Na maxi-menu’s in fastfoodketens en marathonvoorstellingen in theaters en filmzalen, lijkt de alles-moet-groter-rage nu ook door te breken in de boekenwereld. Volumineuze volumes voor buitenmaatse kerstbomen. Door Bram van Moorhem

‘GOAT : A TRIBUTE TO MUHAMMED ALI’ Howard L. Bingham, Taschen, 792 blz. a 3000 voor de Collectors Edition (9000 exemplaren), en a 10.000 voor de Champ Edition (1000 exemplaren)

‘ANDY WARHOL’S INTERVIEW: 35 YEARS OF POP’ Andy Warhol e.a., Steidl Publishing, 996 blz., a 400

‘BHUTAN : A VISUAL ODYSSEY ACROSS THE LAST HIMALAYAN KINGDOM’ Michael Hawley, MIT Press, 112 blz., a 11.300

‘THE SMALLEST BOOK IN THE WORLD’ Josua Reichert, Gestalten Verlag, 24 blz., a 210

We hadden al onbetaalbare fotoboeken: 23.000 euro voor een handgemaakt volume met originelen van Joel-Peter Witkin. En we hadden al waardevolle fotoboeken: fotograaf Gilles Peress die zijn werk in één exemplaar bundelt. Weinig verwonderlijk dat marketingteams van grote uitgeverijen beide trends versmolten tot een nieuw fenomeen: supersize fotoboeken die mikken op kapitaalkrachtige verzamelaars van kunstfotografie.

De Zwitserse uitgeverij Taschen creëerde aan het begin van het nieuwe millennium een succesvolle marktniche met Sumo van Helmut Newton (464 bladzijden, 30 kilo, 5000 euro). Dat record stelt de uitgeverij nu scherper met het meest megalomane boek op aarde: GOAT, Greatest of All Time. Dit papieren monument voor Mohammed Ali vereiste een investering van tien miljoen euro om de mythe van zijn onderwerp te evenaren. Vier jaar onderzoek, ruim 800 bladzijden met 3000 foto’s en 600.000 woorden vormen het ultieme portret van zes decennia Ali. Volgens Benedikt Taschen zet het hybride GOAT de logica van de conventionele biografie op zijn kop: het beeld maakt de lezer warm voor het woord. Het resultaat overstijgt het traditionele lees- en kijkconcept: GOAT wordt een totaalervaring die oogt als een gedetailleerd en geïllustreerd filmscenario. Het boek is net als Ali een zwaargewicht, maar de Champ Edition van dit volume (1000 exemplaren, 792 bladzijden, 34 kilo) valt buiten elke categorie. Voor 10.000 euro krijgt men naast vier gesigneerde gelatine zilverdrukken van Ali ook een sculptuur van Jeff Koons, Radical Champs (een witte barkruk met een opblaasbare autoband en een opblaasbare dolfijn die wij vorige zomer nog in de detailhandel voor twintig euro in de uitverkoopbak zagen).

Gelukkig komt lang niet alle supersize met een even grotesk prijskaartje. Naar aanleiding van haar honderdste verjaardag gaf Taschen twee jaar geleden Africa van Leni Riefenstahl uit (2500 gesigneerde exemplaren, 564 bladzijden, 2000 euro). Ook de XXL-versie van Araki, de gelijknamige Japanse fotograaf die zijn leven in foto’s omzet, zit in dezelfde prijscategorie (2500 exemplaren, 636 bladzijden, 2000 euro). Aanzienlijk duurder dan een paperback natuurlijk, maar bibliofielen houden nu eenmaal van een investering.

Het XXL-fenomeen sloeg ook aan bij uitgeverijen in de Verenigde Staten. Pat en Rosemarie Keough goten hun fotografische zuidpoolexpedities in een beperkte oplage van Antartica bij Nahanni Productions (950 handgebonden exemplaren in geitenleer, 12,5 kilo, 3000 dollar, 25.000 dollar gesigneerd). Edition 7-L, de persoonlijke uitgeverij van modekoning Karl Lagerfeld, bracht dan weer een gelimiteerde retrospectieve van Andy Warhols magazine Interview op de markt. Het blad ontstond als roddelmagazine voor de legendarische Studio 54 en werd dit jaar 35. Ter ere van die verjaardag bond Edition 7-L in samenwerking met Steidl het decennium 1969-1979 in zeven retrospectieve delen samen. Ze klokken af op 40 kilogram en 400 euro. Geen nood als de integrale Andy Warhol’s Interview: 35 Years Of Pop te zwaar is om van de boekhandel naar de woonkamer te sjouwen, deze editie komt in twee uitvoeringen: als boxset en als reiskofferachtig rolwagentje.

De moeder van alle XXL-boeken is Bhutan van fotograaf Michael Hawley, door het Guinness Book of World Records officieel uitgeroepen als grootste boek ter wereld (112 bladzijden, een fenomenale 60 kilo en met een bijzonder onhandige 150 op 215 centimeter bijna even groot als een gemiddelde tafeltennistafel). Bhutan: A Visual Odyssey Across the Last Himalayan Kingdom oogt als bibliofiele krachtpatserij, maar uitgegeven door het MIT Media Lab werd het in de eerste plaats een gigantische oefening in fototechniek en digitale drukkunst. Hawley, een onderzoeker van het lab, maakte een beeldverslag van zijn Himalaya-expedities in Bhutan en wou potentiële lezers haast letterlijk in de adembenemende landschappen laten stappen. De creatie van het boek was dan ook een technisch hoogstandje: het productieproces moest worden heruitgevonden en er werd speciale drukapparatuur ontworpen om stroken papier langer dan een voetbalveld te verwerken. Bhutan is uitgegeven in 500 exemplaren, maar de 15.000 dollar die men voor dit kleinood kan neertellen, verdwijnt voor één keer niet in de zak van de makers. Na aftrek van de ontwikkelingskosten, een slordige 2000 dollar, gaat het bedrag integraal naar Friendly Planet, een non-profitorganisatie die onderwijsprogramma’s in Bhutanese scholen opzet. Een boekenplank in spanbeton wordt niet meegeleverd.

Niet elke bibliofiel is opgezet met de supersize-mode in de boekenwereld. ‘Ik hou niet van boeken die ik niet kan dragen’, zegt Lothar Schirmer, de Duitse uitgever van betaalbare fotoboeken. ‘Het is een marketinggimmick die me aan meubelverkoop doet denken: het boek als koffietafel.’ The Smallest Book in the World van Josua Reichert meet overigens 2,4 op 2,9 mm en weegt 187 gram.