Voor de kunstliefhebber geldt tot de zomer van 2017 dreigingsniveau 4: overdosis nabij en zeer waarschijnlijk. Wie niets wil missen, riskeert op zijn adem te trappen.
Net niet gemist
Dat 2017 intens boeiend dreigt te worden, komt in de eerste plaats doordat er de eerste maanden nog zoveel moois uit 2016 te zien is. Wie in het Gemeentemuseum in Den Haag nog naar Rinus Van de Velde gaat kijken (tot 5 maart), kan daar ook de mooie overzichtsexpo van het werk van Alice Neel (1900-1984) meepikken (tot 12 februari). Toen Neel haar veelal intimistische portretten schilderde, in het New York van voor, tijdens en ver na de Tweede Wereldoorlog, oogstte ze er maar weinig succes mee – om niet te zeggen dat ze werd weggeblazen door de grote gebaren van het abstracte expressionisme en het minimalisme. Nu wordt ze erkend als de Amerikaanse evenknie van de vroege Lucian Freud en de late Francis Bacon, en is ze een inspiratiebron voor hedendaagse kunstenaars als Marlene Dumas en Elizabeth Peyton.
Niet te missen
De belangrijkste tentoonstelling van het najaar van 2016 én het voorjaar van 2017 draagt ook de mooiste titel: Our Heads Are Round So Our Thoughts Can Change Direction. En óf Francis Picabia (1879-1953) in de loop van zijn carrière van mening en van artistieke koers is veranderd! Van impressionisme tot abstractie, van dada tot pseudoclassicisme, van schilderkunst tot film, en zowat alle vormen en strekkingen daartussenin: Picabia voerde zo duizelingwekkend veel verschillende kunstjes op dat uiteindelijk geen enkel etiket nog op hem van toepassing is. Meer dan zestig jaar na zijn dood is de Franse avant- gardist invloedrijker dan ooit. De onnavolgbare krijgt steeds meer volgelingen. Het complete overzicht van zijn werk, dat nog tot 19 maart te zien is in het MoMa in New York, krijgt van ons het etiket ‘niet te missen’.
Laatste kans + herkansing
De meest over het hoofd geziene tentoonstelling van een Vlaamse kunstenaar is ongetwijfeld die van Anne-Mie van Kerckhoven in het museum Abteiberg in Mönchengladbach (nog tot 26 februari). What Would I do in Orbit? is een juweel van een overzicht, met werk van in de vroege jaren zeventig tot nu, in al zijn doorgaans fluorescerende verschijningsvormen: tekeningen en schilderijen, affiches en collages, lichtbakken, fotomontages en films. Waaruit blijkt dat het oeuvre van AMVK allerminst verwarrend of hermetisch is, maar juist verrassend samenhangend, met seks, sciencefiction en mystieke filosofie als middelpuntvliedende krachten. Wie Mönchengladbach niet haalt, krijgt een herkansing in het Kunstverein in Hannover (van 18 maart tot 14 mei). Daarna komt deze tentoonstelling ook nog naar het Muhka in Antwerpen, maar dan is het al 2018.
Benieuwd
De Britse schilder David Hockney wordt 80 in 2017. De retrospectieve van zijn werk in Tate Britain wordt dé blockbuster van het voorjaar in Londen (van 9 februari tot 29 mei). We zijn oprecht benieuwd of we Hockneys schilderwerk van de voorbije zes decennia – al die kleurrijke scènes uit een lege maar ogenschijnlijk zorgeloze wereld – naast mooi en technisch verbluffend, ook nog indringend en betekenisvol gaan vinden, of desnoods misleidend oppervlakkig. In elk geval méér dan alleen maar mooi, mogen we hopen.
Zeer benieuwd
Ook de Yves Klein-tentoonstelling van Bozar in Brussel (vanaf 29 maart tot 20 augustus), aangekondigd onder de titel Theater van de leegte, maakt een mens nieuwsgierig. De Fransman Yves Klein (1928-1962) was heus niet alleen de schilder van die onafzienbare reeks monochrome doeken in ultramarijn blauw, de kleur die hij in 1957 liet registreren als ‘International Klein Blue’ (IKB). Hij was ook een pionier van de kunsthappenings en de bodyart. Hopelijk weet Bozar er een even sterke expo van te maken als bijvoorbeeld The Power of the Avant-Garde (snel, nog tot 22 januari!).
Nog in Brussel viert het dynamische kunstencentrum Wiels zijn tienjarige bestaan met de tentoonstelling Het afwezige museum(vanaf 20 april). Die titel is een knipoog naar het feit dat de hoofdstad nog steeds geen echt museum van hedendaagse kunst heeft. De aanloop naar de feestelijkheden wordt genomen met twee solotentoonstellingen. De eerste is van de vrolijk-maatschappijkritische Belgische kunstenaar Sven ’t Jolle (van 13 januari tot 19 maart). De tweede is van de in Schotland wonende Ier Duncan Campbell, de winnaar van de Turner Prize 2014, die vooral in zijn ogenschijnlijk documentaire films – let op: actueel! – de grenzen tussen werkelijkheid en fictie onderzoekt (van 26 januari tot 26 maart).
