Van coole poseur in lichtzinnig tot dom vertier (Bad Boys, Independence Day, Men in Black, Wild Wild West, The Legend of Bagger Vance) tot rasecht acteur, in staat om diep in andermans huid te kruipen: de meest indrukwekkende transformatie die Will Smith onderging om Muhammad Ali te kunnen spelen is de transformatie in zijn eigen vakgebied.

Door Patrick Duynslaegher

Iedereen is het erover eens dat Will Smith in de film een vertolking van oscarkaliber neerzet. Vorige week kreeg hij inderdaad zijn eerste Academy Award Nomination. Het is nog afwachten tot 24 maart om te weten of hij de eerste zwarte wordt sinds Sidney Poitier in 1963 (voor Lilies of the Field) die een oscar wint in de categorie beste acteur in een hoofdrol.

Klaar voor uw oscar?

Will Smith: Jesus, man! Een oscar winnen, was het minste van onze zorgen. Ik heb het gevoel dat ik samen met Michael Mann een grootscheepse militaire operatie heb opgezet. Zowel de gevechten in de ring als de verspreide opnames in zeven steden en twee continenten – Amerika en Mozambique, dat als stand-in diende voor Zaïre – maakten van deze film een geweldig veeleisende onderneming. Ik ben nog altijd aan het bekomen. Aan de rest wil ik nu nog niet denken. Geef me wat tijd!

Onze eerste prioriteit was dat Muhammad Ali achter de film kan staan. Onze tweede prioriteit is dat de toeschouwer snapt waar het om gaat, dat hij zijn eigen mening kan vormen bij de sociale commentaar die de film geeft, en dat hij onze toewijding voelt. Als we aan die twee voorwaarden kunnen voldoen, accepteer ik met plezier elke bijkomende onderscheiding ! Een oscar winnen was nooit niet onze motivatie. Muhammad Ali zelf op de set zien verschijnen: dát was een aansporing om het beste van onszelf te geven.

Heeft Muhammad Ali invloed gehad op wat er getoond mocht worden van zijn leven?

Smith: Absoluut niet. Ik had een losse babbel met hem over de eerste scenarioversie, gewoon om te zien waar volgens hem de klemtonen lagen, en wat er eventueel geschrapt moest worden. Kort samengevat luidde zijn advies: ‘Vertel de waarheid. Vertel hoe het er echt toeging.’ Ik had zelf mijn twijfels over bepaalde scènes. Sommige episodes over buitenechtelijke affaires zijn misschien niet zo leuk voor zijn vrouw en zijn kinderen. Zelf zag hij er geen graten in. Zijn familie wou geen heiligenprentje, ze wilde de rauwe werkelijkheid.

Hoe zal het publiek van Will Smith reageren op ‘Ali’?

Smith: Ik ben 33, ik heb de bokslegende nooit live kunnen meemaken. Ik herinner me alleen een kerstspecial op tv met live verslag van een boksmatch.. Ik was toen tien jaar oud. Iedereen die jonger is dan ik heeft er slechts een vaag idee van wie Muhammad Ali is en wat hij heeft betekend voor zijn tijdgenoten. Die nieuwe generatie wou ik vertrouwd maken met iemand die ooit de beroemdste man ter wereld was, over wie volgens het Guinness Book of Records meer boeken zijn geschreven dan over Jezus Christus. Ik vond het belangrijk te vertellen hoe diep zijn overtuiging van en zijn toewijding aan God was, en hoe verbazend zijn leven, dat een mythische, bijna bijbelse dimensie heeft.

‘Ali’ is zeker in het huidige Hollywood geen vanzelfsprekend commercieel project. Hoe voelt het om een film van 105 miljoen dollar productie op uw schouders te torsen?

Smith: Het zou natuurlijk stukken zwaarder aanvoelen mocht het om mijn eigen geld gaan! ( lacht) Michael Mann en ikzelf zijn zo persoonlijk bij dit project betrokken dat het voor ons niet om geld en budget ging. We wilden Muhammad Ali geven wat hem toekomt: daar was het ons om te doen. En om de appreciatie van het publiek: de film moet een emotionele reactie losweken, de mensen raken. De studio zal dit niet graag horen, maar in dit geval zei ik: ‘ Fuck the opening weekend.’ Voor een film als Men in Black II gaat dat niet op: die moet geld opbrengen, en dus moet de kassa rinkelen tijdens het eerste weekend of je bent gezien. Onder die omstandigheden voel je meer druk.

We krijgen maar tien jaar te zien uit het leven van Muhammad Ali. Waarom?

Smith: Daar kies je voor. In de documentaire When we were Kings wordt alles geconcentreerd op één gevecht, de ‘Rumble in the Jungle’. Die film toonde aan dat je door het uitspitten van één episode beter de totaliteit van de man kon vatten dan door het obligate defilé van alles wat hij in zijn leven heeft meegemaakt.

