Een jeugdzonde met grote gevolgen: zo zou je ook Keira Knightleys drievoudige deelname aan ‘Pirates of the Caribbean’ kunnen zien. Maar het is vooral het onderwerp van ‘Atonement’. ‘Eindelijk een volwassen rol.’

Medelijden is geen gevoel dat me vaak bekruipt als ik bij een acteur aan tafel schuif. Wie een dik belegde boterham verdient door te doen waar hij als kind van droomde, heeft weinig reden tot klagen. En dat je dan al eens in de roddelrubrieken opduikt, ach wat. Maar Keira Knightley kreeg het de jongste jaren wel heel zwaar te verduren. The Daily Mail spande begin vorig jaar de kroon door bij een artikel over een meisje dat gestorven was aan anorexia, een foto van Knightley in bikini af te drukken. Vergezeld van een getuigenis van de moeder van het meisje, volgens wie ‘haar dochter misschien nog zou leven als foto’s zoals deze afgedrukt werden met een waarschuwing’.

Knightley klaagde de tabloid aan voor smaad en won, maar het kwaad was geschied. Toen ze in september op het festival van Venetië Atonement kwam voorstellen, mocht ze opnieuw vragen pareren over haar verdacht slanke lijntje. Toegegeven: Knightley is niet bepaald een rubensiaanse verschijning, maar in vergelijking met veel van haar ultradunne collega’s ziet ze er heel gezond uit. Ook al probeerde ze het niet aan haar hart te laten komen, de maat was vol en de heldin uit Pirates of the Caribbean besloot de blockbusters voortaan links te laten liggen. Een keuze die wij alleen maar kunnen toejuichen, want nu kan ze eindelijk ophouden haar talent te verspillen en zich aan het interessantere werk gaan wijden. Zoals Atonement, de verfilming van Ian McEwans bestseller over een schrijfster in de dop uit de jaren 30, die door haar op hol geslagen fantasie het leven van haar oudere zus en haar minnaar verwoest.

Uw moeder is schrijfster. Heeft dat invloed gehad op uw beslissing om in ‘Atonement’ mee te spelen?

Keira Knightley: Niet echt, al heb ik het boek wel van haar cadeau gekregen toen het pas verschenen was. Ik had nooit de tijd gevonden om eraan te beginnen en dus heb ik eerst het script gelezen. Daar kreeg ik de tranen van in de ogen, dus ben ik ook het boek beginnen lezen. Een heel bijzonder verhaal, en voor een acteur een godsgeschenk omdat je er eigenlijk weinig werk in moet steken. Alles staat al op papier; elke situatie wordt door de ogen van elk personage geschetst.

Het nadeel van zo’n bestseller is wel dat je moet opboksen tegen het idee dat al die lezers al hebben van het boek en de personages.

Knightley: Dat klopt en het is moeilijk om je daarover geen zorgen te maken. Je denkt voortdurend dat iedereen je slecht zal vinden omdat je totaal anders bent dan de persoon die ze zich hadden voorgesteld tijdens het lezen. Uiteindelijk kan je niet anders dan je daarbij neerleggen en verder werken.

Volgens Joe Wright, die u ook al regisseerde in ‘Pride and Prejudice’, was u helemaal klaar voor een film als ‘Atonement’. Had u ook dat gevoel?

Knightley: Ik heb nooit dat gevoel. Elke keer als iemand me een script in handen stopt, slaat de schrik me om het hart. Dan denk ik dat ik er niets van zal bakken en dat ze maar beter iemand anders kunnen inhuren. Daarna ebt die angst een beetje weg en overtuig ik mezelf dat het een gezonde uitdaging zal zijn. Als ik op mijn bek ga, so be it. Het zou erger zijn om het niet eens te proberen.

Hebt u echt niet meer zelfvertrouwen?

Knightley: Het zal wel niet zo dramatisch zijn als ik nu laat uitschijnen en ik sta wel steviger in mijn schoenen dan vroeger. Maar ik blijf enorm kritisch voor mezelf. En eigenlijk kijk ik er ook niet naar uit om ooit volledig op mijn kunnen te vertrouwen. Ik hou niet van acteurs die blaken van zelfvertrouwen. Ik wil acteurs zien die hun grenzen verleggen en zichzelf in situaties dwingen waar ze zich niet op hun gemak voelen. Zelfvertrouwen is volgens mij geen grote troef in dit vak. Al kan het natuurlijk geen kwaad om je toch een beetje zeker te voelen van jezelf (lacht).

De film speelt in de jaren 30, toen de hele upper class rondliep alsof ze een bezemsteel in de kont had. Was u niet bang om houterig te lijken?

Knightley: Is dat niet wat alle critici sowieso van me zeggen, dat ik acteer als een marionet? (lacht) Nee, ik keek ernaar uit om me in die periode te verdiepen. Acteurs speelden toen in een stijl die compleet verdwenen is. Ik heb me vooral laten inspireren door de vertolking van Celia Johnson in Brief Encounter van David Lean, met een scheut Deborah Kerr erbij. De acteerwereld is beginnen te veranderen in de jaren 60, met de naturalistische manier van spelen – die trouwens niet echt natuurlijk is, want het gaat veel trager dan het echte leven. In de jaren 40 ging het er helemaal anders toe en het was een hele ervaring om in het acteertempo van die tijd te stappen. De acteurs praatten alsof ze machinegeweren afvuurden. Dat typische Britse accent is ook zo goed als verloren gegaan. Ik denk dat je het enkel nog vindt bij hoogbejaarde mensen. Ik vond het enorm boeiend, ook al omdat je zo weinig de kans krijgt om daar nog mee te werken. De meeste regisseurs houden er liever hun vingers van af uit schrik dat ze het publiek zullen vervreemden.

Joe Wright wou u ook voor deze rol omdat hij vond dat u dringend eens een echte vrouw moest spelen, een seksueel volwassen personage. Tot nog toe had u alleen meisjes gespeeld, vond hij. Heeft hij gelijk?

Knightley: Toch wel, al is het ergens logisch dat ik tot nog toe alleen meisjes heb gespeeld. Ik ben nog altijd maar 22. Ik was 16 toen ik Bend It Like Beckham maakte en 17 toen Pirates of the Caribbean zich aandiende. Ik speelde met andere woorden rollen die geschikt waren voor iemand van mijn leeftijd. Ik ga nu niet beweren dat ik me plots zo veel volwassener of vrouwelijker voel, maar ik had zeker zin om eens in de schoenen van een rijpere vrouw te gaan staan. Iemand die zeker is van zichzelf, die niet in een overgangsfase zit zoals Elizabeth Bennet in Pride and Prejudice. Cecilia Tallis, mijn personage in Atonement, weet wat haar plaats is in de wereld en tracht om te gaan met de onverklaarbare emoties die ze voelt.

Hebt u het acteervak en het publieke leven dat ermee gepaard gaat inmiddels een beetje onder de knie?

Knightley: Het begint te lukken. Het probleem was dat ik nooit had gedacht aan een filmcarrière. Toen ik besloot actrice te worden, had ik een duidelijk pad voor ogen. Ik zou mijn studies afwerken, naar de universiteit gaan, een opleiding drama volgen, een jaar bij de Royal Shakespeare Company spelen en met een beetje geluk zou ik een plaatsje vinden bij een toneelgezelschap zoals Out of Joint. Om maar te zeggen hoe onnozel het is om een carrièreplanning op te stellen (lachje). Al van kindsbeen af wou ik deel uitmaken van het theater, het milieu van mijn ouders. Het is een ongelooflijk opwindende wereld om in op te groeien.

Als filmacteur word je veel sneller een beroemdheid dan op de planken. Hoe wen je daaraan?

Knightley: Je houdt je voor dat het erbij hoort. Al blijft het heel vreemd dat mensen je aanstaren. Het is een vorm van levende krankzinnigheid. Je loopt op straat en je hebt voortdurend het gevoel dat iemand je volgt en dat je naam gefluisterd wordt. Bij andere mensen wil dat zeggen dat ze rijp zijn voor de psychiater, maar in mijn geval is het werkelijkheid (lachje). Heel bizar. Ik zou ook liegen als ik zei dat het me niets doet. Ik ben dol op acteren, maar het zou pas echt een droomjob zijn als je anoniem kon blijven. Dat kan iedereen wel begrijpen, denk ik. Maar de realiteit is dat ik mijn anonimiteit kwijt ben, dat het de prijs is die ik moet betalen om te kunnen doen wat ik graag doe. De dag dat het me te veel wordt, kan ik er maar beter mee kappen.

Door Ruben Nollet