Nijd, afgunst, knokpartijen, groepsseks en een stuntelige hand job. Het zijn maar een paar van de ingrediënten die Bob Spitz’ nieuwe Beatlesbiografie onneerlegbaar maken. ‘En dan staan de goorste verhalen nog niet eens in het boek.’ Maar wel op deze pagina’s!

Het was Sir Paul McCartney zélf die Bob Spitz, tevens Dylanbiograaf en gewezen manager van Bruce Springsteen en Elton John, ervan overtuigde dat de wereld nog wel een Beatlesbiografie kon verdragen. Toen Spitz in 1997 door de New York Times werd uitgestuurd om de Beatle te interviewen, trof hij een verrassend openhartige McCartney. ‘Ik ontmoette hem op een cruciaal moment in zijn leven’, zegt een aandoenlijk lispelende Spitz. ‘Hij was net geridderd en zijn toenmalige vrouw Linda lag op sterven. Met de nog andere levende Beatles was hij ook net de publicatie van Anthology aan het voorbereiden, een boek waarin The Beatles zélf hun verhaal deden. In een emotionele bui gaf hij toe dat nog geen vijftig procent van dat verhaal strookte met de werkelijkheid. Hij noemde het boek dan ook schamper Mythology en suggereerde dat het tijd was voor een Definitieve Biografie.’

Spitz had de hint begrepen en toog aan het werk. Behalve Ringo Starr, die 40.000 dollar eiste voor een interview, lieten zowel McCartney als de toen al behoorlijk zieke George Harrison zich uitgebreid ondervragen, verschaften ze hem toegang tot nooit eerder geopenbaarde archieven en brachten hem in contact met vrienden en familieleden die de lippen de voorbije veertig jaar stijf op elkaar hadden gehouden.

Bob Spitz: Toen ik al die nieuwe informatie ontdekte, moést ik die gewoon met de wereld delen. Ik ben als een gek beginnen schrijven, ik werd meegesleept door dat geweldige verhaal. Al had ik nooit kunnen bevroeden dat het acht en een half jaar van mijn leven zou kosten.

Dit boek heeft je zelfs je huwelijk gekost. Was het dat waard?

Spitz: Absoluut! (lacht) Mijn huwelijk zat sowieso al een tijdje in het slop, de scheiding was onvermijdelijk. Maar het viel uiteraard niet mee om te blijven doorwerken terwijl je je huis aan het verkopen bent, de inboedel verdeelt en ook nog eens slag levert om het voogdijschap over je 13-jarige dochter. Bovendien was ik halverwege dit boek compleet geruïneerd. Het voorschot dat de uitgeverij me had betaald, was namelijk berekend op een schrijfperiode van twee jaar. Nou, dat is wel eventjes anders uitgedraaid. (lacht)

Wat zijn de meest wraakroepende onjuistheden en misverstanden over The Beatles die je tijdens je research bent tegengekomen?

Spitz: Zowat alle zogenaamde ‘biografieën’ – ik eis dat je dat tussen aanhalingstekens zet – staan vól leugens. In Shout! van Philip Norman, zowat het bekendste boek over The Beatles, staat op zowat iedere pagina een fout. Biograaf Hunter Davies slaagde er zelfs in om de releasedata van de platen door elkaar te halen. En Cynthia Lennon presteerde het zich te vergissen in het jaar waarin ze met John trouwde. I rest my case.

Het blijft me verbazen hoe The Beatles er zo lang zijn in geslaagd hun privéleven geheim te houden voor de Britse pers, toch niet meteen vermaard om zijn discretie.

Spitz: De meeste journalisten wísten begin jaren 60 nochtans dat John getrouwd was en zwaar aan de drank zat en dat Paul ondanks zijn brave imago zowat alles neukte wat losliep. Dat ze daar, op verzoek van The Beatles, niét over schreven, ligt aan het feit dat ze daar iets onbetaalbaars voor terugkregen: humor. Interviews met The Beatles leverden altijd interessante kopij op, omdat ze simpelweg ongelooflijk grappig waren en altijd wel een geweldige oneliner klaar hadden.

Weet je, toen ze voor het eerst naar Amerika gingen, zat de pers te wachten om die Britse jongens neer te sabelen. They wanted to rip them apart. Maar toen The Beatles bij hun aankomst een geïmproviseerde persconferentie gaven op de luchthaven van New York, lagen de reporters letterlijk over de vloer te rollen van het lachen. De journalisten die vóór hun komst nog nijdige stukken publiceerden over dat ‘Britse schorremorrie’ met hun onwelvoeglijk lange haar, putten zich daags nadien uit in superlatieven over The Beatles. Vooral Ringo nam de reporters toen in. Gevraagd wat hij van Beethoven vond, antwoordde hij met een uitgestreken gezicht: ‘Vind ik wel goed, vooral zijn gedichten’.

Je hebt duidelijk geprobeerd om, als een soort amateurpsycholoog, een karakterprofiel van de verschillende Beatles te schetsen. Al lijkt het soms alsof je de woedeaanvallen van John Lennon probeert te vergoelijken aan de hand van zijn getroebleerde jeugd.

Spitz: Nee, nee, ik probeer zijn agressieve kant niet goed te praten, ik probeer er alleen een verklaring voor te geven. Je moet weten dat John eerst werd verstoten door zijn moeder en daarna ook door zijn vader. En wanneer hij zich eindelijk begint te verzoenen met zijn moeder, komt ze om in een verkeersongeluk. Het gevolg is dat hij zijn beste vriend, Stuart Sutcliffe (tevens de eerste bassist van The Beatles, nvdr.), begint te verafgoden. En wanneer ook die sterft – aan een hersentumor – voelt Lennon zich door alles en iedereen in de steek gelaten. Dat verklaart zijn bipolaire karakter: hij was manisch-depressief, had zelfs schizofrene trekjes en zat boordevol agressie. Hij is pas tot rust gekomen toen hij Yoko ontmoette, in wie hij een moederfiguur zag. Hij noemde haar zelfs ‘mother’.

Dat zowel John als Paul op jonge leeftijd hun moeder verloren, verklaart volgens jou de hechte band die ze ontwikkelden.

Spitz: Ja, al bleef die band altijd onuitgesproken. (peinst) Sorry, ik heb even een eurekagevoel. Ik bedenk net dat John en Paul wellicht nooit een persoonlijk, emotioneel gesprek gevoerd hebben. Pas op, ze waren een tijdlang goede maatjes, ze hielden zelfs van elkaar, maar van een open, emotionele vriendschap tussen de twee is nooit sprake geweest. Daarvoor benijdden ze elkaar te veel. En eigenlijk hebben ze elkaar nooit helemaal vertrouwd.

Je onderschrijft in je boek ook de these dat The Beatles uit elkaar begonnen te vallen toen in ’67 hun manager Brian Epstein stierf.

Spitz: Zijn dood is zeker een belangrijk scharniermoment geweest. De reactie van John op zijn dood spreekt boekdelen: ‘Now we’re fucked’, zuchtte hij. Brian Epstein was een vreselijk slechte zakenman – hij heeft The Beatles tientallen, zo niet honderden miljoenen dollars gekost – maar hij hield de groep wél samen. En toch denk ik dat het lot van The Beatles al veel vroeger bezegeld was. De dag dat Brian en Paul beslisten om The Beatles in brave kostuums te steken en ze na ieder liedje een beleefde buiging te laten maken op het podium, heeft John mentaal afstand genomen van de groep. John wilde helemaal geen kostuum dragen. Hij wilde rock-‘n-roll spelen. Hij wilde eigenlijk in The Rolling Stones zitten.

Waarom liet John dan zo over zich heen lopen?

Spitz: Omdat Paul een geweldige manipulator was. En nog steeds is, trouwens. Hij wist de andere Beatles heel vaak te overreden en hen van zijn ideeen te overtuigen. Hij heeft de andere drie het concept van Sgt. Pepper’s door de strot geramd, net als dat van de Magical Mystery Tour. Paul kreeg gewoon alles gedaan, zeker als hij Brian aan zijn kant had. Want zijn wil was wet voor The Beatles. Naar hem keken ze allemaal op.

Over de ware toedracht van de trip naar Spanje die John en de homoseksuele Brian in ’63 ondernamen, blijf je nogal vaag. Hebben ze nu seks gehad of niet?

