Met felle kleuren, optimistische personages, warme gevoelens, en zelfs een rooskleurige blik op de toekomst, beschikt Happy-Go-Lucky over kenmerken die je niet spontaan met de nieuwe van Mike Leigh zou associëren. En dat, zo steltde Britse regisseur, is een grove vergissing.
Mike Leigh (65) heeft een reputatie en daar is hij blij mee. Met Happy-Go-Lucky mag hij dan nog maar aan zijn negende langspeler toe zijn, na zijn carrière in de wereld van tv-films is zijn naam een handelsmerk geworden. Waaraan de man dat te danken heeft? Aan zijn bijzondere manier van werken, natuurlijk, die inhoudt dat hij zijn acteurs maandenlang laat improviseren om het script te ontwikkelen, én aan de diepmenselijke drama’s die hij steevast met de nodige humor in beeld brengt. In Happy-Go-Lucky speelt hij trouwens meer dan ooit die laatste troef uit, met hoofdpersonage Poppy als een eeuwig glimlachende onderwijzeres met een zonnige geest, een al even fleurige garderobe en een onwrikbaar geloof in de mensheid.
Maar: Leighs reputatie reikt verder dan het witte doek. Met zijn volle witte baard, bolle wangen en dito buik ziet hij er dan als een verre neef van de kerstman uit, hij kan behoorlijk scherp uit de hoek komen. En al bij mijn eerste vraag is het raak.
Ben jij een gelukkige mens?
Leigh: En ik dacht dat ik intelligente vragen zou krijgen! (lacht, dan enigszins verbaasd) Wil je echt dat ik daarop antwoord?
In ‘Naked’ laat u Johnny die vraag stellen en nu doet Poppy in ‘Happy-Go-Lucky’ net hetzelfde. Blijkbaar vind je het dan toch niet onbelangrijk.
Leigh: Wel, een film moet nu eenmaal een titel krijgen en door deze Happy-Go-Lucky te noemen wil ik mensen in elk geval doen nadenken over de vraag wat ‘geluk’ precies is. Dit verhaal gaat niet over de lichtzinnige ontkenning van de realiteit, alsof je teveel paddo’s hebt gegeten of een lobotomie hebt ondergaan. Ik wil geluk tonen als een toestand waarin je je vervuld en verbonden voelt. Je bent eerlijk en bewaart zowel je gevoel voor humor als een ernstige toewijding. Het gaat om een bepaalde lichtheid en evenwicht. Daar streef ik zelf ook naar, zij het niet meer dan andere mensen.
‘Happy-Go-Lucky’ voelt aan als een zucht van verlichting na vrij donkere verhalen als ‘Vera Drake’ en ‘All or Nothing’. Had je nood aan kleur en zuurstof?
Leigh: Neen, ik ben nog altijd dezelfde persoon als toen. Ik haal mijn inspiratie altijd uit mijn persoonlijke reactie op het leven, en ik zie het leven als een tegelijk diep tragische en zeer komische ervaring. Die kijk zit in al mijn films. Hoe donker de verhalen ook uitdraaien, er blijft altijd genoeg om mee te lachen. En omgekeerd: hoe grappig de situaties ook zijn, er zit steeds wat pijn en droefenis in.
Wat bracht je er dan toe om deze keer de vrolijke kant meer naar voor te schuiven?
