Hollywood-karakterkop Gabriel Byrne was goed op weg om een van de usual suspects in tv-serieland te worden. Maar na drie sterke seizoenen was In Treatment uitgepraat en in Vikings sneuvelde zijn personage al snel. Hij keerde dan maar terug naar zijn oude liefde: de betere film. In Louder than Bombs komt hij zowaar zijn jongere zelf tegen. ‘Als ik die iets kon meegeven, dan hoe onbelangrijk de meeste dingen zijn.’
Tv-serieverslaafden kennen Gabriel Byrne als Paul Weston, de therapeut die in In Treatment met de juiste vragen getroebleerde patiënten aan de praat kreeg. Voor filmliefhebbers behoort de naar New York verkaste Ier al veel langer tot de meubelen. Topfilms als Miller’s Crossing (1990) van de broers Coen en The Usual Suspects (1995) van Bryan Singer zijn intussen meer dan twintig jaar oud. Het Noorse grote talent Joachim Trier (Oslo, August 31st) speelt Byrnes lange carrière sluw uit in Louder than Bombs, een somber maar niet hopeloos familiedrama over een vader (Byrne) en zijn zonen (Jesse Eisenberg en Devin Druid) die elk op hun eigen onhandige manier de wonden verwerken die de dood van hun echtgenote en moeder (Isabelle Huppert), een oorlogsfotografe, geslagen heeft.
Trier laat je personage, een leraar die vroeger acteerde, terugkijken naar oude opnames en gebruikt daartoe een fragment uit Hello Again, een vergeten komedie met jou uit 1987. Confronterend?
GABRIEL BYRNE: Hoe vaak gebeurt het dat je in een film naar een film met jezelf kijkt? Natuurlijk deed het me wat. Ouder worden op het scherm is heel bijzonder. Ik herinner me hoe wreed de journalisten waren toen Havana (1990) uitkwam. Ze beklemtoonden hoe erg Robert Redford daarin wel verouderd was. Van idolen van zijn kaliber aanvaarden we niet dat ze verouderen. Want dat betekent dat we zelf verouderen. Maar de tijd vliegt, daar moet je niet tegen strijden.
En wat deden die oude beelden van je jongere zelf precies met jou?
BYRNE: Heb jij nog nooit een oude foto of video van jezelf bekeken? Je vindt jezelf belachelijk jong en onschuldig want je kijkt terug met alle kennis die je ondertussen hebt opgedaan. Je begrijpt niet waarom je destijds zo bang en onzeker was. Waarom had ik zo’n lage eigendunk? Waar was mijn zelfvertrouwen? Het geloof dat je er mag zijn, komt pas met de jaren. Als ik mijn jongere zelf één iets kon influisteren, zou ik hem meegeven hoe onbelangrijk de meeste dingen zijn. Ik kijk trouwens nooit naar mijn oude films. Zelfs niet naar Miller’s Crossing. Het verleden is het verleden: ontastbaar en onherstelbaar. Ik weet dat sommige mensen een aanleg voor nostalgie hebben en dat nostalgie warm en geruststellend kan zijn. Maar ik heb op een ochtend besloten geen tijd meer in nostalgie te steken.
Je personage doet aandoenlijk hard zijn best om een goede vader te zijn, ook al haalt het niet veel uit. Hoe bracht jij het ervan af als vader?
BYRNE: Ik ken geen vaders of moeders die géén vergissingen gemaakt hebben. Er is geen draaiboek. Je maakt geheid fouten en je moet geen applaus verwachten als je toch juist gehandeld hebt. Het vaderschap is een héél ingewikkelde rol. Wanneer het kind nog jong is, speelt een machtselement mee. Het kind kijkt naar je op, zoekt jouw bescherming, wil antwoorden van je horen. Tijdens de adolescentie verandert dat: kinderen gaan hun eigen identiteit zoeken, zelf macht nastreven. De ouder ervaart dat soms als een verlies aan invloed, en daardoor kunnen conflicten ontstaan. Maar het is de plicht van de ouder om het kind zijn vleugels te laten uitslaan. Mijn personage is een held omdat hij dagelijks kleine, vriendelijke handelingen stelt en alle verwerping en pijn slikt. Ouderschap is proberen goed te doen en de moed vinden om nooit te versagen.
