Als je de 14-jarige seminariestudent Thomas Cruise Mapother IV verteld had dat hij 32 jaar later een van ’s werelds grootste filmsterren zou zijn, had hij je waarschijnlijk stevig uitgelachen. Gelukkig voor filmfans en roddelblaadjes liet Cruise het priestergewaad in de kast hangen en ziet u hem binnenkort in Valkyrie, het meeslepende verhaal van een Duitse kolonel die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog Adolf Hitler probeerde te vermoorden. ‘Op een schaal van één tot tien waren de opnames van Valkyrie een twintig qua moeilijkheidsgraad.’
In Valkyrie kruipt Tom Cruise in de Duitse huid van kolonel Graaf Claus von Stauffenberg, de man die op 20 juni 1944 tevergeefs een aanslag pleegde op der Führer. Vanaf het moment dat hij zich het ooglapje aanmat, kende de acteur echter enkel problemen. Duitse politici probeerden de opnames van de 90 miljoen euro kostende productie te verhinderen. Von Stauffenbergs familie had kritiek op Cruises aansluiting bij de Scientologykerk. Tijdens de opnames raakte een groep figuranten gewond, waarna die van de productie tien miljoen euro eisten en waardoor een boel scènes ook opnieuw gefilmd moest worden. En op de koop toe stelde filmstudio United Artists, waarin hoofdrolspeler Tom Cruise een meerderheidsaandeel heeft, de releasedatum van Valkyrie vier keer uit. Meer had de internetgemeenschap niet nodig om de film als ‘onbekijkbaar’ te bestempelen – nog voor iemand hem gezien had.
Voor wie er na zijn privé-uitspattingen en de geflopte thriller Lions For Lambs aan begon te twijfelen: Cruise kan het nog. Met Valkyrie, een dijk van een thriller, staat de acteur uit blockbusters als Top Gun, de Mission Impossible-trilogie en Rain Man er weer. En hij is vastbesloten zijn public relations te onderhouden. In het chique Four Seasonshotel in Beverly Hills is zijn karakteristieke zelfverzekerde grijns niet van zijn gezicht te slaan. Maar: hij is charmant, rechtuit en grappiger dan je zou denken.
Hoe zou je ‘Valkyrie’ beschrijven?
Tom Cruise: Het is een originele, spannende en tijdloze thriller. Het verhaal van mens tegen machine.
Nochtans werd de film door sommigen met de grond gelijkgemaakt. Geschrokken van de reacties?
Cruise: Toch wel. Er zijn dingen gezegd zonder dat iemand er nog maar een seconde van gezien had – een paar maar. ( Lacht) Maar we moesten erdoor. Ik ben het intussen gewoon dat zulke zaken een eigen leven gaan leiden en steeds verder verdraaid worden. Al van zolang ik me kan herinneren, hebben mensen me over mijn films aangesproken, over Top Gun, Born On The Fourth Of July en zelfs over Rain Man. Met die film versleten we vier regisseurs in de twee jaar dat het duurde om hem af te ronden. Al was het nu wel héél erg.
‘Valkyrie’ benadert de Tweede Wereldoorlog op een andere manier dan zijn genregenoten. Vind je het een belangrijk verhaal?
Cruise: Zeker en vast, mensen moeten weten dat niet iedereen in nazi-Duitsland slecht was. Toen ik klein was en met de buurtjongens ravotte, wilde ik de nazi’s doden. Als je zo jong bent, vraag je je af waarom niemand Hitler had neergeschoten. Ik denk dat het belangrijk is dat mensen inzien dat er wel degelijk Duitsers waren die hem naar het leven stonden.
Was het moeilijk om met zo’n ooglapje te acteren? Naar verluidt gaf het je evenwichtsproblemen.
