Richard Gere in een niet-romantische rol? Dat het kan, toont ‘The Hoax’, de nieuwe film van Lasse Hallström. Een gesprek met Hollywoods oudste pretty boy.

Doorgaans laat Richard Gere (57) zich gewillig typecasten als de romantische held die films als Runaway Bride en Pretty Woman van hem maakten. In The Hoax speelt hij een heel andere rol: die van meestermanipulator Clifford Irving, de man die begin jaren 70 met zijn volledig verzonnen biografie van de legendarische kluizenaar-magnaat Howard Hughes zowaar de aanleiding was tot het Watergateschandaal. Met zijn doorleefde vertolking – hij liet zowaar zijn witte manen donker verven en een valse neus op zijn gezicht plakken – onderneemt Gere een verdienstelijke poging om de machinaties achter de schermen van de Amerikaanse politiek te ontbloten. ‘Ik stond er versteld van hoe zo’n schijnbaar banale leugen zulke zware gevolgen kan hebben. Irving nam een loopje met de waarheid en voor hij het wist, brachten zijn leugens hem tot in het Witte Huis.’

Na ‘The Aviator’ is dit alweer een film over Howard Hughes. Vanwaar de fascinatie voor die man?

Richard Gere: Hughes is een mythische figuur. Er zijn over hem de meest ongelofelijke dingen gezegd en geschreven – behalve de waarheid, die waarschijnlijk niemand kent. Maar in deze film komt hij zelf niet in beeld: ik vertel zijn verhalen, zoals ze zijn ‘opgetekend’ door schrijver Clifford Irving. Die heeft alles bijeen verzonnen, maar lijkt zoveel geloof te koesteren in zijn eigen hersenspinsels dat het publiek er wel in mee moét gaan. Met zo’n personage kun je alles geloofwaardig maken. Het is een fantastische invalshoek.

Was het leuk om zo’n leugenachtig personage te spelen?

Gere: Liegen is voor mensen zowat een tweede natuur – we liegen voortdurend om onszelf of onze naasten te beschermen. Maar acteurs doen het ook voor de kost. Wij creëren een valse werkelijkheid, we doen alsof we ons te midden van een verhaal bevinden en proberen die maskerade zo goed mogelijk op te voeren zodat de kijkers erin geloven. Irving was ook zo’n manipulator, maar dan in het echte leven: een man die op de grens van realiteit en verbeelding leefde. De film verkent dat schemergebied en toont hoe hij het gebruikte.

Wat sprak er u aan in het script?

Gere: Het feit dat een schijnbaar banale leugen zulke zware gevolgen kon hebben. Cliffords leugens katapulteerden hem tot in de hoogste echelons van het Amerikaanse gerechtssysteem en zelfs de regering. Het is fascinerend om te zien hoe kleine dingen grote veranderingen teweeg kunnen brengen. Er werken zoveel geheime krachten in op onze wetgevende en rechterlijke macht – we hebben er geen idee van wie er ons land in werkelijkheid bestuurt. Waarschijnlijk lopen er vandaag mensen rond op deze planeet die nog machtiger en rijker zijn dan Hughes en die de touwtjes echt in handen hebben, maar we zullen ze nooit te zien krijgen.

Herinnert u zich de bewuste periode nog levendig?

Gere: Het begin van de jaren 70 was een vreemde periode. We zaten midden in de Vietnamoorlog en de Verenigde Staten kreunden onder Nixons Water-gateschandaal. Het was een tijd waarin niks was wat het leek. We waren toch zo naïef. De eerste trailer voor The Hoax vond ik erg goed, maar we hebben hem niet gebruikt. Het eerste beeld was van Richard Nixon, die zei: ‘I am not a crook.’Dan zei Bill Clinton: ‘I’ve never had sex with that woman.’En uiteindelijk zag je George Bush: ‘We weten waar de massavernietigingswapens liggen.’ Onze leiders verkopen ons een pak leugens.

Hoe komt het dat we daar massaal in blijven trappen, denkt u?

Gere: We hebben de neiging een blind geloof te koesteren in de dingen die ons als de waarheid worden gepresenteerd. Toen ik gisteren op het vliegtuig stapte, zei een van de stewardessen me dat we op dezelfde dag verjaarden. Ik vroeg haar wanneer ze dan wel verjaarde, en ik moest haar teleurstellen: ik ben op een andere dag geboren. Ze bleek haar foute informatie van het internet te hebben. Met de pers is het op dat vlak ook erg gesteld. Ik weet niet hoe het in Europa is, maar in de States gelooft niemand nog de praatjes van journalisten.

Hebt u Clifford Irving ontmoet?

Gere: Nee, omdat ik objectief wilde blijven. Ik heb wel veel research naar hem gedaan. Een van mijn belangrijkste bronnen was F For Fake, een documentaire van Orson Welles – meteen de laatste film die hij voltooide – over de bekende kunstvervalser Elmyr de Hory. Het hoofdpersonage in die film is niet die vervalser maar Clifford Irving, die zijn biografie schreef. Het is ironisch, maar ik denk dat hij dit een goede film zal vinden.

Waarom is Irving eigenlijk begonnen met die hoax?

Gere: Hij had duidelijk problemen. Mensen uit zijn omgeving noemen hem weliswaar een charmante, gezellige kerel, maar hij was een beetje schizofreen. Aan de ene kant besefte hij dat hij ‘niet de beste schrijver’ was: hij noemde zichzelf ‘een opdrachtschrijver die goedkope romannetjes publiceert’. Maar tegelijk geloofde hij zijn leraars, die hem naar eigen zeggen ‘de nieuwe Hemingway’ hadden genoemd. Hij voelde zich ook verwant met Howard Hughes. In zijn valse biografie weidt hij uit over hoe ze allebei enig kind waren en hoe ze beiden als tiener hun vaders verloren. Misschien was dat ook een van de redenen waarom Irving met dat boek begonnen is. En er was natuurlijk ook zijn biotoop: hij vertoefde in de New Yorkse literaire wereld, een gesofistikeerd milieu waar erg machtige mensen rondliepen. Dat hij daar indruk kon maken door een contract voor vier boeken binnen te halen – en dan nog over de man waarover iedereen praatte maar die niemand kende – betekende enorm veel voor hem.

Waarover gaat uw volgende film?

Gere: De werktitel is My Spring-Break in Bosnia, en het gaat weer over verborgen krachten in de politiek. Dit keer niet in de States, maar wel in de gebieden die meegesleurd zijn in het Joegoslavische conflict van meer dan tien jaar geleden. Ik onderzoek hoe het komt dat oorlogsmisdadigers als Mladic, die elke dag het graf van een onlangs begraven meisje bezoekt, of Karadzic, die openbare lezingen geeft en gedichten publiceert, nog steeds op vrije voeten zijn. En ik wil weten wie er belang bij heeft dat ze niet berecht worden.

Vertaling en bewerking: Dieter Moeyaert

Door Marianne Grayson