Spitz: Aha, de vraag van één miljoen! (lacht) Kijk, er zijn een hoop straffe verhalen en pikante details die ik geweerd heb uit het boek. I left a lot of the kinky stuff out. Ik wilde er bewust geen schandaalboek van maken, daarom blijf ik hier en daar nogal vaag. Maar ik weet donders goed wat er toen gebeurd is, hoor.

Voor de dag ermee!

Spitz: Oké dan. John heeft Brian afgetrokken. That’s it. Ik heb vrienden van zowel Brian als John geïnterviewd. En van enkele van die bronnen kwamen de verhalen zo goed overeen dat ze wel moéten kloppen. Kijk, John wist dat Brian homoseksueel was. Hij was daar mateloos door gefascineerd. Al was het maar omdat het in die tijd nog verboden was, je kon er voor in de gevangenis belanden en het was uiteraard strikt taboe. Op die trip naar Spanje flirtte hij openlijk met Brian, en gaf hij tijdens strandwandelingen zelfs samen met hem commentaar op de knappe jongens die er met ontbloot bovenlijf in het zand ploeterden.

Zijn nieuwsgierigheid voor dat in zijn ogen afwijkende, maar ook non-conformistische seksuele gedrag haalde het in Spanje van zijn afkeer voor homoseksualiteit op zich. John bleek het experimentje trouwens niet echt leuk te vinden. En Brian ook niet: hij is altijd heimelijk verliefd geweest op John en voor hem was die hand job maar een frustrerende ervaring.

Toen Johns goede vriend Bob Wooler enkele maanden later alludeerde op zijn ‘affaire’ met Brian, maakte hij kennis met Johns vuisten.

Spitz: Ja, John schaamde zich voor wat er in Spanje gebeurd was. De manier waarop hij Bob heeft afgerost, is echt… (stokt even) onbeschrijfelijk. Hij had een gebroken neus en zowat al zijn ribben waren gekneusd. Ik heb Bob geïnterviewd en hij was er nog altijd kapot van, kon er nauwelijks over praten. John heeft zich trouwens nooit geëxcuseerd tegenover Bob, hoewel hij hem echt wel zwaar had toegetakeld. Net zoals The Beatles zich nooit hebben verontschuldigd tegenover Pete Best (de drummer die, vlak voor de doorbraak van The Beatles, vervangen werd door Ringo Starr, nvdr.). Ik geloofde m’n oren niet toen hij me zei dat hij na dat ontslag nooit meer iets van The Beatles vernomen heeft.

De jongens konden inderdaad behoorlijk hard zijn. Je suggereert zelfs dat John alleen maar met Brian op vakantie ging om via hem meer macht te krijgen over Paul. Heeft John dáárvoor letterlijk zijn broek laten zakken?

Spitz: Ik zou niet durven stellen dat hij dat seksuele experimentje dáárom heeft uitgevoerd. Maar John zag die vakantie wel als een gelegenheid om Brian te manipuleren en duidelijk te maken dat hij, en niet Paul, de leider van de groep was.

Staat die geslepenheid niet haaks op het beeld van de impulsieve Lennon dat je óók in je boek schetst?

Spitz: Nee, dat bewijst alweer wat voor een schizofreen karakter hij had. John kon heel erg berekend zijn. Toen hij Paul opnam in zijn groep, was daar een lange redenering aan voorafgegaan. Hij besefte dat die talentvolle allrounder hem de controle over de groep zou benemen, maar tegelijk wist hij dat Pauls talent van The Beatles een veel betere groep zou maken en dat Paul zijn ticket to stardom was. Kan je nog meer berekend zijn dan dat? Ik denk het niet.

Je biografie mag dan geen schandaalboek zijn, één boodschap maak je héél duidelijk: The Beatles namen het niet zo nauw met huwelijkse trouw.

Spitz:To say the least! Ik ben er absoluut zeker van dat geen enkele rockband zoveel seks heeft gehad als The Beatles. In Hamburg hadden ze zelfs de gewoonte om de meisjes waarmee ze neukten na gedane zaken gewoon door te geven aan de andere drie. Eigenlijk hebben The Beatles de gangbang uitgevonden! Ze hebben dan ook alle vier vroeg of laat gonorroe opgelopen. Maar geef toe: zijn we jaloers? Natuurlijk zijn we jaloers!

Door Vincent Byloo