It takes one to know one: dat lijkt wel het motto van ‘Sterke Vrouwen’, waarin Goedele Liekens zeven weken lang op zoek gaat naar sterke vertegenwoordigsters VAN het zwakke geslacht. Kindsoldaten in Oeganda, straathoertjes in de Filippijnen, en EEN vrouw met drie mannen in de Himalaya: ‘Ik heb snel ingezien dat ik mijn westerse vooroordelen maar beter kon laten varen.’

Door Mieke Debruyne – FOTO CHARLIE DEKEERSMAECKER

‘STERKE VROUWEN’ – ELKE ZONDAGAVOND OM 22.00 – VTM

‘RECHT VAN ANTWOORD’ – ELKE DINSDAGAVOND OM 22.05 – VTM

Op de dag van de afspraak is Goedele Liekens jarig. Tweeenveertig wordt ze, maar tijd voor een feestje is er niet, want de prima donna van VTM heeft het druk, druk, druk. Tussen de voorbereidingen en opnames van Recht Van Antwoord door spendeert ze haar tijd in de montagecel, om de laatste hand te leggen aan Sterke Vrouwen, dat deze week aan zijn vijfde aflevering toe is. ‘Tijdens die montages heb ik vaak het gevoel: we moeten terug. Ik ben blij met het resultaat maar er zat nog meer in. Eigenlijk heb ik constant dat gevoel. Ik zou dolgraag een tweede leven hebben, maar dan met de voorkennis die ik in dit leven heb verzameld.’

‘Sterke Vrouwen’ toont portretten van bijzondere vrouwen van over de hele wereld. Is dit het programma dat je altijd al hebt willen maken?

Liekens: Absoluut. Ik had al zulke reportages gedraaid in Botswana en Afghanistan, maar nu is het een duidelijke format. Ik heb nooit eerder zoveel positieve reacties gekregen – voor mij het bewijs dat ik dit moest doen.

Er wordt gefluisterd dat je het fiat van de VTM-redactie uit de brand sleepte toen je ging praten met de VRT.

Liekens: Dat wordt verteld, ja, maar eigenlijk heeft dat totaal geen invloed gehad op mijn keuze. Ik kon het programma op de twee zenders maken, maar ik ben ervan overtuigd dat VTM er ook écht achter stond. Toen Bert Geenen en Jan Verheyen de tape van de eerste aflevering zagen, waren ze meteen heel erg enthousiast. Ik mocht er onmiddellijk zeven maken, en dat was zeker niet zomaar een toegeving om me over de streep te trekken en aan VTM te binden. Alleen toen ik hoorde dat het op zondagavond werd geprogrammeerd, had ik mijn twijfels. Ik had het timeslot van Recht van Antwoord voor ogen, op dinsdagavond. Hadden ze ons daar geprogrammeerd, dan hadden de kijkcijfers wellicht een stuk hoger gelegen.

De eerste afleveringen stonden tegenover ‘Witse’.

Liekens: We scoorden wel goed, maar we trokken vooral een geïnteresseerd publiek, dat ik ook op Canvas had kunnen bereiken. Op zich was daar natuurlijk niets mis mee, maar we mikten zeker niet alleen op de meerwaardezoeker. De verpakking van ‘Kijk daar eens, Goedele moet op een vlooienbed slapen’ had net de bedoeling om een zo breed mogelijk publiek aan te spreken.

Zit de kans op een nieuwe reeks er nog in, nu Jan Verheyen bij VTM is opgestapt?

Liekens: Geen idee. Ik had Jan daarnet voor het eerst sinds zijn ontslag aan de telefoon en hij zei me dat hij niet wist hoe het allemaal zou lopen, ook niet met mijn programma. Maar mijn contract loopt nog een paar jaar, en ik zou heel graag een tweede reeks Sterke Vrouwen maken. De combinatie met Recht van Antwoord is wel zwaar. Ik ben doodop, ondanks het feit dat ik voor Recht Van Antwoord een paar maand respijt had gekregen. Dat was een grote opoffering van VTM, want daardoor moesten ze de dinsdagavond prijsgeven, terwijl ze daar toch heer en meester over waren. Maar ik ben er hen nog steeds ontzettend dankbaar voor.

Is het niet frustrerend om voor ‘Sterke Vrouwen’ enkel reportages te draaien? Voel je af en toe niet de drang om voor die vrouwen daadwerkelijk iets te doen?

Liekens: Zeker, maar die reportages hebben ook hun nut. Na die uitzending over Betty (een Oegandees kindsoldaatje; red.) heeft Els De Temmerman heel wat mails ontvangen van organisaties en mensen die hun hulp aanboden. Voor zulke mensen is die aandacht en die steun heel belangrijk, anders zitten ze daar maar wat te koteren, en weet niemand wat ze precies doen. De reportages tonen ook naar welke projecten een deel van ons belastinggeld gaat. Veel te weinig uiteraard, maar ik vind wel dat iedereen het recht heeft om dat te weten. Nog beter zou natuurlijk zijn mochten we ook dáár ons zegje in krijgen, en mochten we politici onder druk kunnen zetten om bepaalde goede doelen te financieren.

Voor veel jonge meisjes, die hun kans willen wagen in de media, ben jij het grote voorbeeld. Enig idee waarom?

Liekens: Omdat ze zien welke programma’s ik nu ‘mag maken’, want zo noemen ze dat – sommigen gebruiken zelfs het woord ‘krijgen’ (lacht). Maar ik kan je verzekeren, ik heb nog nooit iets gekregen, verre van zelfs. Niets voor niets in dit leven. Wat veel jonge meisjes niet beseffen, waarschijnlijk net omdát ze zo jong zijn, is dat ik daar een hele weg voor heb afgelegd. Ze zien alleen het eindpunt. Soms somt Chris (Cockmartin, meneer Liekens; red. ) alles op wat ik de voorbije jaren heb gedaan, en daar schrik ik dan elke keer zelf weer van. Elke zondag naar Amsterdam, radio en televisie in Nederland, radio en televisie in Vlaanderen, stukken schrijven, studeren, weer gaan werken, nog bijstuderen, afgedankt worden bij VTM, opnieuw aangenomen worden bij VTM…

Maak je nog steeds met evenveel plezier televisie?

Liekens: Met meer plezier dan ooit, omdat ik steeds minder twijfel aan mezelf. Vroeger herschreef ik elke zin in een scenario minstens vijf keer. Nu twijfel ik nog, maar ik heb intussen een aantal trucs die me het werken iets minder moeilijk maken.

Is die twijfel typisch vrouwelijk of kunnen vrouwen ze gewoon minder goed verbergen?

Liekens: Ik toon mijn twijfel niet echt, hoor. De meeste mensen vinden me enorm zelfzeker – het ultieme bewijs dat mijn trucs ook effectief werken. (lacht) Ik denk wel dat vrouwen meer last hebben van onzekerheid. Ze worden meestal meedogenlozer beoordeeld dan mannen, zowel door mannen als door hun eigen seksegenoten. Er spelen bij die beoordeling ook een hele hoop factoren mee: uiterlijk, leeftijd, het rolletje dat je speelt… Ofwel ben je een bitch, ofwel een naïef kind dat haar hoofdje te vaak schuin houdt, à la Kathleen Van Brempt. Mannen krijgen daarin veel meer ruimte. Kijk maar eens hoe stuntelig Bart De Pauw en Tom Lenaerts indertijd Schalkse Ruiters presenteerden. Haar in de war, underdogpositie: een vrouw zou daar veel minder makkelijk mee wegkomen.

Je vertelt aan al wie het horen wil hoe hard je je kinderen hebt gemist tijdens je uitstappen naar het buitenland. Is de combinatie gezinûwerk mogelijk zonder schuldgevoel?

Liekens: Het gaat niet zozeer om dat schuldgevoel, eerder om het gemis. Maar missen is natuurlijk ook een teken van liefde – op zich hoeft dat zeker geen negatief gevoel te zijn. Als ik in het land ben, probeer ik mijn afwezigheid te compenseren door zoveel mogelijk tijd met mijn dochters door te brengen. Dan speel ik Sinterklaas, of neem ik hen mee naar Disneyland of Centerparcs. Maar jammer genoeg wordt daar maar weinig rekening mee gehouden. Als je aan een journalist zegt dat je geen tijd hebt voor een interview omdat je je dochters naar het ballet wil brengen, word je niet au sérieux genomen. Als je zegt dat je met een minister gaat praten, wel. Terwijl: mijn dochters zijn voor mij veel belangrijker dan alle ministers samen.

Veel vrouwen benijden je nochtans, en misschien niet helemaal onterecht: prima donna van VTM, boeiende job, veel erkenning, op tijd en stond met de kroost naar Disneyland…

Liekens: O, maar ik klaag niet, hoor. Ik heb de best of both worlds, en reken maar dat ik me daar heel erg goed bewust van ben. Ja, ik heb mijn kinderen gemist, maar ik heb ook wel de kans gekregen om door het Himalaya-gebergte te trekken en er met mensen te praten die ik als gewone toerist niet eens had ontmoet. Ik heb ook het geluk dat ik zelf kan kiezen hoe ik mijn tijd indeel. Andere vrouwen met een kantoorjob moeten soms weken op voorhand verlof vragen om naar de tandarts te gaan. Ik ga gewoon wanneer het me het best uitkomt. En misschien kan je gezinsgeluk pas echt naar waarde schatten als je het een tijdje hebt moeten missen. Dan geniet je er des te meer van. Nee, ik heb écht een ontzettend leuk leven – ik zou zó bijtekenen voor een tweede.

Naar aanleiding van honderd jaar feminisme wil de nationale vrouwenraad haar boodschap verjongen. Is feminisme in het westen nog van deze tijd?

Liekens: Natuurlijk wel! Materieel hebben de meeste westerse vrouwen het goed, maar er is nog altijd dat glazen plafond; de opvattingen over het schoonheidsideaal. Dat is iets waar ik me al lang niet meer over kan opwinden, ook al kan ik het niet laten om er af en toe nog even op te wijzen. (lachje) De belangrijkste taak van het nieuwe feminisme is voor mij de solidariteit met vrouwen in landen waar de emancipatie nog niet doorgedrongen is. Op mijn buitenlandse missies heb ik gezien dat vrouwen de wereld dragen. Na elke tegenslag staan ze weer op en doen ze verder. Instinctief, want ze moeten voor hun kroost zorgen. Mannen geven de moed veel sneller op: die grijpen meestal ook veel sneller naar drank of drugs. Bij ons is het feminisme ook voor mannen een goede zaak geweest. Ze mogen nu huilen als ze dat willen, of gewoon thuisblijven en huisman worden. Koppels hebben het nog nooit zo leuk gehad, al zijn we intussen misschien wel wat té veeleisend geworden.

Verwachten we te veel van een relatie?

Liekens: De enige verwachting die ik te hoog vind, is die van de eeuwige passionele verliefdheid. We worden allemaal opgevoed met het idee van de ene ware liefde û alsof we nooit meer verliefd zouden kunnen worden op iemand anders, zodra we Mr. of Mrs. Right gevonden hebben. Ik vind het ook heel erg dat mensen uit elkaar gaan als de eerste verliefdheid over is. Alsof de zacht sudderende liefde die daarop volgt minderwaardig zou zijn, of minder interessant. Alle films en liedjes gaan daar ook over, hé: de passionele verliefdheid in het begin van een relatie.

Terwijl verliefde mensen gewoon in een staat van complete zinsverbijstering verkeren.

Liekens: Passionele verliefdheid is ook een puur westers concept. In andere culturen bestaat zoiets niet, wat op zich al bijna bewijst dat het iets onnatuurlijks is. Kijk maar naar die polyandrische gemeenschap in de Himalaya, waar vrouwen meerdere mannen mogen huwen. Ik interviewde er een vrouw met drie mannen en wilde absoluut weten of ze één favoriet had. Ze reageerde heel verbaasd, en toen besefte ik dat ik mijn westerse vooroordelen moest laten varen. Ze was met die drie mannen getrouwd om praktische redenen en bracht traditiegetrouw met alledrie evenveel tijd door.

Je neemt je het lot van vrouwen over de hele wereld heel erg ter harte, ook als Unicef-ambassadrice. Vind je het de taak van de overheid om moslimmeisjes hier te helpen bij hun emancipatie?

Liekens: Ik vind het vooral belangrijk dat we tonen hoe het anders kan, zonder daarom meteen met het vingertje te wijzen. We moeten ons wereldbeeld niet opdringen – het moet uit henzelf komen – ook al blijft het een delicate kwestie. Toen ik in Nederland nog voor de Rutgerstichting werkte, kregen we vaak Somalische meisjes over de vloer die van hun ouders besneden moesten worden. We hebben toen ellenlange discussies gehad over de houding die we daarin moesten aannemen. Als je die besnijdenis medicaliseert en er de faciliteiten voor aanbiedt, geef je het signaal dat het oké is. Maar als je weigert om mee te werken, doen ze het toch, met botte scheermesjes die niet zijn ontsmet, en alle gevolgen vandien. Uiteindelijk hebben we besloten om niet mee te werken, en tot de dag van vandaag ben ik overtuigd dat dat de goede keuze was. In sommige culturen zit de onderdrukking van de vrouw zo diep ingebakken dat je er alleen met degelijk onderwijs en bewustmakingscampagnes iets aan kan veranderen. Duurzame ontwikkeling kan alleen maar door te investeren in onderwijs voor vrouwen, omdat zij de toekomstige generaties opvoeden, hun dochters én hun zonen. Ik zei het al: de vrouwen dragen de wereld – Atlas is een vrouw.

Vind je het niet moeilijk om van de schrijnende reportages in ‘Sterke Vrouwen’ over te schakelen naar de burenruzies en boze missen in ‘Recht van Antwoord’?

Liekens: Neen, ik vind het heerlijk.

Omwille van de lichtheid?

Liekens: Wat heet licht, hé? Een van onze rubrieken heet RVA light en daarin behandelen we inderdaad een ‘lichter’ onderwerp. Maar daarnaast hebben we dossiers over euthanasie, psychisch lijden, mensen die hun kindje geen naam kunnen geven omdat het te vroeg doodgeboren is. Je zou kunnen zeggen dat die problemen relatief zijn in vergelijking met wat er in Oeganda gebeurt. Maar als een vrouw haar doodgeboren kind geen naam mag geven, ga ik niet zeggen: ‘Wat een flutprobleem, in Oeganda vinden moeders het lijkje van hun kind vaak niet eens meer terug.’ Dát zou pas cynisch zijn. Je leeft nu eenmaal in de wereld waarin je leeft, en die problemen wegen op de mensen van hier. Zelfs een burenruzie, hoe banaal ook, kan iemands leven helemaal beheersen.

Bijna al je programma’s draaien rond engagement. Zie jij jezelf ooit opnieuw een quiz presenteren, à la ‘De Zwakste Schakel’?

Liekens: Als me met De Zwakste Schakel één ding duidelijk is geworden, dan is het wel: nooit meer. (lacht) Ik moet met mensen kunnen praten: dingen communiceren, altijd, overal. In het jaar dat ik Miss België was, heb ik een paar modedefilés moeten lopen. Dat hoorde bij mijn takenpakket, maar ik was daar verschrikkelijk slecht in: zomaar met mijn neus in de lucht wat kleren showen. Als ik aan het einde van de catwalk kwam, kon ik vaak de verleiding niet weerstaan om daar met de eerste de beste een praatje te gaan slaan. ‘Die broek zit wel goed, vind je niet?’

Het kledingmerk Xandres wou je niet sponsoren omdat je te oud was. Wat dacht je toen je dat hoorde?

Liekens: ‘Mannekes wat denken jullie wel’ – iets van die orde, maar dan minder beleefd. (lacht) Maar dat is showbizz, zeker? Alles moet flitsend en hip en snel zijn. Zelf heb ik totaal niet het gevoel dat ik oud word. Ik weet zelfs niet waaraan ik dat zou moeten voelen. Ik evolueer wel, natuurlijk. Ik twijfel minder, en ik voel me steeds zekerder van mezelf. Maar ik denk nooit ofte nimmer: daar ben ik nu te oud voor. Ook uiterlijk valt het me niet echt op dat ik ouder word. Ik word daar natuurlijk wel mee geconfronteerd als ik een compilatie zie van Recht van Antwoord, maar eigenlijk zijn het vooral anderen die me daarop wijzen, zoals vandaag bijvoorbeeld: het ene sms’je na het andere dat me eraan herinnert dat ik 42 word. Ik ben wel ijdel, het is zeker niet zo dat het me allemaal niets kan schelen. Maar ik zie mezelf nog niet meteen naar plastische chirurgie grijpen – deels uit angst voor de fysieke pijn, deels uit schrik dat de ingreep zou mislukken, want dan is er geen weg meer terug.

‘Niet meteen’, zeg je. Dat laat alle opties open.

Liekens: Nooit nooit zeggen, hé. Stel je voor dat we elkaar binnen vijf jaar tegenkomen in de wachtzaal van dokter Hoeyberghs.

Mieke Debruyne

‘Ik heb nog nooit iets gekregen, integendeel ZELFS. Niets voor niets in dit leven.’

‘Vrouwen dragen de wereld. Na elke tegenslag doen ze weer verder. Atlas is een vrouw.’