Het staat nu al vast dat de oscarjury regisseur Anthony Minghella minder met beeldjes zal overladen dan hij gewoon is. Maar ‘Cold Mountain’, over een verliefd koppel tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, is ook niet zo Academy-vriendelijk als ‘The English Patient’ of ‘The Talented Mr. Ripley’. ‘Ik denk dat deze film voor mij een gewetensonderzoek was.’ Door Michael Fleming

COLD MOUNTAIN

vanaf 18/02 in de bioscoop

Vier jaar heeft de Britse regisseur Anthony Minghella nodig voor een romanverfilming met oscarambities – niet meer tijd dan pakweg een Amerikaanse president nodig heeft om zijn ambtstermijn vol te maken, en voor een peuter om links en rechts uit elkaar te houden. Minghella slaagt er bovendien in om zijn nieuwe film altijd net een dikke maand voor de start van de oscarrace uit te brengen. De Amerikaanse première van Cold Mountain vond plaats op 25 december 2003, vier weken en een zucht vóór de nominaties van 2004 – perfect getimed, net zoals zijn vorige succesfilms, The English Patient (goed voor twaalf nominaties en liefst negen oscars in 1996) en The Talented Mr. Ripley (vijf nominaties in 2000).

Bij de officiële bekendmaking van de genomineerden vorige week werd Cold Mountain zeven keer vernoemd. Helaas is het gros van de categorieën weinig mediageniek: twee keer Beste Song ( Scarlet Tide van T-Bone Burnett en Elvis Costello – die daarmee voor het eerst in hun muzikale carrière kans maken op een oscar -, en You Will Be My Ain True Love van Sting), Beste Montage, Beste Cinematografie en Beste Soundtrack. De film wist maar twee nominaties van belang in de wacht te slepen, namelijk die voor Beste Acteur (Jude Law) en die voor Beste Bijrol (Renée Zellweger). De bookmakers hebben de handicaps op de winstkansen van de twee acteurs meteen verzwaard omdat ze eerder al naast een oscar grepen (Jude Law voor Ripley en Renée Zellweger twee jaar na elkaar voor Bridget Jones’s Diary en voor Chicago).

Cold Mountain is gebaseerd op de gelijknamige roman van Charles Frazier, een liefdesverhaal tussen de teruggetrokken dorpsbewoner Inman (Jude Law) en de oogverblindende schoonheid Ada (Nicole Kidman), dat zich afspeelt tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Het vuur laait op tussen de twee, maar net als de vlammen willen overslaan, wordt Inman opgeroepen voor het zuidelijke leger. Zijn uiteindelijke terugtocht – zwaargewond en verdwaasd door de gruwelijke slachtpartijen – door het puin van het Zuiden contrasteert scherp met Ada’s overlevingspogingen. De voedselschaarste in het dorp is al even angstaanjagend als de plundertochten van Noordelijken. Ada wordt geflankeerd door Ruby (Renée Zellweger), een zwerfster met een onuitroeibaar overlevingsinstinct.

Net zoals in The English Patient en The Talented Mr. Ripley is het hoofdpersonage in Cold Mountain een loner. Minghella, een Brit met Italiaanse roots, zoon van een ijsventer op het eiland Wight, tekent zijn karakter haarscherp uit. Het onderstreept zijn erudiete literatuurkennis, een kwaliteit die in een productie van 80 miljoen dollar handig meegenomen is.

Al uw vroegere films dragen een onmiskenbare Europese stempel. Vanwaar die fascinatie voor de Burgeroorlog, een uitgesproken Amerikaans verhaal?

Anthony Minghella: Toen ik Cold Mountain las, interpreteerde ik het boek niet als een verhaal over een belangrijke historische periode. Als dramaturg was ik geïnteresseerd in twee of drie elementen die de roman onweerstaanbaar maken. Je hebt het verhaal van Inman, een man die letterlijk uit de oorlog komt gewandeld, een tocht die sterk op een odyssee lijkt. Lang daarvoor had ik al notitieboeken volgekrabbeld met filmideeën over een pelgrimstocht en losse gedachten over de relatie tussen wandelen en boete doen. Dat paste allemaal mooi in Cold Mountain, dat op zijn beurt fantastische personages had. Ik kon moeilijk weerstaan aan het liefdesverhaal tegen de achtergrond van een extreem onzekere historische periode.

Toen u in interviews werd gevraagd waarom u Tom Ripley zo sympathiek maakte terwijl hij zijn vrienden had vermoord, zei u dat de Amerikaanse cinema geobsedeerd is door publieke moraliteit en het straffen van schuldigen. ‘Cold Mountain’ is in dat opzicht minder ambivalent dan ‘The English Patient’ of ‘Ripley’. Een toegeving?

Minghella: Ik zou daar graag ja op zeggen, maar dan zou ik liegen. Ik denk dat deze film voor mij veeleer een gewetensonderzoek was. Toen ik langer dan drie jaar aan Ripley had zitten werken, zat ik in een moreel vacuüm – ik zat in een stinkende kamer met een heleboel basisverlangens en ambivalente moraliteit. Het begon me te vernietigen. In Cold Mountain gaat het echter om zaken als loyaliteit, waardigheid en eer. De hoofdpersonages Inman, Ada en Ruby doen er alles aan om zich goed te gedragen. Om dat dramatisch interessant te maken, moet je die personages in een wereld vol slechte mensen plaatsten.

Is die morele ambiguïteit en het feit dat u sympathiseerde met Tom Ripley misschien een verklaring voor het tegenvallende succes in de VS? Was u teleurgesteld door die flauwe respons?

Minghella: Ik denk dat Ripley voor een heleboel mensen een moeilijke film is: je moet empathie kunnen opbrengen voor een personage dat onze slechtste kantjes toont. Sommige mensen begrijpen de isolatie en de vervreemding van Tom Ripley wel, ook als die een aanleiding zijn voor het allerergste. Maar je kunt het ook vanuit een ander perspectief bekijken: het is een wonder dat de film het zo goed deed aan de kassa. Ik hoop dat Cold Mountain even ‘slecht ontvangen’ wordt, als 81 miljoen dollar aan de Amerikaanse kassa een ‘slechte ontvangst’ is.

Oorspronkelijk zou Leonardo DiCaprio in ‘Ripley’ spelen en had u Tom Cruise aangesproken voor ‘Cold Mountain’. Waarom koos u uiteindelijk twee keer voor Jude Law?

Minghella: Ik voelde dat Jude tot alles in staat is – hij is een ongelooflijk fysieke acteur. Zijn vertolking van Dickie gaf perfect gestalte aan de glamour van de geprivilegieerden. Zijn Inman is zwaarder, donkerder en meer solide: hij bezwijkt net niet onder het gewicht van het verhaal. De grote contradictie in zijn personage is natuurlijk de romantiek. Inman is een idealist die altijd teruggrijpt naar een aantal basiswaarden. En we hebben nog maar zelden een verliefde Jude of een Jude in een hartstochtelijke relatie op het witte doek gezien. In deze film speelt hij die rol heel waardig en hij is heel geloofwaardig als soldaat en als minnaar.

Waarom Nicole Kidman als Ada en Renée Zellweger als Ruby? Hoe bepaalt u welke rol de actrices zullen spelen?

Minghella: Het was essentieel voor het verhaal dat een aristocratisch iemand in een nogal ruwe gemeenschap werd gedropt. Ik zocht een actrice die meteen een impact heeft. Wel, Nicole maakt indruk vanaf de eerste seconden dat ze ergens binnenwandelt. Haar verschijning is zo uitzonderlijk dat je uit de eerste grove borstelvegen begrijpt dat die gemeenschap in Cold Mountain naar adem hapt wanneer zij opdraaft. Nicole heeft beide voeten stevig op de grond en ze is ook erg praktisch. Ik wist dat ze geloofwaardig zou zijn als een vrouw die het land leert te bewerken en zich integreert in een ruwe gemeenschap. Ada voelt zich allicht meer thuis in die kringen.

Ruby moest een wild personage worden. Een trol zou ik bijna zeggen, maar dat woord heeft nogal rare connotaties. Een bosgeest is misschien een betere omschrijving. Toen ik Renée voor de eerste keer ontmoette, was ze zo nietig dat ik meteen wist dat die twee contrasterende actrices een fraai two-shot zouden opleveren. We hebben dat nog geaccentueerd door Ruby’s kostuums af te ronden – we maakten haar zwaarder en slonziger. Die vormen krimpen in naarmate de verfijnde, elegante kanten in Renées personage komen bovendrijven. Nicoles personage verandert in de omgekeerde richting: ze lijkt steeds meer een halve jongen. Ada en Ruby verwisselen van plaats, in zekere zin.

U zei dat u verbaasd was over de fysiek van Jude Law in ‘Ripley’. Hebt u verrassende kwaliteiten in de twee actrices ontdekt?

Minghella: Ik was zo onder de indruk van Nicole Kidman in The Others dat ik er een stuk over schreef in de New York Times. Ze was verbluffend en ze gaf blijk van een koortsige intelligentie die ik tot dan toe nooit in haar had gezien. Haar prestatie was betoverend. Kijk, zoals de meeste regisseurs ben ik nogal jaloers aangelegd. Ik bedoel dat ik naast filmmaker nog altijd filmfan ben, ik houd van scenaristen, van regisseurs en van films. Als ik een knappe film zie, krijg ik een onweerstaanbare drang om mijn hand door het scherm te steken en de actrice, de cameraman of de setdesigner vast te grabbelen en te stelen. Bij The Others had ik dat met Nicole.