Leigh: Omdat ik wat tegenwind wilde bieden aan de sfeer die ik vandaag om me heen voel. We leven aan het begin van de 21e eeuw in een tijd waarin niemand nog ontkent dat de wereld op zijn eigen ondergang afstevent. Het is een feit waarover niet meer hoeft te worden gedebatteerd. We moeten leven in de wetenschap dat we onze planeet naar de verdoemenis helpen en elkaar op allerlei manieren hetzelfde aandoen. Dat is extra ontgoochelend voor mensen van mijn generatie, die zich nog kunnen herinneren hoe we ons begin jaren zeventig voelden. Amerika trok zijn troepen terug uit Viëtnam en wij keken uit naar een betere wereld. Niemand kon zich toen voorstellen dat de wereld nauwelijks drie decennia later in de greep zou zijn van de ziekte van religieus fundamentalisme of dat de vernietiging van onze planeet zo’n kritisch stadium bereikt zou hebben. Er is met andere woorden heel veel om troosteloos van te worden. Maar in werkelijkheid gaan de meeste mensen toch gewoon verder met hun leven. In Happy-Go-Lucky is Poppy een uitstekende lerares die haar roeping gevonden heeft in het onderwijs, en mensen zoals haar vind je overal ter wereld. Dat zijn mensen die ondanks alles in de toekomst blijven geloven, die vinden dat we het leven moeten vieren. Daar ben ik het mee eens. Vandaar dat ik wilde ingaan tegen de groeiende trend om vooral te klagen.
Heb je met films als ‘Naked’ dan niet aan die trend meegedaan?
Leigh: Op dat vlak is Naked vaak verkeerd begrepen. Johnny, de hoofdfiguur, ligt veel dichter bij Poppy dan je zou denken. Allebei zijn het personages die met de mensen om hen heen praten en idealisten zijn. Net zoals ik een idealist ben. Het verschil is dat Poppy een optimistische en positieve ziel is, terwijl Johnny ontgoocheld en gefrustreerd door het leven gaat. Al het cynisme dat hij om zich heen ziet, maakt hem kwaad.
Met haar extreem opgewektekarakter lijkt Poppy nogal watmensen op de zenuwen te werken. Kan je die reactie begrijpen?
Leigh: Kijk, ik vind haar een door en door echt personage. Ze is niet gekunsteld of eenduidig. Tegelijk kan ik perfect begrijpen dat kijkers zich bij het begin van de film afvragen of ze het wel twee uur in haar gezelschap zullen uithouden. Ik heb Happy-Go-Lucky ook opzettelijk zo geconstrueerd. Maar geleidelijk aan toon ik dat Poppy veel meer te bieden heeft dan die ene kant, dat ze geen leeghoofd is, maar veel meer focus en diepgang heeft. Als ze mensen toch op de zenuwen blijft werken, vrees ik dus dat het probleem veeleer bij hen ligt. Zij zijn het die niet kunnen afstappen van een oordeel dat ze al na tien minuten geveld hebben. Zij hebben hulp nodig. (grijnst)
De film ziet er enorm kleurrijken open uit. Op welk moment inhet productieproces maak je zulkeesthetische beslissingen?
Leigh: Als ik samen met mijn acteurs het personage gevonden heb. Dan komt er een stadium waarin ik mijn visie op de film op punt zet en is het belangrijk om samen te zitten met de cameraman en de designers. Ik heb hen uitgelegd wie Poppy is en welke energie ze uitstraalt, haar openheid en lichtheid, haar humor en ernst. De film staat in dienst van al die karaktertrekken. Dick Pope, mijn cameraman, heeft dan een prachtige nieuwe Fuji-pellicule ontdekt die Vivid heet en de hoofdkleuren beter in de verf zet. En toen hebben we ook beslist om met widescreen te werken. Alles komt dus uit het hoofdpersonage.
Verbaast het je dat veel mensen’Happy-Go-Lucky’ een atypischeMike Leigh-film vinden?
Leigh: Niet echt, omdat ik die opmerking al mijn hele carrière te horen krijg. Ik breng graag variatie in mijn werk. Elke keer als ik aan een film begin, probeer ik iets te zoeken wat ik nog niet eerder heb gedaan, weliswaar binnen mijn genre. Iedereen vindt Happy-Go-Lucky ongewoon voor mij omdat hij zo kleurig en opgewekt is. Maar Naked volgde op Life Is Sweet, ook een vrolijke komedie, en na Naked kwam Secrets & Lies, een totaal andere film. En wat dan te denken van Topsy-Turvy? Als je die veeleer dunne laag aan de oppervlakte wegkrabt, ontdek je wél altijd een typische Mike Leigh.
Door Ruben Nollet
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier