Zondag 4/1, 14.00 – één. Stanley Kubrick, VS 1960
‘Sommige regisseurs zijn getalenteerd, andere zijn klootzakken en Stanley Kubrick is een getalenteerde klootzak.’ Aan het woord: Kirk Douglas, steracteur en producent van Spartacus over de regisseur van datepos over de gladiator die met zijn collega-slaven in opstand komt tegen het verdorven Romeinse rijk.
Douglas en Kubrick hadden al samengewerkt aan het anti-oorlogsdrama Paths of Glory (1957). Spartacus werd oorspronkelijk door Anthony Mann geregisseerd – de wens van studio Universal – maar al na één week kreeg die van Douglas de bons: hij had Douglas er meermaals op gewezen dat die zich aan overacting bezondigde. Kubrick mocht inspringen.
De toen nog maar 32-jarige Kubrick probeerde de film naar zijn hand te zetten, maar aan één ding mocht hij niet raken: het script, geschreven door Dalton Trumbo vanuit zijn badkuip, soms met een papegaai op zijn schouder. En ook al is Spartacus daardoor geen typische Kubrickfilm en slepen de dialogen soms lang aan, het blijft een entertainende blockbuster van drie uur met majestueuze decors, spectaculaire actiescènes in blote bast en drama in toga.
Tegenwoordig is deze sandalenfilm legendarisch vanwege de indertijd gecensureerde homo-erotische dialoog tussen Laurence Olivier en Tony Curtis. Bij het baden vraagt senator Crassus (Olivier) aan de jonge Antoninus (Curtis) of die ook van oesters én slakken houdt. Plezier valt er ook te beleven aan Peter Ustinovs schitterende, met een Oscar bekroonde vertolking van Batiatus, de slavenhandelaar die Spartacus naar zijn gladiatorenschool verbant. Andere verdiensten: de veelgeprezen epische soundtrack van Alex North en de fotografie van Russell Metty: zijn indrukwekkende beelden in 70mm Super Technirama leverden de film nog een Oscar op. En Kubricks oog voor nauwkeurige symmetrische composities verheft deze in Death Valley en Franco’s Spanje opgenomen superproductie tot een cinematografische maatstaf in het genre van de historische spektakelfilm.
Douglas verdient dan weer alle respect omdat hij de blacklist-ban brak: hij gaf de door communistenjager McCarthy aangeklaagde scenarist Trumbo voor het eerst weer een credit met naam en toenaam. De befaamde solidarity scene, waarin alle slaven met een uitdagend ‘I’m Spartacus’ de ware identiteit van Spartacus voor de Romeinen proberen te verhullen, haalde zelfs bijna de film niet omdat Kubrick ertegen was. Zoals het een autoritaire producent en gladiator betaamt, was Douglas de fiere triomfator in deze kwestie.
(L.J.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