Vanuit dramatisch en cinematografisch oogpunt vond Michal Mann zijn verbanning de meest boeiende periode uit zijn leven: toen hij uit de bokswereld gesloten werd, verstoten werd uit de Nation of Islam en hij echt aan de grond zat. Dat is niet toevallig de minst gedocumenteerde periode uit zijn carrière: hij ging door de woestijn.

Waarom hebt u zo lang geaarzeld voor u toehapte om Muhammad Ali te spelen?

Smith: Omdat ik totaal geïntimideerd was door de figuur van Muhammad Ali. Ik was bang dat ik degene zou zijn die zijn erfenis om zeep zou helpen. Dankzij mijn gesprekken met Michael Mann ging ik er anders tegenaan kijken. Toen Michael me het volledige plan voorlegde, met alle stappen die nodig waren om Muhammad Ali te worden – de islam bestuderen, me onderdompelen in de sixties, leren boksen -, zag ik het voor het eerst zitten. Michael overtuigde me dat niets onmogelijk is. Meer had ik niet nodig.

De fysieke gelijkenis met Muhammad Ali is opmerkelijk.

Smith: Mijn enorme flaporen werden een beetje teruggetrokken met prothesen. Mijn haarlijn werd verhoogd, er werd een stukje haar aan het voorhoofd toegevoegd, en ik kreeg bakkebaarden. Het extra gewicht deed de rest. Als je twaalf kilo aankomt, zie je er onvermijdelijk anders uit. Je gezicht wordt voller en breder.

Voelde u zich ook een ander mens na die intensieve fysieke training?

Smith: Ja. Je begint sneller te denken, hebt minder slaap nodig als je lichaam in conditie is. Alles gaat veel vlotter, ook als je ’s avonds thuiskomt, presteer je beter.

Hoe hebt u Ali’s typische snelle schuifelpasjes aangeleerd?

Smith: Oh man! Tot de dag van vandaag weet ik nog niet hoe Ali die ‘shuffles’ gedaan kreeg. Ik heb aan Michael gevraagd om een paar aangepaste schoenen voor mij te laten maken, maar zijn antwoord was categoriek: ‘There will be no shuffle shoes!’

Hoeveel tijd kostten de boksscènes?

Smith: In essentie deden we er twee dagen over om een ronde in te blikken, behalve voor het gevecht met George Foreman, dat vergde drie dagen per ronde. Om de laatste 32 seconden en de knock-out te filmen, hadden we zelfs vijf dagen nodig.

Op zeker ogenblik in de film kiest u partij voor Elijah Muhammad tegen Malcolm X. Hoe is die keuze gemotiveerd? Ali was toch zeer close met Malcolm X?

Smith: De theologische en politieke positie van de Nation of Islam haalde het op zijn vriendschap. Ali geloofde oprecht dat Elijah Muhammad zijn toegang tot God was. Hij hield van Malcolm als van een broer, maar toen hij partij moest kiezen, volgde hij zijn overtuiging: dit was wat God wilde.

Een van uw vier vrouwen wordt gespeeld door uw echte vrouw, Jada Pinkettt Smith. Hoe leuk was het om met uw vrouw te vrijen in een film?

Smith: Geweldig! Je moet weten dat dit de allereerste liefdesscène uit mijn carrière is, tenzij je Six Dregrees ofSeparation meerekent, waarin ik met een vent naar bed ga. Ik voelde me erg op mijn gemak, ik mocht haar naar hartenlust blijven kussen en bepotelen zonder mijn enthousiasme te moeten temperen. Met een andere actrice had ik me voortdurend moeten excuseren als ik iets te ver ging. Het voordeel van een vrijscène met je vrouw is ook dat je tijd genoeg hebt om je huiswerk te maken.

Was het geen grote schok om na ‘Ali’ meteen ‘Men in Black II’ te doen?

Smith: Het was een verademing! Training, studie, opnames: alles bij elkaar ben ik anderhalf jaar met Ali bezig geweest. Terwijl ik er meestal na drie maanden vanaf ben. Als je aan zo’n dramatische film werkt, word je bovendien ook intellectueel geprikkeld : je begint je vragen te stellen over elk detail in het script, zoekt voortdurend naar perfectie, logica en waarheid, kent geen minuut rust meer. Bij Men in Black II zeg je iets omdat het grappig is, punt. Het hoeft niet allemaal te kloppen.

Werken met Michael Mann maakt je beter als acteur, maar het eist wel zijn tol. Hij bepaalt niet alleen alles vóór, maar ook alles achter de camera. Tijdens de opnamen mochten we alleen muziek beluisteren uit de desbetreffende periode. Op die manier creëert Michael natuurlijk wel een bijzonder intense sfeer. Dat is fantastisch om mee te maken, maar daarna moet je wel afkicken.

Hoe belangrijk blijft elf september voor het uitbrengen van deze film?

Smith: Het is een grote opluchting dat ik uitgerekend nu in een film te zien ben met een boodschap, waar Muhammad Ali uit te voorschijn komt als de ultieme patriot, ondanks zijn moslimgeloof. Liever nu met zo’n film in de bioscoop dan met de vrijblijvende onzin waar mijn naam maar al te dikwijls mee verbonden blijft.