het lexicon te forceren. Of zoals Ballard het het beste verwoordde: ‘Hoe technologisch geavanceerder de maatschappij wordt, hoe primitiever de mens zelf wordt.’ The future has arrived and it’s broken. En deze bedenker van uitzinnige boeken deed dat allemaal terwijl hij als weduwnaar voor drie kinderen moest zorgen. In tegenstelling tot wat Jamal Ouariachi beweert, dat parttime schrijven enkel flauw werk oplevert. De werkelijke discriminatie van literaire jury’s ligt overigens niet in vrouwelijke schrijvers negeren, maar in het neerkijken op genres als horror en sciencefiction.
Maar dus, Ben Wheatley. Natuurlijk hem, bedenk je na het bekijken van de werkelijk verontrustende film Kill List (2011). Deze zwaarlijvige, bebaarde, nerveuze man – so what’s not to love – houdt een impressionant tempo aan van één langspeelfilm per jaar. Momenteel bezet hij de regiestoel voor enkele Doctor Who-afleveringen. Dat ritme kan hij volhouden dankzij microbudgetten en korte draaiperiodes. Zo blikte hij zijn eerste film Down Terrace (2009) in acht dagen in, het scenario zo geconstrueerd dat hij van niemand of niks financiële steun nodig had. Zijn historische psychedelische trip A Field in England (2013) draaien, nam twaalf dagen in beslag en kostte evenveel als tien minuten en tien centimeter loopgraven in In Vlaamse velden.
Zijn gitzwarte komedie Sightseers (2012) liet hem doorbreken en een groter publiek bereiken, maar het is de prent ervoor – Kill List dus – die een ongeëvenaard bewijs van zijn kunde, durf en talent is. Het verhaal reconstrueren als ’twee ex-soldaten worden ingehuurd door een sekte’, zal altijd even ontoereikend zijn als Her samenvatten als ‘man praat tegen zichzelf’. Zelf omschrijft hij Kill List als drie films in één ding gepropt, met elk element nodig om het mysterie te begrijpen aanwezig voor de aandachtige kijker. Waardoor meerdere visies geen overbodige luxe zijn en de film, net als het lowbudgetmeesterwerk Primer, een concentratie vereist die de meeste films niet durven te vragen aan hun publiek. Uit scènes als een speels zwaardgevecht met zijn kind in het begin en een veel meer sinistere versie op het einde of doelbewuste details met religieuze connotaties blijkt duidelijk dat we hier te maken hebben met een regisseur die liever moeilijke vragen stelt dan gemakkelijke antwoorden biedt. En daarom perfect geschikt is voor de verfilming van High-Rise, zoals David Cronenberg Ballards boek Crash verbeeldde met zijn eigen unieke vleselijke obsessie.
Een tweet van Wheatley in februari beantwoordde alvast een vraag die opdook sinds de bekendmaking van de verfilming, namelijk wie zal de hoofdrol spelen in deze Lord of the Flies met volwassenen? Samen met de eerste affiche, vormgegeven door de fantastische Jay Shaw (zie hierboven, en check zeker ook kingdomofnonsense.com), werd ook de eerste naam genoemd, Tom Hiddleston. Inderdaad, de slechterik Loki uit The Avengers.
Natuurlijk besef ik dat er mensen bestaan die hun schouders ophalen bij deze namen samen, net zoals ik sinds vorige week weet dat er een man bestaat die betaald wordt om de televisies op de VRT uit te schakelen op een bepaald uur, ongeacht wie er nog aan het kijken is (of er door de wafelijzerpolitiek eenzelfde individu bij de RTBf bestaat, is me onbekend). Maar als u werkelijk bij de combinatie van al deze elementen geen enkel tinteling in uw buik voelt, dan vrees ik voor u hetzelfde als wat de komiek Patton Oswalt een dwaze heckler ooit toeriep ‘You poor motherfucker. You gonna miss everything cool and die angry.’
ALS NIKS NOG DE MOEITE WAARD IS OM VOOR TE VECHTEN, DAN IS VECHTEN OMWILLE VAN NIKS HET ENIGE WAT NOG DE MOEITE WAARD IS. J.G. BALLARD ZAG HET ALS EERSTE, ZOALS ENKEL RELEVANTE SCIENCEFICTION DAT KAN. THE FUTURE HAS ARRIVED AND IT’S BROKEN.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