Wat Renée betreft, Jerry Maguire werd gedraaid in dezelfde periode als The English Patient, waardoor ik haar toen heel vaak zag. Ik was erg met haar ingenomen, en haar transformatie tot Bridget Jones was fenomenaal. Belangrijker was dat ze de rechten op Cold Mountain wou kopen. In eerste instantie wou ik haar daarover spreken. Ik wou weten wat ze precies zo geweldig vond aan het boek.

De film is opgenomen in Roemenië. Hangt er een vrolijk kampvuursfeertje in de ploeg als je zo ver van huis zit? En wat is uw beste herinnering aan die ervaring?

Minghella: Het grillige weer. Na een paar hete uren volgde plots een hevige regenbui, soms werd het bruusk koud. Soms was er geen water omdat de leidingen bevroren waren, op andere momenten werden we bijna weggespoeld door de regen, maar de dag daarop konden we net zo goed staan puffen bij temperaturen boven de veertig graden. Niemand heeft daar gelukkig over geklaagd, iedereen bleef heel broederlijk op post. Als de crew tegen die extreme werkomstandigheden had gereageerd, hadden we de film moeten stopzetten. Maar dat is dus niet gebeurd. Integendeel, de crew is enthousiast aan de kar blijven trekken. We filmden bijvoorbeeld een scène in de moerassen van South Carolina, maar er was niet genoeg tijd om de bodem te verkennen. Als Jude het moeras in wandelde, ging hij elke keer weer kopje onder in stinkend, slijmerig water. We moesten hem opvissen, zijn kostuum recupereren, hem schoonspuiten en het kostuum wassen. In de loop van een uur heeft de crew hem drie keer uit dat moeras getrokken. Het was gevaarlijk en bijzonder onaangenaam voor Jude, maar na elke slijmerige plonsbeurt liep hij zonder morren het moeras terug in om de scène af te maken. En Nicole moest op het eind van de opnames in de barre kou aardappelen uitgraven. Na een paar takes zag ik dat ze langzaam blauw werd. Het was echt een straf voor haar: de wind sneed door haar kostuum, ze rilde van de kou, maar ze heeft geen seconde geklaagd.

Jude was een revelatie in ‘Ripley’, Juliette Binoche in ‘The English Patient’. Wie zal in ‘Cold Mountain’ een onuitwisbare indruk nalaten?

Minghella: Ik hoop dat Brendan Gleeson na deze film wat meer op de voorgrond kan komen. Ik bofte met deze cast: er stonden altijd acteurs als Charlie Hunnam klaar, die een klein rolletje als albino heeft. Hij heeft nauwelijks dialoog, maar wat een présence. Jack White van The White Stripes was een andere ontdekking: die jongen is een natuurtalent.

Wie zijn uw grootste invloeden?

Minghella: De Italiaanse cinema deed me verliefd worden op het medium en zorgde ervoor dat ik in dit vak terechtkwam. Toen ik Fellini en de Taviani-broers ontdekte, wist ik meteen: dit is het.

Als jonge adolescent zag ik De Sica’s Ladri di Biciclette, een erg belangrijke film voor mijn verdere cinematografische ontwikkeling. Ik zag de film toen Italiaanse regisseurs als Coppola en Scorsese in het buitenland doorbraken. Ik herinner me de opwinding van The Godfather, Apocalypse Now, The Conversation en alle vroege films van Scorsese; ze deden me beseffen dat je ook buitengewone films in het Engels kon maken. Wat de andere Europese cinema betreft, wou ik dolgraag Kieslowski zijn. Al die regisseurs werden, net zoals ik, katholiek opgevoed. Als je naar hen en naar Fellini kijkt, voel je dat hun kwaliteiten voortkomen uit een katholieke achtergrond. Die spirituele en culturele invloed lijkt me evident.

Als je vier jaar aan een veelgelaagd epos werkt, moet je af en toe stoom kunnen afblazen. Hoe ontspant u zich?

Minghella: Ik speel piano om te ontsnappen aan schrijven en denken. En ik beluister zeer veel muziek, voornamelijk Bach. De afgelopen twaalf maanden sloop er ook ontzettend veel tijd in mijn voorzitterschap van het British Film Institute, een organisatie die de buitenlandse film en ons nationaal cinematografisch erfgoed verdedigt. Ik ben daar heel gedreven mee bezig. Als ik de Britse cinema nog maar een fractie kan geven van wat Martin Scorsese bijgedragen heeft tot de Amerikaanse cinema, dan ben ik dolgelukkig. Films kunnen een mensenleven veranderen. Enfin, het mijne toch.

© Movieline Vertaling en bewerking Bram Van Moorhem

Vertaling en bewerking Bram Van Moorhem

‘Als ik een knappe film zie, wil IK mijn hand door het scherm steken en de actrice stelen. Daarom koos ik voor Nicole Kidman.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content