Videospelletjes zijn oorlog. In een miljardenbusiness met drie evenwaardige concurrenten, is het hard tegen hard. PlayStation, Xbox of GameCube: hoe moet de consument kiezen?

Door Bart Vandormael

Na de stoere taal de nervositeit? Toen Sony enkele maanden geleden de prijs van zijn PlayStation 2-console verlaagde, werd daar een hele dure uitleg voor gegeven. Maar iedereen begreep: Sony bereidt zich voor op de concurrentieslag met Microsoft en Nintendo, die met de Xbox en GameCube de PlayStation-heerschappij willen doorbreken. Reactie van Microsoft: ook de Xbox wordt goedkoper. En dat amper enkele weken na de lancering. Opnieuw met een hele dure uitleg. Het nieuws was nog niet koud of daar volgde al een mededeling van Nintendo: de prijs van de GameCube gaat naar omlaag. En wel op de dag van de lancering ervan.

Tot voor kort wilden de drie giganten uit de gamesindustrie vooral de sterkste zijn, nu willen ze blijkbaar ook de goedkoopste zijn. Al leggen ze het natuurlijk iets mooier uit. ‘Onze prijsverlaging lijkt een reactie op die van Microsoft,’ aldus Frank Rittinghaus, marketing manager bij Nintendo Benelux, ‘ware het niet dat wij al enorm veel voorbestellingen voor de GameCube hadden gekregen en dus zonder problemen een mooie winst hadden kunnen nemen als we de oorspronkelijk aangekondigde prijs hadden aangehouden. Toen we echter alles hadden uitgerekend, kwamen we tot het besluit dat we de consument een betere prijs konden aanbieden.’

Microsoft verpakte de prijsverlaging van de Xbox als volgt: ‘een strategische lange-termijnbeslissing die ten goede zal komen van onze partners in de detailhandel, onze uitgevers en niet het minst ook van de gamer zelf.’ Maar was het manoeuvre niet vooral ingegeven door de ietwat tegenvallende verkoopcijfers? Tegen het einde van het jaar verwacht Microsoft vier miljoen verkochte Xbox-machines: een hele lading, maar toch minder dan vooropgesteld.

‘In de VS doen we het beter dan verwacht, maar Japan blijft onder de verwachtingen’, erkent Erika Jacobs, manager van de home & entertainment-afdeling bij Microsoft. ‘Japan is het thuisland van Sony en Nintendo, als Amerikaans bedrijf krijgen wij er moeilijk toegang. Dat hadden we onderschat. Daarnaast merkten we dat de prijs van de Xbox te hoog lag. We hadden ons gebaseerd op de prijs waarvoor PlayStation zijn tweede console had geïntroduceerd, maar dat was in andere marktomstandigheden. De concurrentie is ondertussen scherper geworden, wat druk zet op de prijzen.’

Spelletjes tellen

Sinds enkele dagen ligt de langverwachte GameCube in de winkels, naast de PS2 (Sony PlayStation) en de Xbox (Microsoft). De spelletjesoorlog kan dus in alle hevigheid losbarsten. Nooit eerder stonden drie concurrenten van dit kaliber tegenover elkaar. Producenten én media hebben de technische specificaties van de machines al uitgebreid met elkaar vergeleken, in een poging om de kampioen aan te wijzen. Alleen, het gaat helemaal niet over processoren, megahertzen en polygonen. De gamer heeft geen boodschap aan cijfers en technotaal, voor hem of haar tellen alleen de spelletjes. Oftewel: de strijd wordt niet gevoerd op het terrein van de hardware, maar van de software.

‘Dat is eigenlijk altijd al zo geweest’, aldus Hans Reinarz van Sony PlayStation. Frank Rittinghaus van Nintendo beaamt: ‘De geschiedenis heeft ons geleerd dat de machine met de beste technische specificaties niet noodzakelijk wint.’ Microsoft, dat de op papier krachtigste console in huis heeft, denkt daar logischerwijs iets anders over. Erika Jacobs: ‘Hoe krachtiger de console, hoe beter de grafische weergave, hoe beter de speler zich kan inleven in het personage op het scherm.’

Als we ze mogen geloven, genieten de consolebouwers alledrie het volle vertrouwen van spelontwikkelaars én gamers. Twee weken na de introductie noteerde Microsoft in Groot-Brittannië al 2,8 Xbox-games per verkochte console. In de VS bedraagt die software attach-ratio zelfs 3,9. Een betere score dan andere consoles in zo’n korte periode haalden. Nintendo pronkt met een ander record: op de lanceringsdatum van de GameCube waren meer dan twintig verschillende titels beschikbaar. Rittinghaus: ‘Bij de lancering van de N64 (de voorganger van de Cube) hadden we er maar vier of vijf. Die fout zullen we niet meer maken.’

Niettemin heeft PlayStation op dit moment de beste papieren. We zeggen wel: op dit moment. Voor de PS2, de eerste van de nieuwe generatie spelconsoles, bestaan ondertussen meer dan 400 games. Voorganger PSOne zit zelfs aan 3000 titels. PlayStation hanteert bovendien een slimme prijzenpolitiek, door toptitels een jaar na de release over te brengen naar de goedkope platinum-reeks. Wat ons brengt tot het evidente maar vaak genegeerde argument dat de prijs van de spelletjes minstens even cruciaal is als de prijs van de consoles. Tenzij je een jaar lang hetzelfde spelletje wil spelen. Nintendo heeft hier een streepje voor: spelletjes voor de GameCube kosten 59 euro, Xbox- en PS2-games heb je voor 69 euro. Al kan dat nog allemaal veranderen. Jacobs (Microsoft): ‘We doen aan lifecycle management. In de loop van de levenscyclus van een game worden prijsdalingen doorgevoerd. Net zoals dat gebeurt voor pc-games. Wanneer die dalingen voorzien zijn, weet ik nu echter nog niet.’

Geen exclusiviteit

Zoals PlayStation Gran Turismo heeft, zo heeft Nintendo Mario en Microsoft Halo. Absolute topgames die slechts op één platform verschijnen. De toegenomen concurrentie maakt het voor de producenten van de consoles echter moeilijk om die exclusiviteit te eisen. Als spelontwikkelaar zou je vandaag wel gek zijn om je product aan één partij te leveren. Een trend die vooral PlayStation pijn doet, aangezien die tot voor kort veel sterke titels voor zich alleen had. Reinarz (PlayStation): ‘Ja, maar dat was mede het gevolg van het gebrek aan concurrentie op de consolemarkt. We moesten niet eens ons best doen om die exclusiviteit af te dwingen. Dat is nu anders.’

Rittinghaus (Nintendo): ‘PlayStation heeft een slimme strategie gevoerd, maar heeft ook geluk gehad. Onze N64 bleef achterop, omdat ons platform de productiekost voor ontwikkelaars erg deed oplopen. We maakten gebruik van romcassettes, die tien keer duurder zijn dan cd-roms. Nu we allen op hetzelfde platform produceren, valt dat argument weg.’

Jacobs (Microsoft): ‘Iedere uitgever probeert om enkele toptitels in eigen rangen te houden, maar ontwikkelaars willen natuurlijk dat hun games zoveel mogelijk mensen bereiken. Een kwestie van geven en nemen.’

Concreet: exclusiviteit wordt peperduur. Zo duur, dat de Grote Drie verkiezen om ontwikkelingsstudio’s gewoon in te lijven. En het lijkt wel alsof gemaakte deals voortdurend opnieuw worden bekeken. Een voorbeeld: de nieuwe versie van avonturengame Resident Evil zou eerst exclusief op GameCube-formaat verschijnen, maar wordt volgens de geruchten nu toch herwerkt voor de andere platformen. Al houdt men bij Nintendo vol dat Resident Evil ‘veilig’ is. Ook de exclusiviteitsdeal met topontwikkelaar Rare zou op de helling staan, als we de roddels op het internet mogen geloven. Rittinghaus: ‘Maar wat velen lijken te vergeten, is dat Nintendo 49 procent van de aandelen van Rare in zijn bezit heeft.’

PlayStation staat sterk met Gran Turismo en heeft een overeenkomst met Disney die bepaalt dat Disney-games pas een jaar na de PlayStation-release naar andere platformen mogen worden overgebracht. Microsoft heeft dan weer een gouden zaak gedaan door schietspel Halo (nu al goed voor meer dan een miljoen verkochte exemplaren) aan de Xbox te verbinden. Al zou er nu toch ook een pc-versie in de maak zijn.

Filmpjes

Moe van al die games? Dan steek je gewoon een filmpje in de lader. De PS2 en Xbox hebben een dvd-speler aan boord, de GameCube niet. Nintendo: ‘Wij positioneren ons als een puur gamesbedrijf dat de ultimate gaming experience wil creëren.’ Marketingtaal, maar er zit méér achter. Rittinghaus: ‘Sony heeft een grote filmdivisie, wat leidt tot gedeelde belangen, wij zijn echter een gamesbedrijf pur sang. We huldigen de filosofie: schoenmaker, blijf bij je leest.’

Dat de GameCube geen dvd-speler heeft, ligt overigens niet aan gebrekkige technologie onder de carrosserie. ‘De techniek achter onze optische schijf is vergelijkbaar met dvd. Wij hebben alleen geen licentie voor dvd gekocht, zoals Sony en Microsoft. Bovendien: iedereen weet dat dvd-schijfjes vaak illegaal gekopieerd worden. Daardoor zien ontwikkelaars echt miljoenen aan inkomsten verloren gaan. Vandaar dat wij een ander formaat hebben gekozen, dat veel moeilijker te kopiëren is.’

En internet?

Tot slot: hoe staat het met de internetfunctionaliteiten? De drie nieuwe consoles zijn voorzien op on-line gaming, maar de uitbouw van on-line netwerken blijkt moeilijker dan verwacht. Rittinghaus (Nintendo): ‘Wij hebben van bij aanvang gezegd: gaming via het internet is interessant, op voorwaarde dat het in een winstgevend businessmodel past. De software en de infrastructuur die nodig is, kost vreselijk veel geld. Dat betekent dat de consument abonnementsgeld moet betalen. Uit diverse onderzoeken blijkt echter dat hij daar nog niet toe bereid is. Bovendien vereist internetgaming een hogesnelheidsverbinding. Nederland en België kennen een hoge internetpenetratie, met twintig procent breedbandgebruikers. Alleen, in die twintig procent zitten hoofdzakelijk bedrijven, de thuissurfer doet het dus met een trage connectie.’

Microsoft stelt binnen enkele weken zijn Xbox Live-serivce voor, die Amerikaanse breedbandsurfers in staat stelt om hun spelconsole aan het internet te hangen. Voor Europa zijn nog geen concrete plannen. PlayStation onderhandelt met drie partners over de uitbouw van een PS2-netwerk, maar ook dát zal nog wel enige tijd in beslag nemen. Eén les die de drie hebben geleerd uit de mislukte internetplannen van Sega Dreamcast: als we het goed willen doen, moeten we het meteen heel groots aanpakken.