Longitude. Vier weken lang, vanaf dinsdag 3/7 23.1

‘Het eerste grote televisieprogramma van de 21ste eeuw’, bloklettert Channel 4 fier. Het ruikt naar breedsprakerigheid, maar je kunt het ze moeilijk kwalijk nemen. De Britse zender heeft zwaar geïnvesteerd in dit prestigeproject. Longitude is opgezet als onderdeel van Channel 4’s Millenniumviering, een vier uur durende serie die in twee delen is uitgezonden tijdens de laatste dagen van de vorige eeuw. De reeks heeft dan ook alles te maken met tijd. Ze is gebaseerd op de gelijknamige succesroman van Dava Sobel en vertelt het verhaal van twee historische figuren: John Harrison uit de 18de eeuw en Rupert Gould uit de vroege 20ste eeuw. Harrison was een timmerman en amateur-horlogemaker die zijn leven wijdde aan een schijnbaar onoplosbaar vraagstuk: hoe de breedtegraad berekenen op zee. Het was een probleem dat vaak het leven kostte aan zeevaarders die wegens verkeerde berekeningen op de rotsen te pletter sloegen of verdwaalden op de uitgestrekte oceaan. Dat Harrison het vraagstuk uiteindelijk zou oplossen, komen we al heel snel te weten, want Rupert Gould is een man die dan weer zijn leven wijdde aan de reconstructie van Harrisons beroemde klokken. De parallellen in het leven van die twee mannen laat toe dat Longitude de valkuil van de droge historische reconstructie virtuoos ontwijkt. Allebei kregen ze te maken met verstrekkende privé-problemen, allebei liepen ze regelmatig met hun kop tegen een muur van onbegrip en kwezelarij.

De serie werd voor Channel 4 geproduceerd door het gelauwerde Britse Granada (de makers van onder meer Coronation Street en The House of Mirth) en door het al even gelauwerde Amerikaanse Arts and Entertainment (die onder meer Magnum P.I., Murder She Wrote en Pride & Prejudice op hun palmares hebben). En die expertise zie je meteen. De historische context is in beide gevallen adembenemend gedetailleerd, er is op locatie gedraaid in Jamaica, Amerika, Engeland en op zee, en de vakkundigheid straalt ervan af. Veel visuele vindingrijkheid legt regisseur Charles Sturridge niet aan de dag, maar wie Brideshead Revisited gezien heeft, weet dat dit aspect van de filmmakerij ook niet zijn forte is. Afgezien van de constante switch tussen de 18de en de vroege 20ste eeuw is dit grootschalige televisie volgens de regels van het spel. Degelijk Brits drama.

In Longitude zijn het de acteurs en de designers die de serie tot leven wekken. Michael Gambon en Jeremy Irons zijn, elk op hun manier, verbluffend als de even tragische als heroïsche hoofdpersonages, en ze worden omringd door uitstekend volk: Ian Hart als Harrisons zoon William, Brian Cox als de bekrompen voorzitter van de Longitude Board, Samuel West als de hooghartige astronoom of Peter Vaughan als de horlogemaker die Harrison zijn eerste kans geeft. Geen wonder dat de serie tijdens de laatste Bafta Awards (zeg maar de Britse film- en tv-oscars) uitgebreid in de prijzen viel.

Longitude zit weliswaar niet de hele tijd in de roos. Het idee dat John Harrison letterlijk zijn hele leven opgeofferd heeft aan die ene obsessie wordt nooit echt voelbaar, het personage van Harrisons echtgenote verdwijnt halverwege zonder aanwijsbare reden en Blackadder-oudgedienden Tim McInnerny en Stephen Fry laten opdraven voor de obligate komische nevenrollen is een beetje te gemakkelijk. Maar het verhaal is zo meeslepend verteld dat het zonde zou zijn je daaraan te storen. Het is een schoolvoorbeeld van hoe geschiedenislessen gebracht zouden moeten worden.

Ruben Nollet