Zou je het vandaag moeilijker hebben om kinderen op te voeden?
BYRNE: Ik hoor ouders klagen dat het internet zo veel veranderd heeft. Ergens klopt dat wel. Ik geloof dat we economisch, cultureel, sociaal, spiritueel en technologisch een echte revolutie meemaken. We begrijpen ze nog niet, we weten niet wat ons aan de andere kant wacht, maar we zijn onmiskenbaar onderweg. Mary Shelley had het daar tweehonderd jaar geleden al over in Frankenstein. Je vindt een monster uit. Misschien is het lief. Misschien vernietigt het je. Dat weet je niet. Dus ja, de rol van de vader en de moeder verandert. Maar was het voor een ouder vroeger, toen ik een puber was, zo veel makkelijker? Om een voorbeeld te geven: dankzij de pil konden vrouwen plots zelf bepalen of en wanneer ze met iemand naar bed wilden. Plots waren dochters zelf verantwoordelijk voor hun seksualiteit. En wat met de druk van de Vietnamoorlog, de dreiging van een kernoorlog, de moord op John F. Kennedy en Martin Luther King? Ook die ouders waren ouder in een wereld die voortdurend veranderde en soms verbijsterde.
Daar heb je duidelijk al eerder over nagedacht. Ben je meer beginnen na te denken over het leven door je rol in In Treatment, waarin je een therapeut vertolkte?
BYRNE: Nee, dat was maar een tv-serie. Ook al heb ik genoten van de vele discussies met de schrijvers. Ik heb altijd al nagedacht over de dingen, maar vroeger was ik bang om luidop mijn mening te zeggen. Ik heb lang gedacht dat mijn opinie er niet toe deed.
Is In Treatment máár een tv-serie? Je dankt er toch een groot deel van je bekendheid aan?
BYRNE:In Treatment was van groot belang, maar tegelijk ook niet. Ik denk niet in termen van het belangrijkste, het grootste. Ik doe mijn werk – een toneelstuk, een tv-serie, een onafhankelijke film – en doe verder. Elke acteur kent hoogtes en laagtes. Ik hoor dat Vikings entertainend is, maar ik heb die serie nog niet gezien. De opnames waren wel geweldig: voor het eerst sinds lang was ik nog eens tien dagen lang in Ierland. Maar ik zou de rol niet aanvaard hebben als mijn personage niet na één seizoen zou sterven.
Is acteren meer dan een broodwinning?
BYRNE: Het is een job die soms lastig en frustrerend is. Het is niet leuk om er niet te zijn als je kind zijn eerste stappen zet of om meerdere schooloptredens te missen. Je krijgt er wel veel voor terug en heel soms, als alles op zijn plaats valt, wordt acteren ook kunst. Ik heb twee of drie Hollywoodfilms voor het geld gedaan, omdat het nodig was, maar de meeste rollen heb ik om de juiste reden gespeeld.
Je speelt binnenkort mee in The 33, een film over de Chileense mijnwerkers die 69 dagen vastzaten.
BYRNE: Ja. Wist je dat de rots die de ingang van die mijn versperde, even groot was als het Empire State Building? Die mijnwerkers hebben moeten overleven op het beetje eten in hun broodtrommels en dronken de condens die van de muren van de grot druppelde. Een van hen begon te hallucineren en dacht dat hij gesprekken voerde met de paus en president Obama. Een andere was een drugsverslaafde en moest ondergronds afkicken. Ik speel de ingenieur die hen eruit krijgt. Mijn vrouw vindt dat een geweldige grap. Volgens haar krijg ik nog geen gasfornuis aan de praat.
LOUDER THAN BOMBS
Vanaf 2/3 in de bioscoop.
DOOR NIELS RUËLL
‘HOE VAAK GEBEURT HET DAT JE IN EEN FILM NAAR JE JONGERE ZELF KIJKT? NATUURLIJK DEED DAT ME WAT.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
