Diepgravende analyses, een eigen kledinglijn en zelfs Barbie-poppen: de titel van ’tv-serie van het moment’ gaat ongetwijfeld naar ‘Mad Men’, de reeks over het leven in een New Yorks reclamebureau in de jaren 60. Maar wat maakt Don Draper en zijn collega’s precies zo populair? En is ‘Mad Men’ nu wel of niet feministisch?
‘W ho is Don Draper?’ Dat zijn de eerste woorden in het vierde seizoen van Mad Men, dat onlangs te zien was op de Amerikaanse televisie en binnenkort wordt uitgezonden op betaalzender Prime. Het is natuurlijk een legitieme vraag, na drie reeksen waarin over de achtergrond en het innerlijke leven van het centrale personage heel veel raadsels zijn opgeworpen, maar het was in de eerste plaats een grapje van de makers. Geen enkele reeks is de afgelopen jaren in de VS namelijk zo druk besproken als Mad Men. Reclameman Don Draper werd er ondertussen al uitgeroepen tot ‘meest sexy tv-personage’, ‘beste rolmodel’ en ‘meest invloedrijke man van het jaar’ – in dat laatste geval vóór president Obama. Met hun openingszinnetje wilden de schrijvers een eerbetoon brengen aan iedereen die geprobeerd heeft in de ziel van de reeks en Draper te kijken.
Mad Men is samen met True Blood ontegensprekelijk een van de ‘it-shows’ van het ogenblik, een reeks waar ontzettend veel rond te doen is. Bij de start van het vierde seizoen afgelopen zomer stonden de acteurs in de VS op talloze tijdschriftcovers, van Rolling Stone tot Playboy, en onder meer The New York Times en The Guardian hebben op hun website aflevering na aflevering tot in de kleinste details geanalyseerd. Er komen boeken over de serie op de markt, de kledingstijl van de personages wordt gekopieerd – het merk Banana Republic bracht al een stijlgids uit gebaseerd op de reeks en mat de poppen in de etalages van zijn grootste winkels een Mad Men-outfit aan – en Barbie-fabrikant Mattel heeft zelfs enkele Mad Men-figuurtjes gelanceerd. Weliswaar zonder sigaretten, asbakken of cocktailshakers: ook Mad Men moet zich aanpassen aan Barbies wereld. En dan vergeten we bijna nog de vele prijzen die de serie te beurt vallen: bij de Emmy’s eind augustus mocht bedenker Matthew Weiner bijvoorbeeld al voor de derde keer op rij de prijs voor Beste Drama in ontvangst nemen.
De weerklank die Mad Men krijgt, is niet echt in verhouding tot de kijkcijfers. Het vierde seizoen, waarvan de start in de VS dus gepaard ging met lovende verhalen in zowat alle grote media, haalde per aflevering gemiddeld een kleine drie miljoen kijkers. Goed, dat was al drie keer meer dan de score bij het begin van de serie in 2007, maar het steekt nog altijd bleekjes af tegenover de cijfers van reeksen als NCIS of The Mentalist, die gemakkelijk op het vijfvoudige afklokken. Maar dat is natuurlijk niet nieuw: ook The Wire of Deadwood hebben veel meer aandacht gekregen op basis van hun kwaliteiten dan vanwege hun succes bij het grote publiek – want dat was er gewoon niet. Dat Mad Men aanslaat bij de fans van die reeksen, ligt voor de hand. De intrigerende personages, de ingenieuze vertelstijl, de dialogen die even fijn geslepen zijn als diamanten: het zijn gemeenschappelijke kenmerken. Maar de reeks raakt ook een gevoelige snaar dankzij de setting: het New York van de jaren 60.
‘ Mad Men behoort tot een heel speciaal tv-genre’, zo schreef de London Review of Books in een uitgebreid artikel – ja, Mad Men is zo’n serie waarover zelfs in literaire tijdschriften stukken verschijnen. ‘Het genre: Now We Know Better.’ De journalist van dienst, die niet echt een grote fan bleek, weet het succes vooral aan het feit dat hedendaagse kijkers zich superieur kunnen voelen als ze de strapatsen van de personages bekijken. Een hoogzwangere vrouw die doodgemoedereerd een sigaret opsteekt op een feestje. Een kind dat per ongeluk een drankje van een gast morst en van die man meteen een oorlel krijgt – zonder dat de vader of iemand anders daar iets van zegt. Betty Draper die haar dochter betrapt terwijl ze met een plastic zak over haar hoofd zit te spelen en haar berispt – niet omdat ze zou kunnen stikken maar omdat ze de propere was uit die zak heeft gehaald. Het zijn momenten waarop je als kijker kunt lachen en mijmeren over hoe de tijden zijn veranderd, en ‘we houden er allemaal van om onszelf te feliciteren’, aldus The Atlantic Monthly.
Dat geldt zeker voor de meest schokkende momenten in de reeks, waarin het vrouwonvriendelijke en racistische klimaat van de jaren 60 getoond wordt. Volgens de man uit de London Review of Books voelen we ons vooral dán veel te gemakkelijk superieur. ‘Het is alsof een slavenhandelaar uit de 18e eeuw zijn voorgangers zou uitlachen omdat ze vrouwen op de brandstapel zetten’, schrijft hij. Waarom? Omdat er op dat vlak veel minder veranderd is dan we geloven. Veel andere critici vinden Mad Men – waarvan het schrijversteam trouwens vooral vrouwen telt – echter net een feministische serie omdat ze zo realistisch is. In het Amerika van toen had een werkgever bijvoorbeeld het recht om een werkneemster te ontslaan als ze zwanger werd, wat de keuze van de ambitieuze Peggy om haar kind op te geven begrijpelijker maakt. Die toestanden bestaan vandaag niet meer, maar veel vrouwen worstelen er nog altijd mee om hun carrière en hun gezin te combineren. Zij herkennen zich ook in de dilemma’s waarmee Peggy, Betty of Joan geconfronteerd worden.
Maar volgens sommigen zijn we ook jaloers op de personages van Mad Men. Niet zozeer op de manier waarop de mannen de vrouwen behandelen natuurlijk – tenzij misschien als u ervan droomt om lid te worden van het M! LF – maar op de zorgeloosheid waarmee ze door het leven stappen. Zij leven in een wereld waar de dingen waar we vandaag over piekeren grotendeels afwezig zijn: ze paffen erop los zonder angst voor de gevolgen voor hun gezondheid, laat staan hun baby. Ze hoeven niet te denken aan de klimaatopwarming of milieuvervuiling (in één scene laat het gezin Draper na een picknick gewoon alle afval in het gras liggen). Alles wat voor ons verboden is, is voor hen toegestaan of wordt zelfs aangemoedigd. Volgens The New Yorker gaat Mad Men dan ook niet over de generatie die groot is geworden in de jaren 60, de generatie Don Draper, maar vooral over de generaties die erna zijn gekomen, en die nu geloven dat het leven toen een stuk eenvoudiger was. ‘Veel mensen kijken naar Mad Men zoals Amerikanen uit de tijd van Lincoln naar een 18e-eeuws Europees kostuumdrama keken: om te zien hoe de wereld eruitzag vlak voor alles in duigen viel.’
DOOR STEFAAN WERBROUCK
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
