‘Het wordt niets’, schreef een recensent van The New York Times over de première van Oklahoma!, de eerste samenwerking van Richard Rodgers en Oscar Hammerstein II. ‘Geen meisjes, geen benen, geen grappen, geen kans!’

De geschiedenis heeft de criticus ongelijk gegeven. Met Oklahoma! was de moderne musical een feit. Dit was het begin van een voor Broadway revolutionair partnerschap dat bekroond zou worden met twee Pulitzer-prijzen, twee Emmy’s, twee Grammy’s en – als we de filmversies meerekenen – vijftien oscars.

Richard Rodgers zou in juni 100 jaar geworden zijn. Eind jaren ’70 overleed hij na een lange ziekte die hem veel van zijn bevlogenheid en zijn werklust had ontnomen, maar niet zijn gevoel voor humor. Een paar weken voor zijn dood sleepte hij zich nog naar een verschrikkelijke voorstelling van Ibsen in New York, met Liv Ullman in de cast. Na de show vroeg Ullman hem terloops: ‘Meneer Rodgers, wanneer is Ibsen ook alweer overleden?’ Richard Rodgers slaakte een diepe zucht en antwoordde: ‘Vanavond, mevrouw Ullman. Vanavond.’

Rodgers was doorgaans een opgewekte man Hij had daar ook alle redenen toe. Geboren in de gegoede klasse van Long Island, in de zomer van 1902, is hij als kind al met ‘muziekjes’ bezig. Op zijn veertiende schrijft hij zijn eerste nummer, en twee jaar later heeft hij al een boekje bij elkaar met tientallen liedjes. Een bevriende muzikant krijgt in de gaten dat de jonge Rodgers barst van muzikaal talent, maar met teksten niet zo makkelijk uit de voeten kan. Hij stelt hem voor aan ene Lorenz Hart die dat wél kan, maar die voor de rest volstrekt het tegengestelde van hem is.

Rodgers is stipt, berekenbaar, geordend en georganiseerd. Hart is altijd te laat, verstrooid, onbetrouwbaar en nonchalant. Dat de twee het meer dan twintig jaar met elkaar volhouden, mag een showbizzmirakel heten. ‘ A sweet, selfdestructive kid‘, noemde de toondichter zijn tekstschrijver eens. Hun samenwerking verloopt moeizaam, maar meesterlijk. Rodgers schrijft melodieën zonder tekst en laat die dan afleveren bij Hart die er woorden op zet. Tenminste, als hij ze niet kwijt raakt, vergeet of per ongeluk in brand steekt.

Samen schrijven ze in de jaren ’20 tientallen liedjes die hier en daar in een Broadway-musical worden ingelast. Op zijn drieëntwintigste schrijft Rodgers voor de musical The Garrick Gaieties zijn eerste grote hit, Manhattan, en niet veel later, een tweede, Sentimental Me. Liedjes, maar nog geen shows. De eerste volwaardige Rodgers-Hart-musical draagt een titel die hun samenwerking niet beter had kunnen samenvatten: Dearest Enemy. Hij wordt geen doorslaand succes, maar ze hebben er wel een derde hit mee: Here In My Arms.

In de jaren ’20 en ’30 groeit hun reputatie als duo dat heel mooie nummers kan maken, vol romantiek en ironie, maar nog altijd geen volledige show. With a Song in My Heart, Spring Is Here, Isn’t It Romantic, My Funny Valentine, The Lady is a Tramp, My Romance, Have You Met Miss Jones, enzovoort : hun artistiek huwelijk zou uiteindelijk 496 liedjes opleveren. Niet alleen Broadway zingt uit volle borst hun liedjes, ook de grote namen uit de jazz en de populaire muziek storten zich op hun repertoire.

Lorenz Hart heeft er al een hele tijd geen zin meer in als hij in 1942 Rodgers in de steek laat. Georganiseerd als die is, heeft hij binnen de kortste keren een nieuwe partner gevonden. Oscar Hammerstein II, een tekstdichter die niet om een grap verlegen zit. Zijn laatste shows zijn niet echt toppers geweest en hij vindt er niets beter op dan in een advertentie de titels van zijn commerciële fiasco’s op een rij te zetten met daaronder: ‘Oscar Hammerstein, hij heeft ooit voor floppen gezorgd, hij kan het opnieuw!’ Rodgers vindt dat leuk genoeg om met hem in een onzinnig avontuur te stappen.

Oklahoma! zorgt voor een revolutie in het muziektheater. Voor het eerst maken muzieknummers onlosmakelijk deel uit van het verhaal in een musical. Daarvoor waren het gewoon liedjes in een toneelstuk. Hammerstein komt uit de wereld van de operette en brengt drama en plot mee, Rodgers komt uit de hoek van de muzikale komedie en voegt er melodie en humor aan toe. Alleen al op Broadway wordt Oklahoma! meer dan 2000 keer opgevoerd, met onder anderen Howard Keel en Shelley Winters in de hoofdrollen. Een soortgelijke score haalt hun tweede musical, Carousel, met hits als You Never Walk Alone en If I Loved You.

De successen stapelen zich op voor Richard Rodgers. Voor de televisie maakt hij in 1957 samen met Hammerstein een bewerking van het Assepoestersprookje, waarvan ABC enkele jaren geleden een volledig zwarte remake draaide. In 1959 scoren ze hun allergrootste hit: The Sound of Music wordt een van de meest bezochte theaterproducties en een van de meest bekeken films ooit.

In 1960 overlijdt Oscar Hammerstein en moet Rodgers alleen verder. Dat doet hij, maar zonder bravoure. De glans van voorheen is hij kwijt. In zijn eerste soloproductie No Strings, waar hij én de muziek én de tekst voor schreef, maakt hij het zichzelf extra moeilijk door geen enkele snaar – lees: viool – te gebruiken. Het wordt een redelijk, maar geen eclatant succes.

Rodgers beseft dat hij beter functioneert met een partner en zoekt in 1965 zijn heil bij Stephen Sondheim voor Do I Hear a Waltz. Sondheim maakt mooie teksten op de andermaal smaakvolle muziek van Rodgers, maar ook nu komt het publiek niet in groten getale opdraven.

In de jaren ’70 blijft Rodgers verder schrijven, meestal alleen, aan musicals die hij volgens de critici én volgens het publiek beter niet gemaakt had: Rex in ’76 en zijn laatste, I Remember Mama, in ’79.

Op 10 december 1979 overlijdt hij in New York. Hij is 77. Zestig van die jaren heeft hij aan de muziek gegeven. Time noemt hem de meest invloedrijke Amerikaanse kunstenaar van de twintigste eeuw.