Lage verwachtingen
Op 9 februari, de dag van zijn 85e verjaardag, gaat in het Museum Ludwig in Keulen een tentoonstelling open met overwegend nieuw werk van Gerhard Richter. Wij koesteren lage verwachtingen. De grootste nog levende schilder is al vele jaren een groothandelaar in afgeleide producten. Van foto’s die werden geschilderd of overschilderd, van schilderijen die werden gefotografeerd, van repetitieve beelden die eindeloos worden gereproduceerd en op alle mogelijke manieren geëxploiteerd, Richter maakt en exploiteert zijn eigen namaak. Anderzijds is het ronduit fenomenaal dat hij maar blijft produceren met de ernst, de toewijding en de smetvrees hem eigen, dus wij gaan zeker kijken. Ook al omdat het Museum Ludwig tezelfdertijd een expo omtrent Otto Freundlich programmeert. Die Joodse oproerkraaier (1878-1943) was een pionier van dada en abstracte kunst in Duitsland. De nazi’s riepen zijn werk uit tot entartete Kunst en namen het in beslag. Hij werd in 1943 in een concentratiekamp terechtgesteld. Voor het eerst in veertig jaar krijgt hij een retrospectieve met wat er rest van zijn artistieke productie. De titel is beloftevol: Kosmischer Kommunismus (18 februari tot 14 mei).
Hoge verwachtingen
De hoogste verwachtingen hebben we van twee andere tentoonstellingen in Duitsland.
Op 11 februari opent in K20 in Düsseldorf de expo Otto Dix, Der böse Blick. Dix, nog zo’n spilfiguur uit de entartete Kunst. Dix (1891-1969), die zich in de jaren twintig van de twintigste eeuw vervolmaakte in de portretkunst. Dix, die met name in zijn portretten een meesterlijke technische beheersing koppelde aan een scherpe, satirische blik. Dix, die er een haast satanisch genoegen in leek te scheppen zijn modellen af te beelden als lelijke, verlepte monsters in een decadente maatschappij en een tanende beschaving. Met Otto Dix kon je lachen, en dat was en is al te zeldzaam in de kunst (tot 14 mei).
In datzelfde Düsseldorf, maar dan in K21, verwelkomt men op 4 maart de grote Marcel Broodthaers-retrospectieve die eerder te zien was in het MoMa in New York. Lang is onze betreurde landgenoot (1924-1976) niet in de beeldende kunst actief geweest want hij was eerst dichter. Maar met zijn conceptuele popart en zijn literaire minimalisme is hij nu goed op weg naar de hoogste internationale status. De verwachting is dat hij zal landen op het niveau van Marcel Duchamp en Joseph Beuys. Dat is hoe dan ook hoger dan zijn grote voorbeeld René Magritte. Voor wie van Broodthaers enkel de mosselpot kent, zal een wereld opengaan (tot 11 juni).
Afwachten
La Maison Rouge in Parijs kondigt de interessantste thematentoonstelling van het voorjaar aan: L’esprit Français, contre-cultures 1969-1989 (van 24 februari tot 21 mei). Een expo over de zogeheten tegencultuur die op gang kwam in het zog van de studentenrevolte van mei 68 en vervolgens de populaire cultuur binnendrong: cinema, tv, strips, graffiti, rock en pop en zoveel meer. En de onderliggende stromingen die tot laat in de jaren tachtig leven in de Franse culturele brouwerij brachten: idealisme en nihilisme, erotisme en hedonisme. Met die ingrediënten kan zowel een boeiende terugblik op het hoogtij van de subversie als een veredelde postertentoonstelling worden gemaakt. We wachten in spanning af.
Smullen
De allermooiste tentoonstelling die we het afgelopen jaar zagen? Zonder twijfel: de stillevens van Clara Peeters, prachtig gedekte en royaal met exquise spijzen overladen tafels uit de zeventiende eeuw in het Rockoxhuis in Antwerpen (een expo die met veel succes werd voortgezet in het Prado in Madrid, nog tot 19 februari!) In het Mauritshuis in Den Haag opent op 9 maart de tentoonstelling Slow Food, stillevens uit de gouden eeuw. Sleutelstuk van dit schilderkunstige banket wordt een werk van… Clara Peeters. We gokken dat het weleens de verrassing van het voorjaar zou kunnen worden. Het Mauritshuis is sowieso een schatkamer die een jaarlijkse pelgrimage waard is, of er nu eten wordt geserveerd of niet (tot 25 juni).
Blockbuster
Een van de blockbusters van 2017 wordt ongetwijfeld Rodin, l’exposition du centenaire in het Grand Palais in Parijs (van 22 maart tot 31 juli). Het is precies honderd jaar geleden dat de vader van de moderne beeldhouwkunst overleed en dat viert men in Parijs met de grootste tentoonstelling van zijn werk ooit. De kans is klein dat het Eiffeltoren-gevoel – zelfs al heb je iets nog nooit gezien, toch lijkt het alsof je het al duizenden keren hebt gezien – u zal overvallen.
Festivalseizoen
Om de verzadiging compleet te maken vinden dit jaar, en vrijwel gelijktijdig, de hoogmissen van de hedendaagse kunst plaats: de Biënnale van Venetië (van 13 mei tot 26 november) en de Documenta van Kassel (van 10 juni tot 17 september). De kans is groot dat u daarna even geen kunst meer kunt zíén.
door Danny Ilegems
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
