Zelf beweert Antony Hegarty dat hij ‘een luie zanger’ is, maar met Swanlights ligt toch maar mooi zijn tweede album op evenveel jaar tijd in de winkel. Alsof dat niet genoeg is, verschijnt simultaan een koffietafelboek waarin zijn tekeningen, collages en gedichten verzameld staan. ‘Geloof me, als transgender persoon weet ik wat het betekent om te knokken voor je voortbestaan.’

Het zijn niet het slappe handje en de pruikachtige lange haardos die ons het meest opvallen wanneer we Antony Hegarty begroeten in een Parijse hotellobby. Het is wel de vreemde gelaatsuitdrukking van de 39-jarige zanger/pianist die ons treft. Zijn open en permanent verwonderde expressie houdt het midden tussen die van een klein kind en een verlichte goeroe. En dat zal nog blijken te kloppen ook.

Is ‘Swanlights’ een vervolg op het één jaar oude ‘The Crying Light’?

Hegarty: De meeste songs op deze plaat stammen uit dezelfde periode als die op The Crying Light. Je kunt heel zeker enkele parallellen trekken tussen beide albums, maar een vervolg zou ik het toch niet noemen. Veeleer een variatie op een thema. The Crying Light had een heel skeletachtige, uitgedunde sound, Swanlights klinkt weelderiger, dynamischer. Het is mijn meest emotioneel extreme album tot nu toe.

Kun je anders eens uitleggen wat ‘swanlights’ precies zijn?

Hegarty: Het is de reflectie van een menselijke geest die over het water zweeft. Een zuiver poëtisch beeld, meer moet je er niet achter zoeken. Zwanen spreken tot mijn verbeelding, het zijn mysterieuze wezens. Ze zien er sierlijk uit en bewegen zich met een zekere waardigheid – al kunnen ze ook venijnig en erg agressief uit de hoek komen. (Glimlacht)

Je teksten worden druk bevolkt door allerlei geesten en spoken. Schuilt er een Fox Mulder in Antony Hegarty?

Hegarty: Het is een beeldtaal die ik geleend heb bij mijn artistieke mentor Kazuo Ohno (de Japanse danser op de cover van ‘The Crying Light’, nvdr.). Met ‘geesten’ bedoel ik de onzichtbare aanwezigheid die in alles en iedereen schuilt.

Als een soort aura?

Hegarty: Niet echt. Sommige mensen kijken naar deze houten tafel en zien een houten tafel. Maar in dat hout zit de geest van de boom. Het DNA van de boom is als het ware in de tafel ingebed en die geeft de tafel een zekere dynamiek. Overal zit leven en geschiedenis in, je moet het enkel willen zien. Alles is constant in beweging: deze tafel, jouw bandopnemer… Alles maakt deel uit van de lange geschiedenis van onze planeet. Al het water in mijn lichaam is er altijd geweest. Als artiest is dat een fascinerend concept: wat als dat water in zich het geheugen meedraagt van ieder dier waarvan het deel heeft uitgemaakt? Die ideeën stimuleren mijn creativiteit en zijn een bron van beelden.

Ben je daarom zo begaan met de natuur – uit schrik dat de bron zal opdrogen?

Hegarty: Ik kan de verschrikkelijke manier waarop we met onze ecologie omspringen niet loskoppelen van de existentiële vragen waarmee ik als kunstenaar worstel: Wie ben ik? Waar ben ik? Wat is mijn verantwoordelijkheid hier? Waarom maak ik deel uit van ons agressieve systeem dat onze planeet verwoest? Hoe kan ik deel uitmaken van een eventuele oplossing? Die vragen vormen de kern van alles waarmee ik de laatste jaren bezig ben.

Het paradijs

Kan het zijn dat je kwader geworden bent de laatste jaren? In het boek staat een gedicht, ‘Wild Life’, waarin je flink uithaalt: ‘I don’t want your future. I hope when I die, I never return to your world (…) I will leave you all to enjoy the world you’re creating for your children.’

Hegarty: Het klinkt nogal grimmig, ik weet het. Ik ben nooit eerder zo kwaad geweest in mijn werk.

Wie wijs je precies met de vinger in dat gedicht?

Hegarty: Het is veeleer bedoeld als een interne dialoog. Het is gebaseerd op een gevoel, niet op feiten. Dat gedicht maakt deel uit van een proces… (Zoekt zijn woorden) Sorry, het ligt gevoelig om erover te praten.

Op ‘The Crying Light’ legde je al de link tussen je persoonlijke leefwereld en het groene gedachtegoed…

Hegarty: Wacht, ik begin opnieuw! Alle teksten op het album of in het boek kun je interpreteren als onderdeel van een dialoog die ik met mezelf voer. Maar door die songs op plaat te zetten zijn ze ook onderdeel van een veel grotere, openbare dialoog. Dat is mijn baan: de dialoog aangaan.

Met dat gedicht wilde ik weer een stukje voor mezelf opeisen. Natuurlijk klinkt het nogal witchy om tegen anderen te zeggen: ‘Ik wil geen deel uitmaken van jullie toekomst.’ Maar het is verdomme de waarheid! Ik wil geen deel uitmaken van een hermetisch gesloten toekomst waarin geen sprake meer is van biodiversiteit. Ik verwerp de belachelijke fantasie dat we als mensheid in staat zijn om te overleven zonder moeder natuur. Hoe arrogant is het om te denken dat de mensheid hét uitverkoren ras is? We zijn niet verheven boven de rest, alle energie op aarde recycleert zichzelf en niets of niemand zal de dans ontspringen. Het enige paradijs dat ons te wachten staat, is de hel die we momenteel op aarde aan het creëren zijn. Dat geloof ik uit de grond van mijn hart.

Je bent je weer kwaad aan het maken.

Hegarty: Je denkt waarschijnlijk: die kerel is helemaal van lotje getikt! (Lacht) Geloof me, als transgender persoon weet ik wat het betekent om te knokken voor je voortbestaan. Via mijn poëzie reclaim ik de wildernis die in mij zit. Een wildernis die vecht voor zijn leven, ook al wil de maatschappij er niets van weten.

De zingende krijger

Zo te horen geloof je in reïncarnatie?

Hegarty: Niet in de zin dat we allemaal terugkeren om te boeten voor zonden uit een vorig leven. Dat laat ik aan anderen over. (Lachje) Ik geloof wel in het concept dat we allemaal uit dezelfde bouwstenen gemaakt zijn. Dat betekent dus dat ieder levend organisme gelijkwaardig is. Sommige mensen denken: ik doe braaf mijn dienst uit en na een jaar of zeventig ga ik op in lucht. Maar waar denken die mensen dat ze vandaan komen? Toch van deze aarde, of niet soms? What goes around, comes around, zo simpel is het – en ik heb geen zin om terug te keren als een miserabele kip in een legbatterij of vetgemeste koe in een veel te krap hok.

We zorgen ervoor dat onze planeet een plek vol kwelling is voor de rest van de natuur. Ik kan daar enorm triest van worden. Ooit stort de beschaving zoals we ze kennen echter in elkaar en zal de aarde zichzelf herstellen. Hopelijk bakken onze opvolgers er iets beters van.

Terug naar je nieuwe album! Er staat een duet op met Björk, gezongen in een mij onbekende taal. Ik gok op IJslands?

Hegarty: Het nummer is deels in het IJslands gezongen, en is deels puur fonetische nonsens. Het nummer was bedoeld voor Björks album Volta, maar raakte om een of andere reden niet klaar. Ik houd ervan omdat haar stem er zo ongerept klinkt.

Hoe zou je jullie stemmen vergelijken?

Hegarty: Ze zijn niet te vergelijken! Björk werpt haar hele lichaam in de strijd als ze zingt. Haar stem klinkt te allen tijde gespierd en groots. Ze is een zingende krijger. (Lacht) Ikzelf klink meer gereserveerd, ik moet het hebben van de nuance.

Is Otis Redding nog steeds een van je favoriete zangers?

Hegarty: Er zijn weinig mannenstemmen waar ik écht van houd, maar Otis Redding is een klasse apart. Hij heeft zo’n geweldige crying voice – zo groots, maar toch zo teder. Ik wilde dat ik met die stem kon trouwen. (Lacht) Vroeger durfde ik zijn Try A Little Tenderness wel eens te coveren, toen ik als jonge snaak in kleine cabaretclubs optrad. Tegenwoordig zou ik me er niet meer aan wagen, ik heb dat bereik en die kracht niet meer. Eigenlijk ben ik een erg luie zanger.

Kurt Cobain

Met het discoproject Hercules & Love Affair kregen we een andere Antony dan we gewend zijn te horen. Komt er nog een vervolg aan dat verhaal?

Hegarty: Ik heb die songs samen met Andy (Andrew Butler; nvdr.) van Her-cules & Love Affair opgenomen lang voor ik zelf succes had met mijn muziek. We waren goede vrienden en het voelde natuurlijk aan. Het was dé gelegenheid om mijn imitatie van Alison Moyet (zangeres van het eightiesgroepje Yazoo; nvdr.) op punt te zetten. (Lacht) Hij werkt nu samen met verschillende andere zangers. Ik heb onlangs wel een duet gezongen met Nomi, de zangeres die live bij Hercules & Love Affair zong. Haar nieuwe project heet Jessica 6 en het eerste album verschijnt binnenkort. Zeker uitchecken!

Heb ik dat fout gezien of staat er in het boek een collage met een foto van Kurt Cobain?

Hegarty: Inderdaad. Waarom? Goh, ik weet het niet. Cobain is een generatiegenoot van mij en die foto heeft heel lang aan de muur gehangen bij me thuis. (Denkt na) In mijn visuele werk keert het concept van ‘broken landscapes’ veel terug. Misschien herkende ik in Kurt ook zo’n gekwetst landschap.

Zie jij jezelf als een gekwetst of gebroken iemand?

Hegarty: Ja, natuurlijk! Maar ik heb geleerd dat kwetsuren heel waardevol kunnen zijn, tenminste als je ze durft te onderzoeken. In mijn muziek, mijn poëzie of mijn tekeningen stel ik me heel kwetsbaar op. Ik ben een open boek. Ik doe dat niet omdat anderen mijn leven of mijn psyche zouden analyseren, want geef toe: wat is daar nu boeiend aan? Maar het kan andere mensen misschien helpen om op een bepaalde manier naar zichzelf te kijken – en als het nuttig is voor hen, dan is het nuttig voor mij.

ANTONY AND THE JOHNSONS – Swanlights

Uit op 11/10 bij Rough Trade/Konkurrent.

Door Jonas Boel

‘Het is arrogant om te denken dat de mensheid hét uitverkoren ras is. We zijn niet verheven boven de rest.’

‘Ook ik ben een gekwetst persoon. Maar ik heb geleerd dat kwetsuren heel waardevol kunnen zijn.’