Porno, seksslavernij, stemrecht voor vrouwen, gedwongen huwelijken en Maggie Thatcher: welkom in het brein van Abi Morgan, de topscenariste van onder meer Shame en The Iron Lady, die van Suffragette een kick-ass film wilde maken over de vrouwen die begin vorige eeuw al vochten voor gelijke rechten. ‘Het is weer cool om feministe te zijn.’

‘Hell, het is maar een film. De wereld zal er niet door veranderen. Het is een film, maar…’ Het gebeurt hoogst zelden dat Abi Morgan niet de juiste woorden vindt. De eerste vijf jaar dat de 47-jarige scenariste de pen ter hand nam, durfde ze haar schrijfsels aan niemand te laten lezen. Sinds ze dat wel doet, wordt ze bedolven onder de prijzen en nominaties. Eerst voor haar theaterwerk, met een most promising playwright-nominatie op de Laurence Olivier Theatre Awards voor relatiedrama Tender (2001), daarna voor televisie, met een Bafta voor de tv-film Sex Traffic (2004) en in 2013 zelfs een Emmy voor de BBC-reeks The Hour. Sinds 2007 schrijft ze ook filmscripts: met Brick Lane (2007) adapteerde ze Zadie Smiths bestseller over een jonge Bengalese die na haar uithuwelijking met haar man naar Londen verhuist. Daarna volgden de Thatcherbiopic The Iron Lady (2011), geregisseerd door Phyllida Lloyd, en Ralph Fiennes’ The Invisible Woman (2013), over de maîtresse van Charles Dickens. De enige keer dat Abi Morgan een film over een man schreef, was toen ze met regisseur Steve McQueen van Michael Fassbender een seksverslaafde pervert maakte voor Shame.

Maar wanneer Abi Morgan het over de respons op haar nieuwste film Suffragette moet hebben, een ode aan de vrouwen die begin 20e eeuw streden voor vrouwenstemrecht, komt ze niet uit haar woorden. Morgan verweeft daarin feiten en spannende fictie door in het Londen van 1912 Carey Mulligan op te voeren als Maud Watts, een arme fabrieksarbeidster die het militante licht ziet wanneer ze in aanraking komt met historische suffragettes als Emmeline Pankhurst (Meryl Streep) en Emily Wilding Davison (Natalie Press) – en u herkent tussen de suffragettes ook Helena Bonham Carter. ‘Het leek me heel relevant om nú te onderzoeken wat iemand de steen, of de molotovcocktail, doet opnemen omdat hij of zij het gevoel heeft dat praten niet meer helpt.’

Nú: de film kon inderdaad op geen beter moment komen. Al twee jaar op rij maken topactrices als Cate Blanchett en Patricia Arquette gebruik van hun Oscardankwoord om genderongelijkheid in Hollywood aan te klagen. Sterren als Jennifer Lawrence en Charlize Theron maken er sinds kort een publiek punt van om evenveel loon te eisen als hun mannelijke tegenspelers. De discussie over ongelijkheid in de filmindustrie was nooit zo actueel en het woord ‘feminisme’ lijkt eindelijk zijn onverdiende negatieve bijklank te verliezen.

ABI MORGAN: Regisseuse Sarah Gavron en ik maakten ons zorgen dat Suffragette een hele kleine film zou blijken die verdwijnt van zodra hij in de wereld kwam, maar de discussie die rond de film is ontstaan, is fantastisch. De afgelopen jaren hebben onder andere sociale media voor heel wat positieve verandering gezorgd in de strijd tegen ongelijkheid en seksisme. Het heeft de manier waarop we aan zelfreflectie doen, de manier waarop we wereldwijd over ongelijkheid praten veranderd. Maar we hebben ook gewoon geluk gehad. Je weet nooit wanneer een film precies uitgebracht zal worden. Soms gaat het heel snel, soms duurt het jaren.

Dit is de eerste film die zo nadrukkelijk ingaat op de strijd van de suffragettes. Is hij ook een beetje bedoeld als geschiedenisles?

MORGAN: Het was een gelegenheid om te schrijven over een periode die altijd onderbelicht is gebleven. Als je naar de wereldgeschiedenis kijkt, besef je dat er veel vrouwen en hun verhalen onderbelicht zijn, omdat de geschiedenis door mannen geschreven wordt. Aan Suffragette hebben vrouwelijke historici gewerkt. Zij hebben er bewust voor gekozen om een deel van de geschiedenis opnieuw te claimen.

Ligt dit verhaal je na aan het hart?

MORGAN: Ik had eerder al met Sarah gewerkt, aan Brick Lane, maar dit project ligt haar zeer na aan het hart. Ze praat er al tien jaar over. Dat is ook hoelang het geduurd heeft voor we weer konden samenwerken. Enerzijds omdat ik zes jaar geleden, toen ze me het materiaal voorlegde, helemaal geen zin had in een kostuumdrama. ‘O God, weer een korsettenfilm’, dacht ik toen. Maar dan ben ik de research die zij en haar team hadden gedaan beginnen te lezen en wist ik dat we dit moesten doen. En tijdens de jaren dat we gevochten hebben om deze film gemaakt te krijgen is het sociaal activisme in de maatschappij gegroeid en ben ik zelf mijn eigen feminisme opnieuw actiever gaan beleven.

Op welke manier?

MORGAN: Op een persoonlijk niveau zijn er al de gesprekken die we hadden tijdens het maken van de film, de discussies over wat het betekent een film te maken waarin mannen enkel bijrollen vertolken, een film ook met een bijna volledig vrouwelijke crew. Maar op een meer fundamenteel niveau ben ik gaan nadenken over mijn verantwoordelijkheid als scenariste. Hoe kan ik ervoor zorgen dat er meer vrouwen werken in de filmindustrie? Wel, door meer rollen voor vrouwen te schrijven.

Ben jij als scenarioschrijfster zelf al slachtoffer van discriminatie geweest?

MORGAN: Ik ben een vrouw van in de veertig en ben dus opgegroeid in de jaren tachtig. Natuurlijk heb ik al seksisme ondervonden. Kijk, er is een fantastische website, everydaysexism.com, waar mensen allerlei onschuldig lijkende voorvallen oplijsten die bij nader inzien toch steeds behoorlijk seksistisch blijken. Als ik voor mezelf die oefening maak, vraag ik me soms ook af of een bepaalde opdracht niet aan mijn neus voorbij is gegaan omdat ik een vrouw ben. Sommige onderwerpen blijven sowieso gesloten voor mij. Er is me nog nooit een actiefilm aangeboden, bijvoorbeeld.

In de Britse filmindustrie zitten wel veel vrouwen in commissies en zijn er veel vrouwelijke producenten. Ik heb het geluk gehad vooral met hen te kunnen werken. Maar dat is veeleer toeval want we weten dat, statistisch gezien, de rekening niet klopt. Op het programma van het London Film Festival stonden 111 films geregisseerd door vrouwen. Oké, goed zo, maar dat is nog steeds maar 20 procent van alle films op dat festival.

Denk je dat seksisme voor komende generaties minder problematisch zal zijn?

MORGAN: Ik ben echt geïnspireerd door de nieuwe generatie. En dan bedoel ik niet enkel de hele jonge generatie, maar ook de twentysomethingblogsters die een nieuwe feministische beweging sturen. Mensen als Laura Bates van het Everyday Sexism Project bijvoorbeeld. Ook wat fantastische actrices als Meryl Streep en Jennifer Lawrence doen, stemt me hoopvol. Maar we kunnen nog niet op onze lauweren rusten. Voor elk jaar dat we denken ‘hoera, er zijn meer vrouwelijke regisseurs’ is er een jaar waarin hun aantal weer terugvalt. Het gesprek over diversiteit in de filmindustrie zullen we waarschijnlijk eeuwig blijven voeren. Dat Britse vrouwen al sinds 1928 stemrecht hebben maar nu nog steeds niet gelijk betaald worden, betekent waarschijnlijk dat de volgende generaties dat ook niet in een-twee-drie zullen oplossen. Gelijkheid is een fragiele toestand waar we voor moeten blijven vechten.

Hoe gaan mannen overtuigd worden om naar deze film te komen kijken? Zal de titel hen niet afschrikken?

MORGAN: We hebben lang gediscussieerd over de titel. De film zou eerst The Fury heten, maar toen kwam Brad Pitt met zijn oorlogsfilm… Ik was ongerust over het gebruik van het woord ‘suffragette’, maar vond het uiteindelijk een goeie manier om het woord, en de geschiedenis die het meedraagt, levend te houden. Ik vind het sowieso moeilijk om te spreken over mannenfilms en vrouwenfilms. Ik heb net Black Mass (2015) van Scott Cooper gezien. Die film heeft een bijna volledig mannelijke cast, maar dat heeft me er niet van weerhouden om van die film te genieten. Ik ben dol op Scorsese en Coppola. Zij zouden zogezegd mannelijke films maken, maar ik ga er toch naar kijken en hoop dat andere vrouwen dat ook doen. Anderzijds mag je niet naïef zijn: Suffragette zal verkocht worden als een chick flick, een vrouwenfilm. Ik kan alleen maar zeggen dat feminisme niet enkel voor vrouwen bestaat. Enkelen van de beste feministen die ik ken, zijn mannen.

En jij? Hoe zou jij feminisme definiëren?

MORGAN: Ik ben een feministe. Nu kan ik dat rustig zeggen, maar dat is niet altijd zo geweest. Het is vandaag erg gemakkelijk om te zeggen dat je feministe bent omdat het opnieuw cool is. Als je me vier jaar geleden had gevraagd of ik een feministe was, had ik waarschijnlijk geantwoord: ‘Nee, nee, ik ben gewoon een schrijfster.’ Maar wat het echt betekent? Dat we gelijkheid eisen in alle aspecten van het leven. Dat is iets waar vrouwen én mannen achter zouden moeten staan. Het probleem is dat het woord in het verleden verwoestende connotaties had. Net zoals ‘suffragette’ vroeger ‘hysterische vrouw’ betekende. Maar zij waren geen hysterische vrouwen. Het waren vrouwen die vochten voor gelijkheid. Dat is alles. En de bedoeling van de film is vrouwen aanmoedigen om te vechten voor gelijkheid. Om hen eraan te herinneren dat er hard gevochten is om dat stemrecht te verkrijgen en dat we het daarom ook moeten gebruiken.

SUFFRAGETTE

Vanaf 11/11 in de bioscoop.

DOOR SAM DE WILDE

Abi Morgan : ‘HET IS VANDAAG ERG GEMAKKELIJK OM TE ZEGGEN DAT JE FEMINISTE BENT. VIER JAAR GELEDEN HAD IK JE WAARSCHIJNLIJK GEANTWOORD: NEE, NEE, IK BEN GEWOON EEN SCHRIJFSTER.’

Abi Morgan : ‘IK BEN EEN VROUW VAN IN DE VEERTIG EN BEN DUS OPGEGROEID IN DE JAREN TACHTIG. NATUURLIJK HEB IK AL SEKSISME MEEGEMAAKT.’