Patrick deWitts veelbekroonde én bejubelde western De gebroeders Sisters deed de kassa rinkelen, dus verschijnt nu Afwassingen, de Nederlandse vertaling van zijn debuut uit 2009. De ondertitel Aantekeningen voor een roman dekt de lading wonderwel.

Met De gebroeders Sisters haalde de Canadese schrijver Patrick deWitt de shortlist van de Booker Prize 2011. In hetzelfde jaar won hij met diezelfde tragikomische western over de huurmoordenaars Eli en Charlie Sisters zowat alle belangrijke Noord-Amerikaanse literaire prijzen. Ook bij ons werd De gebroeders Sisters lovend en met klaroengeschal ontvangen, al klonken er hier en daar ook dissidente stemmen, die deWitts pogingen tot humor ‘krampachtig’ noemden en zijn nominatie voor de Booker op de korrel namen. Maar de roman ging vlot over de toonbank en in afwachting van een nieuwe kaskraker haalde de Nederlandse uitgever alvast zijn debuut uit 2009 van onder het stof.

Centrale figuur in Afwassingen. Aantekeningen voor een roman is de onsympathieke barman van een beroemde, ietwat verlopen bar in Hollywood. Terwijl hij glazen spoelt en zich volgiet met Jameson Irish Whiskey, observeert hij zijn stamgasten en maakt hij aantekeningen voor een toekomstige roman. Hij ziet hoe die gasten zich net als hijzelf avond na avond lazarus drinken en ervaart dat als een bedreiging. Zeker als een van hen zijn favoriete drank begint te bestellen. ‘Waarschijnlijk is het hem erom te doen in jouw onderbewuste het weerzinwekkende idee te planten dat jij en hij verwante zielen zijn.’ Terwijl dat ook exact is wat de barman en zijn clientèle zijn: zwaar verslaafde zielsverwanten, die met hun ogen wijd open hun ondergang tegemoet zuipen, snuiven en neuken. DeWitt is overigens een grootmeester in het beschrijven van kleurloze tristesse en doffe ellende. De manier waarop hij een gangbang met een paar prostituees beschrijft, ontneemt elke lezer met plannen in die richting meteen elke zin. ‘Ze worden van achteren gepenetreerd terwijl ze de mannen voor zich afzuigen en je kijkt ernaar zoals je naar een onsmakelijke operatie op tv zou kijken.’

Gelukkig is Afwassingen niet al te lijvig, want de stoet aan gestoorde drankorgels met een hoek af begint na verloop van tijd lichtjes te vervelen, net als de (tegenwoordig zeer populaire) gimmick om het verhaal in de tweede persoon te vertellen. ‘De tijd verstrijkt en je schudt je hoofd.’ In het begin van een roman werkt zoiets verrassend, na honderd bladzijden zorgt het alleen nog voor schouderophalen.

Patrick deWitt grossiert trouwens iets te veel in gimmicks: zo is Afwassingen ook daadwerkelijk geschreven als een verzameling aantekeningen die de barman later ooit aaneen wil schrijven tot een heuse roman. Voor een debutant is dat natuurlijk een gouden vondst: dan hoeft hij zijn overigens uitstekend geschreven notities zelf niet aaneen te smeden tot een boeiend geheel.

AFWASSINGEN. AANTEKENINGEN VOOR EEN ROMAN ***

Patrick deWitt, Nijgh & Van Ditmar (oorspronkelijke titel: Ablutions. Notes for a Novel), 224 blz., ? 18,95.

JAN STEVENS

SLEUTELZINNEN

Vertel over de stamgasten.