De start van Monumentenstrijd was een item in TerZake! Eerst kondigde George Bush aan dat hij meer van zijn soldaten naar Irak wou zenden, daarna kondigde Nicolas Sarkozy aan dat hij meer van zichzelf naar het Elysée wou sturen, en tot slot kondigde Nic Balthazar aan dat de belvédère van de Gentse Boekentoren dringend aan renovatie toe is. Als het is om producten uit de eigen stal te promoten, zijn ze daar bij de VRT al lang de schaamteloosheid voorbij.

Gelukkig was de eerste aflevering van Monumentenstrijd veel ingetogener dan de opdringerige reclamecampagne vooraf. Ook al werd de reeks hier en daar aangekondigd als een ‘renovatieshow’, toch heeft Canvas de drang kunnen weerstaan om het programma kunstmatig op te leuken ten behoeve van het grote publiek. Met uitzondering van enkele storende animatiefilmpjes, die weggelopen leken uit de restbak van De Grote Geschiedenisshow, was de eerste aflevering onderhoudend en interessant, zonder dat je als kijker het gevoel kreeg dat je betutteld werd. De formule is nochtans niet echt revolutionair: iedere week worden drie projecten uit één Vlaamse provincie voorgesteld, en die mogen dan proberen het publiek ervan te overtuigen dat zij het geld uit de renovatiepot het hardst nodig hebben.

Er is echter één ingrediënt dat in veel andere programma’s vaak ontbreekt en hier ten overvloede aanwezig is: passie. Voor de schoonheid van ons erfgoed, en voor de vernuftigheid waarmee vorige generaties de gebouwen in Vlaanderen in elkaar hebben gestoken. Stijn Peeters en Sophie De Caigny, de twee experts die alle projecten aan een nadere inspectie onderwerpen, begonnen bijvoorbeeld bij het betreden van de volkscinema in Duffel de marmeren vloer te strelen, als was het een lang verloren gewaande geliefde. En in de landloperkolonie van Merksplas kropen ze op gevaar van eigen leven – enfin, zo leek het toch – in de nok van de kapel om daar een stukje piepschuim weg te snijden, kwestie van de oorspronkelijke lichtinval met eigen ogen te kunnen zien. Ook bij de mensen die proberen hun geliefkoosde gebouw van de ondergang te redden, zag je in één oogopslag dat ze bereid waren om desnoods een ledemaat op te offeren voor de overwinning.

De eerste aflevering van Monumentenstrijd liet me dan ook met tegenstrijdige gevoelens achter. Enerzijds is het een kleine schande dat zoveel schitterende gebouwen aan een tv-spelletje moeten meedoen om aan geld te komen voor een renovatie. Anderzijds werd ook duidelijk hoe duur het wel is om ons erfgoed in stand te houden. Na de toer door het landgoed in Merksplas kreeg je even de indruk dat de hoofdprijs – 500.000 euro – wel zou volstaan om de hele kolonie te doen herleven. Tot de verantwoordelijke zei dat alleen al die som nodig was om de lichtstraat in de kapel weer open te maken, een werkje dat in mijn lekenogen niet meer inhield dan een beetje timmerwerk afbreken en wat piepschuim weghalen. Het wordt nog een zeer lastige verkiezing volgende maand.

Door Stefaan Werbrouck