Dvd staat voor di versatile disk, oftewel digitaal veelzijdig (letterlijk én figuurlijk) schijfje. Omdat de nieuwe standaard een nieuwe woordenschat meebrengt, komt een verklarend dvd-woordenboek goed van pas.

Anamorf: (lees eerst: widescreen) Bij anamorfe dvd’s wordt een film met breedbeeldformaat (bv. 1.85:1 of 2.35:1) verticaal uitgerekt opgeslagen op de disk (minder zwarte balken, meer beelddetail). Heb je een ‘normale’ 4:3-televisie, dan perst je dvd-speler het beeld weer samen en worden er zwarte balken toegevoegd tot het formaat klopt. De extra beeldlijnen gaan zo echter verloren. Heb je een breedbeeldtelevisie, dan perst je speler het beeld niet samen, maar zendt hij het anamorfe, verticaal gerekte beeld naar je breedbeeldtoestel, waar het wordt omgezet naar het 16:9-formaat, zonder dat daarbij de verticale beeldlijnen verloren gaan. Het resultaat is dat anamorf dvd-beeldmateriaal 33 procent meer resolutie heeft op een breedbeeldtelevisie dan op een standaardtoestel.

Bit rate: de hoeveelheid data die in een bepaalde tijdseenheid (doorgaans: per seconde) kan worden verwerkt. Hoe hoger de bit rate, hoe hoger de kwaliteit van beeld en geluid.

Chapter: hoofdstuk. Net zoals een boek, is een dvd-film opgesplitst in hoofdstukken. Dat maakt het eenvoudiger om bepaalde fragmenten die je opnieuw wil bekijken, op te sporen.

DeCSS: een speciale code, te vinden op het internet, die de kopieerbeveiliging op een dvd-schijfje opheft. De DeCSS-code, volgens Hollywood de dood van de filmindustrie, staat weer volop in het nieuws omdat een Amerikaanse rechter in beroep het verbod op de publicatie van de code heeft opgeheven.

Deleted scenes: geschrapte scènes. Veel regisseurs schrappen tijdens het monteren enkele opgenomen scènes omdat die ‘het ritme van de film breken’. Vroeger belandden die opnamen meteen in de vuilnisbak, nu kunnen ze als bonusmateriaal op een dvd worden gerecupereerd.

Director’s Commentary: de regisseur geeft uitleg. Concreet: je kijkt naar de film, maar in plaats van de dialogen hoor je de regisseur over zijn/haar film vertellen. Sommigen worden ontmaskerd als saaie pieten, anderen verwennen hun publiek met persoonlijke anekdotes en inside information.

Dolby Digital: de technologie die gebruikt wordt om digitale data op de dvd om te zetten naar hogekwaliteitsgeluid. In de omschrijving ‘Dolby Digital 5.1’ staat de vijf voor het aantal beschikbare geluidskanalen (twee voor, twee achter en één in het midden) en duidt de één achter het puntje op de ondersteuning van een sub-woofer voor een betere weergave van basgeluiden. Bij ‘Dolby ProLogic’ wordt een geluidsbron met twee kanalen omgezet naar vier kanalen.

DTS: technologie die data omzet naar digitaal geluid met een snelheid van 1,44 megabit per seconde (Mbps), bijna vier keer sneller dan wat Dolby Digital (384 kbps) presteert.

Easter eggs: paaseieren. Steeds meer dvd’s zijn voorzien van verborgen bonusmateriaal, dat je alleen vindt door in het menu op het juiste moment op de juiste knopjes te drukken. Filmfans houden op het internet lijsten bij van easter eggs die ze gevonden hebben. Vanwaar de naam? Simpel: paaseieren zijn verborgen snoepjes.

Layer: laag. De meeste dvd’s beschikken over twee lagen. Daardoor kunnen er meer data op een schijfje worden bewaard. De capaciteit van een dvd kan ook worden verhoogd door het schijfje aan beide kanten te vullen. Een eenzijdige en eenlagige dvd heeft een opslagcapaciteit van 4,7 GB, op een dubbelzijdige en dubbellagige dvd gaan 17 GB.

Menu: overzicht van wat op de dvd te vinden is. Meest frequente items (naast de eigenlijke film) zijn: ondertiteling in verschillende talen, een onderverdeling in chapters, een documentaire over het maken van de film en de bioscooptrailer.

Multi-Angle: bekijk een scène vanuit verschillende camerastandpunten. Vooral bij pornofilms is dit een populaire extra.

Multizone player: via een vrij eenvoudige ingreep kan een dvd-speler worden omgebouwd tot een multizone player, die ook schijfjes met een niet-Europese regiocode kan afspelen. Alle instructies voor die modificatie vind je op het internet, al zijn er genoeg kleinhandelaars die de klus voor jou willen klaren. Let wel: vanaf het moment dat er ‘geknoeid’ is aan een dvd-speler, vervalt de garantie op het toestel.

Regi

1 = VS en Canada

2 = Europa, Japan, Midden-Oosten, Egypte en Zuid-Afrika

3 = Korea, Hongkong, Filipijnen, Thailand, Vietnam en Indonesië

4 = Australië, Nieuw-Zeeland, Mexico, de Caraïben en Zuid-Amerika

5 = India, Afrika, Mongolië, Rusland en de voormalige sovjetrepublieken.

6 = China

Region code: regiocode. Om te vermijden dat een illegale invoerhandel vanuit de Verenigde Staten of andere werelddelen ontstaat, worden dvd’s voorzien van een code die belet dat een Amerikaans schijfje op een Europese dvd-speler kan worden afgespeeld. Illegale invoer? In de VS zijn films vaak al op dvd beschikbaar op het moment dat ze bij ons in de bioscoop worden vertoond.

Seamless branching: deze techniek laat toe twee (of meer) versies van een film op een schijf te plaatsen, zonder dat die alle ruimte innemen. De dvd wordt zodanig geprogrammeerd (‘authoring’) dat hij naargelang van de geselecteerde versie niet-lineair (‘branching’) scènes kan toevoegen of weglaten zonder dat de kijker iets merkt (‘seamless’ betekent naadloos). Omdat het aantal gespecialiseerde firma’s schaars is en ze alle al waren volgeboekt, heeft de Regio2-editie van Terminator 2 bijvoorbeeld geen seamless branching ( The Abyss daarentegen wel).

Surround sound: het geluid komt van alle kanten. Als het personage in de film een auto achter zich hoort vertrekken, hoor jij die auto ook achter je vertrekken. Surround sound, onmisbaar voor de filmfreak, maar overbodige luxe voor de recreatieve filmliefhebber, vereist een aangepaste versterker en een handvol luidsprekers. Al zijn er ook goedkopere systemen die surround sound-effecten nabootsen: je hoort een ontploffing achter je, zonder dat er een luidspreker in je rug staat. Let wel: surround sound is een vrij recente uitvinding en is slechts bij een beperkt aantal nieuwe films voorzien.

Trailer: het promotiefilmpje dat in de bioscoop wordt getoond in de weken vóór de officiële bioscooprelease van een film. Waarom nog naar de trailer kijken als je de volledige film in huis hebt? Voor nieuwe titels biedt de trailer op een dvd inderdaad een kleine toegevoegde waarde, maar het is wél leuk om te zien hoe een trailer in pakweg 1963 werd gemaakt.

Widescreen: letterlijk ‘breedscherm’, met name elke vorm van breedbeeld waarbij de aspect-ratio groter is dan 1,33:1. Breedbeeldtelevisieschermen zijn bijvoorbeeld 1,78 maal breder dan ze hoog zijn, normale schermen 1,33 maal. De aspect-ratio geeft de breedte-hoogteverhouding van het beeld aan, in het eerste geval 16:9, in het tweede: 4:3. De term widescreen wordt in cinema soms gereserveerd voor alle breedschermformaten die geen anamorfe lens nodig hebben: bv. 1,66:1, 1,85:1. Bij het cinemaformaat 2,35:1 (CinemaScope, Panavision) wordt het beeld verticaal uitgerekt op de film opgenomen en bij projectie met een anamorfe lens weer horizontaal uitgerekt. In de dvd-terminologie wordt widescreen voor alle breedbeeldformaten gebruikt. Bij 1,33:1 of 4:3 spreekt men van full screen.

B.V./J.S.