Als Sharon Van Etten haar liedjes over de liefde aanheft, haar hele wezen vervuld van hartstocht en verpletterende twijfel, storten vogeltjes en bijtjes zich gezamenlijk de eerste de beste boomholte in. Want ook Van Ettens nieuwe, vierde plaat Are We There biedt een verklankte zonsverduistering. ‘Iets donkers vreet aan me. En dan druk ik op record.’
Sharon Van Etten is een kind van het noorden, New Jersey meer bepaald. Opmerkelijk dus hoe uit Are We There een warme souldamp oprijst, zwoele, losse southern gothic die onvoorwaardelijke trouw en verzengende passie aanhangt, maar niettemin gebukt gaat onder onzekerheid en angst. Van Etten trok op haar achttiende naar Tennessee, waar ze vijf jaar bleef hangen, vastgekluisterd aan een relatie met een rockmuzikant die haar muzikale ambitie dagdagelijks in de kiem smoorde. Op een nacht vluchtte Van Etten halsoverkop terug naar het ouderlijke nest. Een springplank voor Brooklyn, New York, waar ze Kyp Malone van TV on the Radio een cd-r met haar liedjes in de handen stopte, het barcircuit afschuimde, en uiteindelijk een platendeal bemachtigde. Because I Was in Love (2009), een intimistische uitdrijving van de Tennesseedemonen, was het eerste resultaat. Van Etten zong op Hospice van The Antlers, en Love More – een song van haar tweede plaat Epic (2010) – werd gecoverd door Justin Vernon (Bon Iver). Voor Tramp (2012) kon ze rekenen op de steun van Aaron Dessner, gitarist van The National, en Zach Condon van Beirut. Buitenkansen, roept de neutrale waarnemer dan. Dat zag de vriendelijke maar bedeesde zangeres evenwel anders.
SHARON VAN ETTEN: Ik had het er moeilijk mee dat minstens de helft van de aandacht voor Tramp uitging naar wie erop had meegespeeld. Alsof de songs die ik had geschreven van ondergeschikt belang waren. Ik wil er niet over klagen, want hun hulp heeft deuren voor mij geopend. Maar op zijn minst kreeg ik de indruk dat ik mijn eigen talent niet genoeg kon etaleren. Ik ben het middelste kind van vijf thuis, en dat was wat ik altijd heb moeten doen: tonen dat ik mijn eigen boontjes wel kan doppen. In de nasleep van Tramp moest ik mezelf iets te nadrukkelijk verdedigen tegenover de pers en luisteraars, en daar hou ik niet van.
Are We There is een heel intense plaat, waarop je de liefde bijna als een oninneembare vesting schildert. Andermaal, moet ik zeggen.
VAN ETTEN: Yep. (lacht) Dit is wellicht de zwaarste plaat die ik ooit heb gemaakt, samen met de eerste misschien. Vroeger was datgene waarover ik zong al een tijdlang achter de rug. Het waren terugblikken, geen verslagen vanuit het oog van de storm. De nieuwe songs gaan hoofdzakelijk over een knipperlichtrelatie die ik al tien jaar in stand houd. Over die persoon heb ik trouwens al geschreven op Epic en Tramp. Alleen bevat deze plaat meer spontane gevoelens en observaties. Want dit is mijn therapie. Het helpt me. Iets donkers vreet aan me en dan druk ik op record. Meestal als ik gedronken heb. (glimlacht)
Dat wilde ik net vragen: schrijf je makkelijker als er een fles is ontkurkt?
VAN ETTEN: Ja. Niet omdat ik me enkele uurtjes creatief wil ontplooien, maar omdat ik dus niet goed in mijn vel zit. Dan neem ik wat wijn om te kunnen chillen, om me losser en vrijer te voelen – nothing crazy. Maar net dan komen die duistere gedachten opzetten. Enkele dagen later luister ik naar wat ik opgenomen heb, en probeer ik te vatten wat ik wilde verwoorden, door er bepaalde zinnen uit te lichten. In feite speel ik mijn eigen psychiater. (lacht) Dingen waar ik niet over kan praten, neem ik al zingend op. Zo kan ik ze verwerken en duiden. Ik heb een gigantisch archief aan sessies, maar negenennegentig procent daarvan ziet het daglicht nooit. Luisteraars zouden er alleen maar ongemakkelijk van worden. (lachje)
Als je het zo uitlegt, lijkt Your Love Is Killing Me door de mazen van het net geglipt: bloed, marteling, gebroken benen, afgesneden tongen… Maar ook muzikaal een mokerslag van een song.
VAN ETTEN:(lacht) Zware kost, ik weet het. Een masochistische blik op liefde. Je kunt nog zo je best doen om iemand graag te zien, de helft van de tijd draait het erop uit dat je elkaar kwetst. Ik had ooit een relatie – niet die met die kerel uit Tennessee – toen ik de kans kreeg om als voorprogramma van Nick Cave te toeren. Alleen, dat was nadat ik al een jaar lang de baan op was geweest, en ik mijn vriend had beloofd naar huis te komen. Grote ruzie over gehad. Hij verweet me dat ik er nooit ben, dat ik mijn carrière boven hem verkoos. Veel van Are We There gaat over die strijd. Muziek is mijn job, in die zin dat ik ervan kan leven, maar het is ook veel meer dan dat. Ik heb Your Love Is Killing Me geschreven en live uitgetest op die tournee met Nick Cave. Wel, de agressie gulpte eruit. Misschien ook omdat ik de hele tijd omringd was door dudes, hardgekookte kerels. (lacht)
De hoes van de plaat ziet eruit alsof er een geweldig verhaal aan vasthangt.
VAN ETTEN:Oh my god. Ik heb die foto genomen. Je ziet er een van mijn beste vriendinnen op, Rebecca. Zij is het die me ’s nachts naar de luchthaven heeft gereden toen ik het in Tennessee ben afgetrapt. We hebben ooit samen in een boekenwinkel gewerkt. Na de uren gingen we altijd wat frisdrank en een pakje sigaretten halen. Reden we het platteland op met de muziek in de auto loeihard. Later is ze naar Indiana verhuisd en heeft ze twee kinderen gekregen, terwijl ik naar New York trok om met mijn muziek door te zetten. Het andere vreemde is dat ik dat beeld tien jaar geleden heb laten inkaderen om aan mijn vriend te geven. We zijn een tijdlang af en aan geweest en ik nam maar aan dat hij die foto had weggegooid, want ik had hem nooit meer teruggezien. Maar toen ik vorig jaar alsnog bij hem introk, haalde hij plots een berg spullen van onder zijn bed: alles wat ik hem ooit had gegeven. Postkaartjes, demo’s, brieven, mix-cd’s, foto’s waarvan ik dacht dat hij er geen zier om gaf. Ik kreeg er tranen van in mijn ogen. Maar het vatte perfect samen hoe we ervoor stonden: er was gebrek aan communicatie tussen ons. En toch ontroerde het me diep om in die stapel die foto terug te vinden. Ik wist meteen dat dat de hoes moest zijn. (blaast) Een groot en onvergetelijk moment.
Herinner je je nog wanneer je singer-songwriter wilde worden?
VAN ETTEN: Er was niet één bepalend moment, want ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot muziek en instrumenten en klank. Toen mijn ouders naar een nieuw huis verkasten, een statige victoriaanse woonst, rende iedereen meteen naar binnen om alle kamers te verkennen. Ik was de enige die aarzelend binnenstapte, omdat ik een beetje bang was – ik moet zes of zeven jaar zijn geweest. Ik ben al snel huilend onder een enorme vleugelpiano gaan liggen die vlak bij de voordeur stond. Daar heeft mijn moeder me gevonden. Die piano is mijn vriend geworden, een magneet die me constant aantrok. Ook al was hij niet gestemd, ik ben er vaak achter gaan zitten, toetsen aanslaand en stilletjes voor me uit zingend. Toen ik twaalf was, heb ik ook nog viool en klarinet leren spelen. En nog later ging ik elke zondag met mijn moeder naar de mis. Niet omdat ik gelovig ben, maar omdat ik dan in het koor kon zingen. Iedereen zong de melodie, maar ik maakte er een spelletje van om harmonieën te bedenken. Die gave heb ik later bij andere koren verder ontwikkeld. Schrijven deed ik alleen in een dagboek, tot ik rond mijn zeventiende gitaar ben beginnen te spelen. Het is dus allemaal vanzelf gegaan. Eigenlijk was het mijn droom om op Broadway op te treden. Musicals! Zingen kon ik genoeg, maar voor dansen en acteren ben ik niet in de wieg gelegd.
Klopt het dat er een psychiater in Vermont jouw songs als therapie voor zijn patiënten gebruikt?
VAN ETTEN: Dat je dat weet! Hij heeft me lang geleden een brief geschreven om uit te leggen hoe zijn muzikale hulpverlening werkt. Die brief heb ik bijgehouden. Want ik stel mezelf geregeld in vraag. Ik bedoel: is dat wel normaal, de hele tijd over jezelf zingen? Egoïstisch tot en met. Maar die brief heeft me doen inzien dat mijn songs desondanks een universele dimensie hebben. Toch een opluchting, hoor.
Toen je in Tennessee woonde, heb je je ouders vijf jaar lang niet gehoord of gezien. Nu schrijf je heel openhartige songs over wat je doormaakt. Maken ze zich nooit zorgen om je?
VAN ETTEN:(glimlacht) Grappig dat je dat zegt, want mijn moeder vraagt me om de haverklap wanneer ik eens een gelukkige song ga schrijven. Dan zeg ik: ik schrijf deze songs net omdat ik gelukkig wil zijn.
ARE WE THERE
Uit bij Jagjaguwar. Sharon Van Etten staat op 15/8 op Pukkelpop.
DOOR KURT BLONDEEL
Sharon Van Etten ‘DEZE FOTO VAN EEN VRIENDIN IN DE AUTO GAF IK TIEN JAAR GELEDEN AAN MIJN LIEF. TOEN IK RECENT BIJ HEM INTROK, BLEEK DAT HIJ ALLES HEEFT BIJGEHOUDEN WAT IK HEM OOIT HEB GEGEVEN. HET MOEST GEWOON DE HOES VAN ARE WE THERE WORDEN.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
