Pinocchio, de openingsfilm van Anima 2013, is dan wel geregisseerd door Enzo D’Alò, maar nagenoeg alle decors en personages werden ontworpen door een van de grootste Italiaanse tekenaars van het moment: Lorenzo Mattotti. ‘Pinokkio achtervolgt me al twintig jaar.’ ?
Toen in 1992 een door Mattotti geïllustreerde editie van het klassieke kinderboek Pinokkio van Carlo Collodi (1826-1890) verscheen, sprong die meteen in het oog. Mattotti maakte er een bontgekleurd en uitbundig geheel van, met verwijzingen naar de Italiaanse kunstgeschiedenis, de commedia dell’arte en zelfs de films van Fellini. Visueel ligt Pinocchio van Enzo D’Alò, een animatiefilm voor kinderen die vanaf eind maart ook in de Vlaamse zalen loopt, helemaal in de lijn van het boek van Lorenzo Mattotti.
‘In 1997 kreeg D’Alò van de Italiaanse televisie de vraag of hij een animatieversie van Pinokkio kon maken’, vertelt Mattotti, die persoonlijk de film komt presenteren op de openingsavond van Anima. ‘Tijdens zijn research stootte hij op mijn boek, en hij hield er erg veel van. Hij vroeg of ik hem wilde helpen. Samen hebben we toen een pilot gemaakt, waarmee hij naar potentiële investeerders kon trekken. Dat bleek allerminst vanzelfsprekend, en daar kwam nog eens bij dat omstreeks die tijd ook Pinocchio van Roberto Benigni uitkwam. Dat maakte het allemaal erg moeilijk. Maar D’Alò is er altijd in blijven geloven, en uiteindelijk heeft hij tien jaar later toch financiering gevonden. Drie jaar geleden is het animatiewerk begonnen.’
Is Pinokkio een boek dat belangrijk voor jou geweest is?
MATTOTTI: Niet echt. Ik zal je iets bekennen: aanvankelijk had ik een hartsgrondige hekel aan het boek. Al dat gedoe over schuld en zo, niet echt aan mij besteed. Al moet ik er meteen bij vertellen dat ik het boek niet goed kende. Ik had het origineel nooit gelezen. Dat heb ik pas gedaan toen uitgeverij Albin Michel me voorstelde een geïllustreerde versie te maken. Toen ging een hele wereld voor me open. Ik ontdekte in het boek een hele hoop bizarre, surrealistische en metafysische aspecten waar ik nooit oog voor had gehad. Ik had een illustratieopdracht nodig om daarachter te komen. Je zou kunnen zeggen dat het Pinokkio is die mij al twintig jaar achtervolgt, en niet andersom. (lacht)
Is het in de eerste plaats een boek over opgroeien?
MATTOTTI: Toen ik het voor het eerst las, zag ik het als een boek over een jongeman die vat probeert te krijgen op het leven. Terwijl hij dat doet, stapelt hij de ene stommiteit op de andere vergissing. Zoals bij alle echte meesterwerken kun je het boek op allerhande manieren en vanuit verschillende gezichtspunten benaderen en interpreteren. Voor de film heeft Enzo D’Alò de aandacht toegespitst op de relatie tussen een vader en zijn zoon, en voor een wat jongere Pinokkio gekozen.
Zat de Disney-versie nooit in de weg?
MATTOTTI: Nee. Die heb ik in mijn kindertijd wel een paar keer gezien, maar sinds ik zelf aan Pinocchio werk, heb ik hem niet meer bekeken. Ik vond het indertijd wel een mooie film. De manier waarop Disney de scène met de walvis in beeld bracht, was meesterlijk. Op technisch vlak is het een van de beste animatiefilms die hij gemaakt heeft, al wijkt het scenario erg af van het originele boek.
Wat was jouw rol precies bij deze nieuwe Pinocchio?
LORENZO MATTOTTI: Ik hield me vooral bezig met het ontwerpen van de decors en van de personages. Ik werkte dus vooral mee tijdens de voorbereidingen. Bij de laatste productiefase was ik niet meer betrokken.
Bleef Enzo D’Alò trouw aan je ontwerptekeningen?
MATTOTTI: Meestal wel, niet altijd. Er zijn dingen toegevoegd die niet op mijn schetsen gebaseerd zijn. Zo komt in de film een meisje met purperen haren voor, waar ik niks mee te maken heb. Sommige personages, zoals de carabinieri of de groene visser, zitten nog heel dicht bij hoe ik ze indertijd in het boek heb vormgegeven. Andere zijn in de loop van het proces wezenlijk veranderd. Het was ploegwerk, en er zijn veel compromissen gesloten. Soms is dat frustrerend, maar het is onvermijdelijk als je in een project als dit stapt. Die wijzigingen situeren zich vooral op het vlak van de personages. Wat de decors betreft, zijn ze erg dicht bij mijn voorstellen gebleven.
De decors vormen bijna een historisch overzicht van de Italiaanse schilderkunst.
MATTOTTI: Er zitten inderdaad erg veel verwijzingen naar de schilderkunst in. Pinokkio speelt zich in Toscane af, en ik heb een huis in die streek. Toen ik aan de film werkte, heb ik daar dagenlang rondgewandeld. De geometrie van het landschap is er erg bijzonder, met die mooie glooiende lijnen die elkaar lijken tegen te spreken. Die wilde ik zeker op een of ander manier in de film. Er zitten ook onmiskenbare invloeden in van de schilderkunst van de negentiende eeuw, van het Italiaanse primitivisme, en van het werk van Giotto en Fra Angelico. Ik heb geprobeerd voor deze film, vertrekkend vanuit mijn wortels in de schilderkunst, een originele, Italiaanse esthetiek te ontwikkelen.
Met heel eigentijdse kleuren.
MATTOTTI: Ik wilde niet in grijs realisme belanden. Ik wilde vooral levendige kleuren, met een grote aantrekkingskracht. In wezen ben ik gewoon vertrokken van mijn favoriete kleuren, soms is het zelfs bijna op het psychedelische af. Al heb ik ook hier wat compromissen moeten sluiten.
De voorbije jaren heb je aan verschillende filmprojecten meegewerkt. Volgen er nog?
MATTOTTI: Ik bereid momenteel een langspeelfilm voor, een project dat helemaal van mij is. Dat vind ik wel fijn, want ik ben iemand die de dingen graag in eigen hand heeft. Het gaat om een bewerking van een klassieker uit de wereldliteratuur. We zitten echt nog maar in de allereerste productiefase, de weg is nog lang. Dus ik zeg er best nog niet te veel over.
Wordt het vergelijkbaar met je bijdrage aan de animatiefilm Peur(s) du noir.
MATTOTTI: Nee, die film bestond uit zes korte animatiefilms in zwart-wit, die allemaal in een nachtmerrieachtige sfeer baden. Voor mijn volgende film wil ik heel nadrukkelijk, op een tegelijk bizarre en uitbundige wijze, in kleur werken. Dus het wordt iets helemaal anders.
PINOCCHIO
Op 8/2 (en 10/2) op Anima, in Flagey. Vanaf 27/3 in de bioscoop.
DOOR TOON HORSTEN
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
