MARSHALL MATTERS – Zin om meer te weten over de peetvader van de mediakritiek? Dan is Douglas Couplands experimentele, maar interessante biografie een uitstekend startpunt.
Douglas Coupland, Penguin, 272 blz., euro 20.
De ondertitel van deze biografie verwijst naar een scène uit Annie Hall, waarin het personage van Woody Allen in de rij staat voor de bioscoop en geërgerd staat te luisteren naar een betweter achter hem die de theorieën van professor massacommunicatie Marshall McLuhan tracht uit te leggen. Uiteindelijk tovert Allen McLuhan himself van achter een filmposter tevoorschijn om de man terecht te wijzen met een simpel ‘You know nothing of my work’. In de jaren 70, toen Annie Hall gemaakt werd, was McLuhan echter nog een cultureel icoon, een mediagoeroe die wereldberoemd was geworden met zijn theorieën over de invloed van massacommunicatie. Vandaag slaat de ondertitel evenveel op de onbekendheid van de man bij het grote publiek.
‘The medium is the message’ en ’the global village’ zullen wellicht de enige twee zaken zijn waaraan de modale lezer zal denken bij het horen van de naam Marshall McLuhan. En dan nog, want die twee termen/zinnen zijn intussen zulke clichés dat ze nauwelijks nog verbonden worden met de man die ze bedacht heeft. Ook Douglas Coupland, auteur van klassiekers als Generation X en Microserfs, wist nauwelijks iets van McLuhan af toen hem gevraagd werd om een biografie te schrijven voor een reeks over invloedrijke Canadezen. Na lang aarzelen – hij wees het aanbod naar eigen zeggen drie keer af – dook hij onder in het leven en werk van de man.
You Know Nothing of My Work is geen biografie in de traditionele zin. Coupland heeft het bijvoorbeeld maar zijdelings over de jeugd of het privéleven van McLuhan – hij geeft ook toe dat er voor mensen die daarin geïnteresseerd zijn al veel betere boeken bestaan. Enerzijds probeert de auteur in het hoofd van McLuhan te kijken, door te onderzoeken of de mysterieuze, teruggetrokken man misschien autistisch was. Hij drukt zelfs speciaal een lijst vragen af waarmee lezers kunnen nagaan hoeveel autistische trekjes zij hebben.
Anderzijds laat hij zien hoe de theorieën van de professor vijftig jaar na dato actueler zijn dan ooit tevoren. Met zijn ideeën over hoe het medium veel meer invloed heeft dan de boodschap die ermee verspreid wordt – ’the medium is the message’, weet u wel – was McLuhan een soort profeet die de opkomst van het internet heeft voorzien. Het internet heeft niet alleen invloed gehad op de manier waarop we boeken kopen of vliegtuigtickets bestellen, maar ook op ons concentratievermogen, onze omgang met informatie, onze voorkeur voor visuele prikkels enzovoort. ‘De manier waarop we communiceren,’ aldus Coupland’, ‘is potentieel duizend keer ingrijpender dat wat we communiceren, en dat kunnen we nu zien op een wijze zoals we dat vijftig jaar geleden niet konden.’ Behalve McLuhan dus.
STEFAAN WERBROUCK
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier