John Lithgow
John Lithgow – een Amerikaan! – speelt de grote Britse staatsman Winston Churchill in The Crown, het nieuwe Netflixdrama over Queen Elizabeth II. ‘Hij heeft mijn knieën geruïneerd.’
The Queen-schrijver Peter Morgan kreeg van Netflix zes seizoenen om de politieke intriges en royal pains van meer dan zestig jaar Elizabeth II te vatten. Het eerste seizoen laat hij beginnen op het moment dat Elizabeths vader, de stotterende koning George VI, sterft en zij koningin wordt. Haar raadgever in die chaotische prille periode van haar bewind: de legendarische oorlogspremier Winston Churchill, gespeeld door John Lithgow, u bekend van films als The World According to Garp (1982), Terms of Endearment (1983), of Raising Cain (1992), van de sitcom 3rd from the Sun of recenter van zijn bijrol in Interstellar (2014). ‘Een Amerikaan die de grootste Britse staatsman in de geschiedenis speelt: dat lijkt een vreemde keuze. Ik was ook verbaasd’, is Lithgow onze bedenking al meteen voor. ‘Winston Churchill is een van de bekendste Britten ter wereld, een politicus die alles waar het Verenigd Koninkrijk voor staat belichaamt. Maar veel mensen weten niet dat Churchill zelf ook een bloedband had met de Verenigde Staten: zijn moeder was een knappe en rijke Amerikaanse socialite die de zoon van de hertog van Marlborough huwde.’
Desalniettemin: bedenker Morgan had in eigen land ongetwijfeld keuze genoeg. Zowat elke zichzelf respecterende Britse acteur die al een paar decennia meegaat, moet ooit wel Churchill gespeeld hebben.
JOHN LITHGOW: Ja, en daar was ik aanvankelijk enorm door geïntimideerd. Iedereen met een Brits paspoort heeft zijn eigen unieke imitatie van Winston Churchill. En toen ze hoorden dat ik hem zou spelen, wilde iedereen mij die natuurlijk tonen. Vermoeiend. (lacht) Net daarom kwam Morgan naar mij. Hij zei dat Groot-Brittannië lijdt aan Churchillmoeheid en dat enkel ik iets nieuws kon toevoegen aan de rol. In welke mate dat vleierij was om mij aan boord te krijgen, weet ik niet.
Hoe begin je daar dan aan?
LITHGOW: Ik benader elk personage, wie het ook is, methodisch. Churchill is voor mij puur theater, bijna shakespeareaans: elk woord van elke speech zette hij bij met die zwaaiende vinger. Hij was een man van de grote gebaren, niet alleen in zijn politieke daden maar ook in die uitgesproken lichaamstaal. Tegelijk ging hij gebukt onder het gewicht van zijn ambities. Zo droomde hij van een soort Verenigde Staten van Europa. Hij zou zich in zijn graf omdraaien als hij kon zien hoe de Britten nu zijn erfenis om zeep helpen.
Als je zo voor me zit, heb je weinig van Churchill, maar op het scherm is daar niets van te merken.
LITHGOW: De magie van een goed kostuum. Ik ben zeker twintig centimeter groter dan hem. Om hem realistisch neer te zetten droeg ik een pak dat mij dwong om een beetje door mijn knieën te zakken, zodat ik ongeveer zijn gestalte benaderde. Pijnlijke toestanden. Mijn knieën waren tegen het einde van de opnames volledig geruïneerd. (lacht)
Je staat tegenover Wolf Hall-actrice Claire Foy, die koningin Elizabeth speelt. Hoe verhouden die twee iconische figuren zich tot elkaar?
LITHGOW: Churchill was premier toen Elizabeth de kroon op haar hoofd kreeg, een belangrijke figuur in haar leven dus. Churchill zal het zelf nooit toegegeven hebben, maar hij kon er maar moeilijk vrede mee nemen dat zijn carrière een eindpunt bereikte, terwijl die van haar nog maar net begon. Hij was mentor van die jonge vrouw die een instituut moest gaan vertegenwoordigen dat hij zijn leven lang had gediend, een instituut dat hij met haar komst zag veranderen en niet meer kon bijbenen. Churchill was de buldog die ervoor had gezorgd dat Albion van zich afbeet tijdens de oorlog. Tegen het einde van het eerste seizoen is daar nog maar weinig van over.
Allemaal heel serieus.
LITHGOW: (lacht) Churchill was dan ook een serieuze man, hè. Nee, ik zorg ook wel voor wat comic relief. Churchill was ook grappig, niet alleen vanwege zijn opvallende uiterlijk. Hij had een eigenaardig gevoel voor humor, vaak totaal ongepast in de kringen waarin hij zich bewoog. Natuurlijk was hij intelligent, maar hij heeft hij zich ook gewoon een weg naar de top gebombardeerd met een charmeoffensief: met zijn typische kwajongensgrapjes pakte hij vriend of vijand in. Ik moet opletten dat ik hier geen staatsgeheimen prijsgeef, maar uit goede bron heb ik vernomen dat zelfs de Queen zijn moppen kon appreciëren. Dankzij Churchills humor kwam ik elke dag gewapend met een stuk of tien goede ijsbrekers op de set.
Een beetje research is nooit weg.
LITHGOW: Inderdaad. Dat hielp me ook om mijn onzekerheid te overwinnen.
Kan een acteur met zo veel ervaring en adelbrieven als jij nog onzeker worden?
LITHGOW: Zeker wel! Volgens mij is onzekerheid ons krachtigste instrument. Je moet je onzekerheid in je voordeel benutten, want als acteur – en waarschijnlijk ook als mens – ben je net dan je meest authentieke zelf. Dus ik hoop dat ik nooit overmoedig word.
THE CROWN
Vanaf 4/11 op Netflix.
door Anke Wauters
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier