Wie niet verder dan de neuzen kijkt, denkt dat er geen twijfel mogelijk is. De Belgische documentairemaker David Verhaeghe, zijn nonna Elena Solominidis en de man op de vergeelde foto die altijd op de buffetkast van die grootmoeder in Italië heeft gestaan, hebben alledrie die fijne, spitse, bijna breekbare neus. Maar wat betekent dat als die onbekende op de foto niemand minder is dan Haile Selassie, de keizer van Ethiopië, een man met dictatoriale trekjes die vreemd genoeg uitgroeide tot de halfgod en de heiland van een pacifistische beweging in Jamaica? Is Verhaeghe zijn onbekende achterkleinzoon?
Officieel heeft zijn nonna geen idee wie haar ouders zijn. Ja, ze werd geboren aan het hof van de keizer. Ja, ze kwam als jonge vrouw in Italië terecht. Zonder ouders. Het enige wat ze had, was die Griekse achternaam en een Italiaanse echtgenoot die soldaat was geweest in het leger van Mussolini. Ze heeft geleerd om het verleden te laten rusten en ook de moeder van Verhaeghe, zowat de meest flamboyante verschijning in de documentaire, vindt die hele speurtocht van haar zoon maar niets. Wat heb je eraan om te weten wat iedereen altijd heeft doodgezwegen?
Met een foto van zijn nonna trekt Verhaeghe naar Ethiopië om er vast te stellen dat archiefmateriaal er even schaars is als de verhalen die zijn grootmoeder wil vertellen. Uit pure wanhoop doet hij een oproep via de radio. Of iemand iets weet over buitenechtelijke kinderen van de keizer? Ondertussen botst hij op vervaagde sporen van de Griekse handelsrelaties en de poging tot Italiaanse bezetting en praat hij met de overblijvers van die tijden. Italianen en Grieken die er zijn blijven hangen, die nu nog iedere zondag kaarten of die een buffet uitbaten aan een bijna verlaten spoorweg. De Griekse eigenares daarvan toont er trots het bed waar de keizer ooit sliep. En ja, er deden wel eens verhalen de ronde over de keizer, maar veel meer komt Verhaeghe niet te weten.
‘Ze heeft toch een achternaam’, dacht ik al kijkend. ‘Waarom neem je die niet als leidraad in plaats van die oude kinderfoto’s?’ Waarschijnlijk omdat de reis dan alleen maar korter was geweest. Het blijkt Verhaeghe steeds minder om de onthulling van het grote familiegeheim te doen, en steeds meer om de mythe van de ‘zoon van Zion’ en de rastafaribeweging die tussen de bevrijde slaven op Jamaica en de kleine keizer van Ethiopië een onwerkelijke band smeedde. Over het hoe, wat en waarom van die band wordt bitter weinig verteld. Net zoals de dictatoriale trekjes van de keizer nauwelijks worden benoemd. Het maakt dat het hele zoeken van Verhaeghe naar de persoonlijke komma’s en vraagtekens in de geschiedenis net niet genoeg geworteld is in die geschiedenis.
Toch levert de documentaire een pak beklijvende beelden op. Van de echte kleinzoon van de keizer, Zera Yacob Selassie, bijvoorbeeld. Met zijn beate glimlach en waggelend loopje heeft hij meer iets van een robotachtige pandabeer die men zo nu en dan oplaadt om onder de mensen te komen, handen te schudden en te knikken. Dit was geen mens meer, maar een levende herinnering, die gebukt gaat onder het gewicht van zijn fictieve kroon. En de neus? Die leek in niets op die van zijn overgrootvader.
***, 29/5, 22.45, Canvas
DOOR TINE HENS
IS DAVID VERHAEGHE DE ACHTERKLEINZOON VAN HAILE SELASSIE? UITEINDELIJK BLIJKT HET MY RAS TAFARI ROOTS STEEDS MINDER OM DAT FAMILIEGEHEIM TE DOEN.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
