P.B. GRONDA, van wie net de nieuwe roman Wanderland is verschenen, duikt elke week in de populaire cultuur.

Als het gaat over hoe vandaag de Holocaust in het Westen wordt herdacht, is het belang van Stephen Spielbergs film Schindler’s List moeilijk te onderschatten. Er kwamen doorheen de jaren natuurlijk ook erg veel documentaires met pratende mensen voor een zwarte achtergrond. Documentaires die, zoals de intussen uitgestorven grap gaat, allemaal op Canvas te zien waren. Maar Hollywood moest eerst de deur openbeuken.

Want we denken nu misschien: de oorlog was dan voorbij in 1945 en vervolgens werden de arme Joden die het gehaald hadden in de landen van hun bevrijders ontvangen. Terwijl het antisemitisme natuurlijk niet stopte aan het einde van WO II. Joden die bijvoorbeeld in de VS aankwamen in pakweg 1947, werden daar zeker niet met open armen ontvangen. Tot laat in de jaren vijftig en volgens sommige bronnen zelfs de jaren zestig, werden de facto quota gehanteerd om het aantal Joodse studenten aan elite-universiteiten te beperken.

De verhalen over de absolute Amerikaanse meritocratie en die van de onderdrukte Joden die op warmte en medelijden bij het volk konden rekenen meteen na WO II zijn dus uiteraard fictie. Dat kwam ook omdat mensen misschien niet meteen de werkelijke schaal van de horror konden overzien. Maar het moet desondanks verbazen dat het nog decennia heeft geduurd voordat de wereld wel zo ver was. Dat komt natuurlijk door onderzoek en scholing, maar zeker ook door de grote fictiewerken die tot het collectieve geheugen zijn gaan behoren en voor veel mensen de referentie werden en, misschien belangrijker nog, een emotioneel bewustzijn aanspraken.

Kijken we naar de fictie die gemaakt werd na de aanslagen van 11 september en tijdens de War on Terror, dan reikt die van 24 tot Homeland en van Zero Dark Thirty tot American Sniper.

De portrettering van Arabische landen en personen in die fictie is gehuld in een waas van wantrouwen en onbegrip. Geweld is legitiem om het wantrouwen ‘op te lossen’. Het is in zekere zin een genre op zich: westerlingen moeten in hun strijd te ver gaan (martelingen, kinderen doden), maar ze redden er wel de wereld mee. Verder staat dat onbegrip tussen de twee werelden steeds op de voorgrond: de Amerikaanse soldaat die de opgewonden (boze? levensbedreigende?) man met hoofddoek niet begrijpt, ook al wil hij dat wel.

In een andere film van Spielberg, een bewerking van H.G. Wells’ War of the Worlds, vraagt Dakota Fanning haar vader Tom Cruise of het ‘de terroristen’ zijn die alles kapot beginnen te maken. Blijkt dat het de dekselse aliens zijn deze keer. Dan weet je wel genoeg.

Hollywood en de grote tv-studio’s zijn er tot op heden niet in geslaagd om op een genuanceerde manier een grote massa te bereiken op een manier die de huidige vijandigheid niet koppelt aan een bepaald soort westerse heroïek. Niemand durft het voorlopig aan om het verhaal van de andere kant te vertellen. Een boy groeit op in Raqqa. Meets a girl. Ze fallenin love, ook al willen hun families dat niet. Ze gaan stiekem samen vruchten kopen op de markt. De markt ontploft en iedereen is dood.

P.B. GRONDA

NIEMAND DURFT HET VOORLOPIG AAN OM HET VERHAAL VAN DE ANDERE KANT TE VERTELLEN: EEN BOY GROEIT OP IN RAQQA, MEETS A GIRL, ZE FALLEN IN LOVE, OOK AL WILLEN HUN FAMILIES DAT NIET.