FACEBOEKEN TOE – Een ‘ancien’ uit Silicon Valley schrijft een vlammend manifest tegen het internet van vandaag.

Jaron Lanier, Uitgeverij Contact, 272 blz., euro 24,99

Nee, je bent geen gadget is gezegend met een van de meest beklijvende openingszinnen die we de afgelopen tijd hebben gelezen. ‘Het is begin eenentwintigste eeuw’, zo schrijft Jaron Lanier in zijn voorwoord, ‘en dat betekent dat deze woorden voornamelijk gelezen zullen worden door niet-mensen’. Lanier doelt op het feit dat zijn boek, zoals alle boeken die vandaag op de markt komen, door computers zal worden vermalen tot afzonderlijke sleutelwoorden die dan als voedsel dienen voor de algoritmes van zoekmachines. En hij is daar, zoals u kunt vermoeden, niet blij mee.

Afgaand op het fotootje op de achterflap zou je kunnen denken dat Lanier – een man met een baard en een stevige bos dreadlocks – een computerhater is die in een hutje in een bos leeft. Niets is minder waar: Lanier was programmeur bij Atari, schreef voor het technologietijdschrift Wired, was adviseur voor Linden Lab – de mensen achter Second Life – en stond onlangs nog Microsoft bij in de ontwikkeling van de Kinectcamera. Hij staat ook te boek als de bedenker van de term ‘virtual reality’. Hij heeft dus referenties genoeg om aandacht te krijgen als hij kritiek geeft, en in Nee, je bent geen gadget is die kritiek vooral gericht tegen het Web 2.0.

Terwijl vele andere auteurs Wikipedia, YouTube of internetfora bejubelen als bronnen van creativiteit en menselijke interactie, ziet Lanier vooral onbeschoftheid, video’s zonder veel meerwaarde en opgewarmde kost. Vooral de uniformiteit op het internet van vandaag stoort Lanier. In de beginjaren bestonden er persoonlijke websites en blogs in alle kleuren en vormen, vandaag zijn die grotendeels vervangen door één nieuwe standaard – het Facebookprofiel – waarvan het uitzicht vastligt en door het bedrijf zelf bepaald wordt. Dat blauw op Facebook de hoofdkleur is, komt bijvoorbeeld enkel en alleen doordat Mark Zuckerberg rood-groenblind is en dus die kleur het beste kan zien. Die uniformiteit zorgt ervoor dat mensen zich op het internet niet meer als individu presenteren, maar als onderdeel van een grotere massa. En waarom? Omdat het zo gemakkelijker is voor bedrijven om adverteerders te lokken.

Lanier wikt zijn woorden niet in dit boek – hij heeft het niet voor niets ‘een manifest’ genoemd – en soms hebben zijn tirades een zeker ‘bompa vertelt’-gehalte. Maar Nee, je bent geen gadget is een erg interessant en sterk geschreven pleidooi om mensen opnieuw op machines te laten primeren.

STEFAAN WERBROUCK