‘JE LEERT IEMAND PAS ECHT KENNEN ALS JE OP ZIJN SMOEL SLAAT’

De Bahama’s, Bahrein of Bora Bora? Waar zou u naartoe trekken als u net met Angelina Jolie getrouwd was? Brad Pitt koos voor Bovington, een Engels stukje nergens, maar wel met een tankmuseum. Levert leuke beelden op als je de pers warm wilt maken voor een harde oorlogsfilm als Fury. ‘Soms is het gewoon tijd voor strijd.’

Het showbizzhuwelijk van het jaar en geen journalist, paparazzo of sociaal medium dat erbij was – of er zelfs maar van op de hoogte was. Brad Pitt en Angelina Jolie, de wereld altijd een stapje voor, trouwden op 23 augustus in de kapel van Château Miraval, hun kasteel in Zuid-Frankrijk. In alle intimiteit, weg van alle camera’s. Geen vijf dagen later lopen we de beroemde bruidegom tegen het lijf in Bovington, in het graafschap Dorset. Honderd jaar geleden werkten de Britten er in het geheim aan een nieuw wapen om de Eerste Wereldoorlog mee te beslechten: de tank. Vandaag is er een Tank Museum. Denk joelende kinderen, meegesleurde opa’s, kalende gidsen die verdacht enthousiast uitleggen hoe destructief de Panzerkampfwagen VI Ausf E (Sd Kfz 181) wel was en genoeg tanks om Schotten van hun onafhankelijkheidsdrang af te helpen.

Het lijkt een akelige plek om vlak na je huwelijk rond te hangen, maar Pitt heeft een château, zes kinderen en een boeiende carrière te onderhouden. Bovendien zou het, wittebroodsweken of niet, maar vreemd zijn om oorlogsfilm Fury niet te promoten na alle geleverde inspanningen: om geloofwaardig te zijn als Wardaddy, een geharde sergeant aan het hoofd van een vijfkoppig team dat met een Shermantank nazi-Duitsland binnentrekt tegen het wanhopige einde van de Tweede Wereldoorlog, liet het vrouwenidool zich tijdens de maandenlange voorbereiding en doorgedreven training op zijn smoel slaan en fysiek en psychologisch ‘breken’.

‘Fury was een veel intensere ervaring dan normaal’, knikt Pitt. ‘Ik ken de verhalen van acteurs die achteraf een rol niet van zich af kunnen schudden. Ik dacht dat dat bullshit was, maar ik moet bekennen dat het deze keer een overweldigende ervaring was. Op vraag van deze man hier.’ Pitt wijst naar David Ayer, specialist in bikkelharde flikkenfilms als Training Day (scenario) en End of Watch (regie en scenario). ‘Ik ben een grote David Ayer-fan, vooral sinds End of Watch (2012). Als je het mij vraagt, torent hij er als regisseur-scenarist bovenuit. Zo diep dat die man gaat voor realisme en authenticiteit! Ik las het scenario wetende dat hij zelf een ex-militair is. Ik wist na één keer lezen dat het iets bijzonders en waarachtigs kon worden, maar ik wist niet wat ons te wachten stond.’

BOOT CAMP

Ayer zweert bij een zware voorbereiding. Acteurs Brad Pitt, Shia LaBeouf, Logan Lerman, Michael Peña en Jon Bernthal kregen stapels historische boeken, persoonlijke oorlogsgetuigenissen en authentieke militaire handboeken mee naar huis. ‘We hebben heel wat tijd doorgebracht met WO II-veteranen die met tanks hebben deelgenomen aan D-Day of het Ardennenoffensief. Die mannen zijn ondertussen negentig maar waren bereid om ons hun verhaal nog maar eens te doen. We hebben ook soldaten met recentere oorlogservaring ontmoet. Ik hoop dat ze iets in de film zullen herkennen’, zegt de acteur uit onder meer Se7en (1995), Fight Club (1999) en Ocean’s Eleven (2001).

Ondertussen zochten Ayer en zijn team naar authentieke tanks, uniformen en ander materieel. ‘Obsessief’, aldus Pitt. ‘Ik herinner me een discussie over de steek waarmee een insigne op een uniform genaaid was. Op alles werd gelet. Er mochten niet zomaar wat scheuren in het uniform zitten: het moest op díé plaatsen versleten zijn waar de kans op slijtage het grootst was. Bijvoorbeeld waar je holster zit. Ze gingen daar héél ver in. Maar dat voelt goed aan. Je merkt aan de film dat de details juist zitten. Ze vormen een laag waarheid.’

En dat studiewerk was nog maar een opwarmertje. In de vier maanden die aan de opnames voorafgingen, moesten Pitt en co. leren hoe een tankeenheid samenwerkt, hoe je een tank bestuurt of wapens gebruikt en onderhoudt. Die opleiding culmineerde in een militaire training waar geen van de acteurs over uitgepraat raakt. Bij de ervaren Pitt verschijnt het wereldberoemde monkellachje en twinkelen de ogen als het over dat boot camp gaat. ‘Het was ellendig… en fantastisch, het slot van een intense periode van training en opleiding. Vergeleken met soldaten waren we uiteraard toeristen, maar we kregen wel een idee van de ontbering die een soldaat in de strijd moet ondergaan. Het was ook bedoeld om van de acteurs een hechte ploeg te maken. Daarvoor moet je elkaars sterke en zwakke punten kennen. We moesten ook gewend raken aan de zeer duidelijke hiërarchie in een tankeenheid en het strak afgelijnde takenpakket. Dat is cruciaal als je in zo’n ding (wijst naar de Shermantank achter hem, nvdr.) wilt overleven. We sliepen in een tent zonder verwarming of grondzeil. Naar onze aan comfort en cappuccino’s gewende standaard was het ijzig koud. ’s Nachts moesten we elkaar om het uur wakker maken. Om vijf uur ’s ochtends begonnen we aan een dag vol uitputtende opdrachten die we onmogelijk tot een goed einde konden brengen. Als we niet alles op een rijtje hadden, moesten we dat bekopen. Het eten was koud. Het opzet was om ons eerst psychologisch te breken en daarna te leren werken als een team. Om ons vervolgens nog eens te breken als we te stoutmoedig werden.’

DJOEF OP A MULLE

Op verzoek van regisseur David Ayer sloegen Pitt, LaBeouf, Lerman, Peña en Bernthal ook dagelijks met bokshandschoenen op elkaars gezicht. ‘Wat het nut daarvan was? Dat heb ik David uiteraard ook gevraagd. Leuk is het niet om op je smoel te krijgen’, glimlacht Pitt. ‘Het was bedoeld om ons te laten wennen aan een dagelijkse portie geweld en om een goede groepsband te smeden. Je leert iemand pas echt kennen als je op zijn smoel slaat. En hij op de jouwe.’

De vraag is of zo’n intense voorbereiding niet wat overtrokken is. Kun je niet gewoon acteren dat je een doorgewinterde sergeant bent? Pitt neemt het op voor Ayers methodiek. ‘Het wérkte. Dag één van de opnames voelde niet aan als dag één. Voor ons was de film al lang gestart. De nacht voor de eerste opname hebben we – spontaan! – voor onze tank gebivakkeerd. Precies zoals onze personages zouden doen, aten we ons rantsoen op rond een kampvuur. Fury heeft véél van ons gevergd, maar die totale onderdompeling, al die inspanningen waren nodig: om op een natuurlijke manier om te gaan met ons pantservoertuig, om als tankeenheid een nieuwe familie te vormen en om de oorlog en de oorlogsgruwel beter te kunnen plaatsen. Ik ben niet het soort gast dat in franchises stapt, maar ik wil wél graag opnieuw samenwerken met David Ayer.’

Pitt is ondertussen een prille vijftiger, maar kijkt nog steeds liever vooruit. ‘Ik ben niet iemand die een inventaris maakt van wat hij al gedaan heeft of van wat hij absoluut nog zou moeten doen. Ik ben slecht geplaatst om over mijn vroegere werk te spreken. Misschien verandert dat nog wel met het ouder worden. Voorlopig ben ik nog constant op zoek naar nieuwigheden, ontdekkingen, waarachtige rollen. Ik weet nu beter dan vroeger hoe ik die rollen vinden kan.’ De tweemaal tot meest sexy man op aarde uitgeroepen acteur werd in het verleden voor een Oscar genomineerd voor zijn vertolkingen in Twelve Monkeys (1995), The Curious Case of Benjamin Button (2008) en Moneyball (2011), maar winnen lukte nog nooit. Toch niet als acteur: dit jaar won hij zijn eerste Academy Award, als een van de producenten van het ijzingwekkende, door Steve McQueen geregisseerde 12 Years a Slave.

VERMORZELEN

Net als zijn maatje George Clooney – recent ook al getrouwd – gebruikt Pitt zijn roem en fortuin om films van de grond te krijgen waar Hollywood niet dol op is, zoals 12 Years a Slave, Gouden Palm-winnaar The Tree of Life (2011) van Terrence Malick of The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (2007) van Andrew Dominik, films waarin Pitt ook zelf opdraafde. En met het ouder worden aarzelt hij steeds minder om zich uit te spreken over thema’s als milieu, alternatieve energie, wereldhandel, armoede en aids. Echtgenote Angelina Jolie zet zich fervent in voor VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, die dagelijks te maken krijgt met de gevolgen van oorlog. Daarom kan het vreemd lijken, én hypocriet, dat Pitt in Fury met zoveel overgave zo’n hardvochtige sergeant neerzet. In een scène zie je Wardaddy zelfs een nieuwe rekruut verplichten om een gevangengenomen Duitse soldaat ter plaatse te executeren. Een zuivere oorlogsmisdaad.

Pitt verdedigt zijn personage fel. ‘Wardaddy moet wel streng zijn. Aan het begin van de film is zijn eenheid net iemand kwijt. Die wordt vervangen door een kind dat geen enkele ervaring heeft met tanks. Op het einde van de oorlog gebeurde dat wel vaker. Als die nieuweling niet presteert, mislukt de missie en is de hele eenheid in levensgevaar. Het grote vraagstuk: hoe kan Wardaddy die totaal onschuldige jongen in één dag wereldwijs maken? Wel, hij moet zijn menselijkheid vermorzelen en van hem een ongevoelige, bikkelharde soldaat maken. Alleen zo is de veiligheid van de groep verzekerd. Absolute brutaliteit is eigen aan oorlog. In een kill or be killed-scenario kun je geen heilig boontje zijn. Oorlog komt heel snel op je af. Voor je het weet, zit je er middenin. Om te overleven, moet je heel pragmatisch zijn, snel beslissen en helder communiceren. In een tank kan véél mislopen. Let tijdens de manoeuvres even niet goed op en je bent een ledemaat kwijt. Eén tactische blunder en het is misschien gedaan. Als je een Duitse tank tegenkwam, was het zeker gedaan. Die schoten recht door je heen. De Duitse tanks waren superieur. Amerika stelde daar aantallen tegenover. En lichamen.’

Pitts frivole hoedje steekt schril af tegen de gecamoufleerde pantservoertuigen en past al even slecht bij het sérieux van zijn discours. ‘Al die gruwelen, de burgerslachtoffers, de sneuvelende wapenbroeders, de geur van verbrand vlees… De psychologische druk op die soldaten die al jaren vochten, moet enorm geweest zijn. Tijdens zo’n trainingskamp kun je wel ondervinden wat slaaptekort met je doet, hoe je zonder comfort kunt, hoe je gevaar kunt analyseren of wonden verzorgen, maar de psychische tol die oorlog eist – die constante stress, om elke dag voor je leven te vrezen – dat kunnen we ons niet voorstellen.’

De vader van zes kan zich wel voorstellen dat hij iemand zou doden. ‘Als ik mijn naasten moet beschermen, uiteraard. Als iemand het op mijn kinderen of mijn familie gemunt heeft, dan denk ik geen twee keer na.’ Hij berust in de noodzaak van geweld. ‘Het is absurd dat we onze meningsverschillen niet op een andere manier kunnen oplossen, maar soms is het tijd voor de wapens en moet je verdrukking een halt toeroepen.’

Zelf heeft hij nooit, ook niet in zijn jonge jaren, een militaire carrière overwogen. ‘Ik was te wild, te veel op de dool, te veel een ontdekker op zoek naar wat de volgende ervaring zou kunnen zijn. Maar met alles wat ik door Fury beleefd heb, is mijn respect voor wat die jonge mannen en jonge vrouwen in het leger voor ons doen wel enorm toegenomen. Ik zwaai af met enorm veel bewondering.’

FURY

Vanaf 22/10 in de bioscoop.

DOOR NIELS RUËLL

BRAD PITT: ‘IK KEN DE VERHALEN VAN ACTEURS DIE ACHTERAF EEN ROL NIET VAN ZICH AF KUNNEN SCHUDDEN. IK DACHT DAT DAT BULLSHIT WAS.’