Cruise: Vooral in het donker had ik het moeilijk, tot mijn grote verrassing. Ik verloor mijn dieptezicht en evenwicht. Ook in technisch opzicht was het een uitdaging, omdat het een invloed heeft op de manier waarop je een verhaal vertelt. Bryan ( Singer, de regisseur; nvdr. ) heeft gelukkig het talent om verhalen in beeld te brengen en gebruikte het ooglapje en de verminkte hand ( Von Stauffenberg verloor zijn oog en zeven vingers in een luchtaanval in Tunesië; nvdr. ) om het dramatische effect te versterken. Het relaas verandert afhankelijk van de manier waarop die details in beeld komen. Het zit hem in de kleine dingen.
Waarom de beslissing om ‘Valkyrie’ in Duitsland en niet in Hollywood op te nemen?
Cruise: Inner truth was heel belangrijk voor ons in deze prent, en locaties kunnen helpen dat te bereiken. We hebben verschillende scènes rond het Bendlerblock in Berlijn gefilmd, waar soldaten het regime omver probeerden te werpen en Von Stauffenberg geëxecuteerd werd. Het was een bijzondere ervaring om op de plek waar die mensen hun leven riskeerden dát verhaal te verfilmen. Er is gewoon niets dat je hetzelfde gevoel kan geven. Het beïnvloedt alles wat je doet.
Er zit veel dynamiek in de film, bijvoorbeeld in de beelden van de reservetroepen die in Berlijn uitrukken of van Von Stauffenberg die met zijn gevolg door Hitlers Arendsnest banjert.
Cruise: Dat was iets wat Bryan benadrukte: in suspense-thrillers moeten de choreografieën dynamisch zijn. Daarom moesten we de opnames tot in het kleinste detail plannen – de choreografieën die je in de film ziet, zijn niet zomaar in de montagecel op een hoopje gegooid.
In alles wat we deden, kregen we veel hulp van de Duitsers – tot de kostuums en de voorwerpen toe. De look van de film is authentiek. Ter voorbereiding van de opnames hebben Bryan en ik veel oorlogsfilms bekeken, en daarin viel ons op dat de kledij van de acteurs vaak ‘kostuum’ bleef. Het lijkt vaak nep. Ons leek het belangrijk dat iedereen in de film zijn eigen uniform had en ervoor zorgde. Ook het soort belichting kwam ter sprake. Het niveau van detail is onovertroffen. Zelfs Hitlers handtekening zie je in de film zoals die was ten tijde van deze gebeurtenissen. Zijn we nu geeks? ( Lacht)
Sommige crewleden werden geblinddoekt naar huizen vol Hitlermemorabilia gebracht om een idee te krijgen van hoe voorwerpen eruitzagen. Waren die verzamelaars neonazi’s?
Cruise: Geen idee. Soms moet je geen vragen stellen. ( Lacht) Het was belangrijker voor Bryan dan voor mij.
Wist je veel over de Tweede Wereldoorlog toen je aan dit project begon?
Cruise: De Tweede Wereldoorlog heeft me altijd gefascineerd. Sinds Saving Private Ryan in 1998 uitkwam, ben ik altijd op zoek geweest naar een degelijk script uit het genre. Ik weet behoorlijk wat van geschiedenis en ik geniet er ook van. Als gediplomeerd piloot vlieg ik zelf ook met P-51 Warbirds. Alle vliegtuigen in de film zijn trouwens echt.
Waarom werd Von Stauffenberg naar Afrika gestuurd?
Cruise: Hij was het niet eens met Hitlers praktijken en deelde die mening ook met hooggeplaatst legerpersoneel. Zijn oom maakte zich zorgen en stuurde hem naar Afrika, waar hij dacht dat zijn neef minder kwaad kon berokkenen. Ook daar opende Von Stauffenberg zijn mond. Hij was een man die ondanks alle propaganda voor zichzelf kon denken. Al in 1938 zou hij gezegd hebben dat ‘iemand dat mispunt zou moeten doodschieten’. Het is ironisch dat net zijn overplaatsing naar Afrika hem tot in de hoogste echelons van Hitlers entourage katapulteerde. Hij besefte snel dat het verzet van binnenuit moest komen, anders kon hij Hitlers medestanders niet overtuigen om afstand te nemen van de eed die ze tegenover de Führer gezworen hadden. Het is behoorlijk griezelig: mensen die niet meer voor zichzelf kunnen denken.
