Paul Baeten
Paul Baeten Columnist bij Knack Focus

P.B. GRONDA, van wie onlangs de nieuwe roman Wanderland is verschenen, duikt elke week in de populaire cultuur.

Er bestaat een bepaald gevoel dat je misschien nog het best kunt situeren tussen fandom en fierheid.

Zo ben ik een fan van Oasis. Ik weet, omdat ik al 25 jaar lang elke dag naar muziek luister, dat dat niet de beste band ter wereld is. Toch zal ik dat na deze uitzonderlijke keer nooit meer toegeven en, integendeel, graag beweren dat er nooit een grotere groep heeft bestaan. Dit om mensen te enerveren of om mezelf een bepaald imago te geven in een discussie. De boodschap wordt immers niet meer: Oasis is de beste band ter wereld, maar wel: jij bent een half meisje en ga nu maar opzij, want je haalt het toch niet, met je slappe Sufjan Stevens-quotes.

Met andere woorden: de groep wordt een middel om andere, impliciete zaken duidelijk te maken.

Hetzelfde mechanisme vind je terug bij sportfans. Supporters vereenzelvigen zich met een beeld dat ze hebben van hun team. Ze halen als het ware een deeltje van hun eigen identiteit uit iets fictiefs, namelijk het imago van, bijvoorbeeld, een voetbalclub. Dat imago kan hen rechtstreeks aanspreken, maar meer dan dat is het ook een maatschappelijke code: een Anderlecht-supporter heeft een ander imago dan een Gent-supporter. Dat komt omdat Gent-supporters natuurlijk softe losers zijn, en iedereen die het woord voetbal correct kan spellen voor Anderlecht is.

Wat ik nu deed, namelijk een dommige, ietwat macho opmerking maken, kan ik ook enkel doen omdat ik voor een ploeg supporter die me dat toestaat. Een zekere arrogantie wordt van me verwacht.

Op een bepaald moment, zodra de naam gemaakt is, zijn de liedjes van de band of de prestaties van het team van weinig tot geen belang meer. Het gaat vanaf dan meer over een positie in de maatschappij en het gevoel dat je eigen stem versterkt wordt door een grote, machtige entiteit: een rijke voetballer en zijn club, een rockster en zijn band.

Daarom schieten rationele benaderingen van die dynamiek tekort. Het gaat niet op om objectief vast te stellen dat hetgeen Kanye West zegt megalomane nonsens is, om dan de vraag te stellen waarom iemand ooit naar zijn muziek zou luisteren. Die zaken houden geen verband met elkaar. Meer zelfs: de mensen die de muziek graag horen, zullen de algemeen als onzinnig beschouwde uitspraken van hun idool negeren of net gebruiken om zichzelf te onderscheiden.

Op 7 augustus stond Donald Trump centraal in een eerste groot tv-debat tussen de Republikeinse kandidaten. Een vriend belde me op en zei: leg me eens uit waarom mensen voor hem kunnen supporteren en straks misschien stemmen?

Het heeft even geduurd, maar dit moet mijn antwoord zijn. Er is een bepaalde socio-culturele nood bij bepaalde mensen om een positie in te nemen waarvan ze weten – net zoals ik dat ene ding weet van Oasis – dat ze misschien niet helemaal oké is, maar waarvan ze anderzijds voelen dat ze hen verenigt en potentieel gevaarlijk maakt. Het geeft hen een soort fierheid die bij lomp nationalisme aanleunt: we weten niet meer precies waarom, maar onze loyaliteit is absoluut.

P.B. GRONDA

GENT-SUPPORTERS ZIJN NATUURLIJK SOFTE LOSERS. IEDEREEN DIE HET WOORD VOETBAL CORRECT KAN SPELLEN, IS VOOR ANDERLECHT.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content