Hoe moeilijk was het om dit project verfilmd te krijgen?
Cruise: Het was moeilijk, ja, maar je moet risico’s durven te nemen. Je kunt geen project opstarten enkel en alleen als je vermoedt dat het een succes zal worden: zo werkt het niet. Op een schaal van een tot tien was dit waarschijnlijk een twintig qua moeilijkheidsgraad.
Welke film zou je gratis hebben gedaan?
Cruise: Ik heb veel geluk gehad in mijn carrière, ook finan-cieel. Ooit was er een tijd, zoals tijdens Taps of Risky Business dat ik dacht: ik moet hiervan genieten, want misschien is dit mijn enige kans. Nu hoef ik geen films meer te maken voor het geld. Ik kies de films die ik wil doen, en mensen verdienen geld aan mij.
Sinds 2005, toen je op Oprahs sofa sprong en je over Scientology en psychiatrie uitsprak, zit de media je op de hielen. Begrijp je wat die negatieve berichtgeving in gang gezet heeft?
Cruise: Ja. Ik had de dingen beter kunnen aanpakken. Ik kwam arrogant over en ik communiceerde niet goed. Je leert van je vergissingen en gaat voort met je leven. En wat die heisa rond Scientology betreft, zeg ik: that’s it, no more, ga naar de website van Scientology. Soms moet je je concentreren op de dingen waar je wél controle over hebt.
Je bent een superster. Hoe slaag je erin om je leven normaal te houden?
Cruise: Ik probeer mezelf niet te isoleren omdat het niet goed is voor mij en de kinderen. Het is belangrijk voor ons om nieuwe mensen te leren kennen. Ik breng mijn kinderen ’s zaterdags naar de voetbaltraining, net zoals andere papa’s.
Hoe reageren ouders wanneer ze je plots tussen hen zien opduiken?
Cruise: Eerst kijken ze erg verbaasd – ‘ My god, het is hem!’ – en behandelen ze me een beetje anders. Maar dan realiseren ze zich dat ik ook maar een vader ben. Het is aan mij om anderen gerust te stellen en alles zijn gewone gangetje te laten gaan.
Beschouw je jezelf als een goede vader?
Cruise: Ik ben een heel goede vader. Ik wil bij mijn kinderen zijn, en zij kunnen alle dingen doen die ik als kind wilde doen. Mijn eigen vader was er niet vaak voor me ( Cruise werd opgevoed door een alleenstaande moeder; nvdr. ) en ik wil een heel andere vader zijn. Mijn familie is het belangrijkste in mijn leven. Ik heb altijd al vader willen zijn, op mijn vierde wilde ik al werken en volwassen worden.
Connor maakt zijn acteerdebuut in ‘Seven Pounds’. Wat vind je ervan dat je kinderen ook de filmwereld in willen?
Cruise: Dat maakt me niet uit. Ik wil gewoon dat ze gelukkig zijn en steun hen in alles wat ze doen. Voor mij is het acteren alleszins heel goed geweest, het heeft me een ongelofelijk leven gegeven.
Geniet je van de macht die je hebt in Hollywood?
Cruise: Ik ben geen acteur geworden om macht te krijgen, maar het is wel gebeurd. Welke macht ik ook heb: ik probeer die zo te kanaliseren dat ik goede films kan maken. Macht is vluchtig. Ik wil er het meeste uit halen nu ik hem nog heb en de films maken waarin ik geïnteresseerd ben.
© IFA / Vertaling en bewerking: Dieter Moeyaert
Valkyrie
Vanaf 28/1 in de bioscoop.
Door Bruno Lester
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier