Paul Baeten
Paul Baeten Columnist bij Knack Focus

P.B. GRONDA, van wie net de nieuwe roman Straus Park verschenen is, duikt elke week in de populaire cultuur.

De reden waarom ik het soms moeilijk heb met de Vlaamse volksaard, valt samen te vatten in minder dan tien woorden. Namelijk acht. Dat is niet veel. Om u een idee te geven: de eerste zin die u van dit stuk las, telde er meer dan 20.

‘Doe maar gewoon, dat is al gek genoeg.’ Voilà. Daar staan ze. Ontelbare moeders, nonkels, werkgevers, scoutsleiders, pastoors en juffen aardrijkskunde hebben deze woorden al zo vaak uitgesproken dat het eigenlijk gewoon als onderschrift onder die klauwende leeuw op de vlag zou kunnen staan. Trouwens, die leeuw… Beetje pathetisch. Vlaanderen is amper groter dan het noordelijke deel van Aalst. Een merel zou ons beter afgaan. Of een big. Maar goed.

Het misleidende aan die woorden is dat ze schijnbaar van gezond verstand getuigen. En als er een ding is dat we hier graag geloven over onszelf, dan is het wel dat we over een bijna onoverzichtelijk grote hoeveelheid gezond verstand beschikken. We onderscheiden ons van de Nederlanders met ons gezond verstand – ‘oranje is niet eens een mooie kleur’, lachen we dan. En natuurlijk ook van de Spanjaarden en de Italianen. Om van de Amerikanen en de bolsjewieken nog te zwijgen.

‘Doe maar gewoon, dat is al gek genoeg’ zegt: als je je niet onderscheidt van de massa, dan val je niet op en dan kan je niks gebeuren. Verstop je in de kudde en de kudde zal je wel beschermen. Straffe ingesteldheid voor een volk dat zijn grootste fierheid haalt uit mannen die zich van het peloton niks aantrokken en er, liefst helemaal alleen, ver van wegreden. Op onze helden projecteren we onze grootste angsten.

Heel dat idee vertaalt zich ook in onze maatschappelijke structuren. Wees gewoon een brave werknemer, doe wat de baas zegt en dan zul je, zeker in internationale context, een heel comfortabel leven kunnen leiden in Vlaanderen. En waar het kan, zal de overheid helpen om je kinderen te laten studeren of je huis nog een meter dikker te gaan isoleren. Pas wanneer je op je eigen benen wilt staan, beginnen de problemen, want dat is altijd verdacht.

Er is weinig ruimte voor straffe expressie, bonte kleuren en mensen die boven de massa uitknallen zoals oudejaarsvuurwerk boven de nachtelijke, door lauwe cava verdoofde dorpskern. Wat ergens ook best charmant is, dat gebrek aan grootsheid of expansiedrang.

Het probleem, ook economisch, is dat we onszelf daardoor klein houden. Want om het in de Vlaamse markt te maken met pakweg een tv-reeks, moet je eigenlijk zo Vlaams worden dat je per definitie niet in aanmerking komt om ooit iets anders dan precies dat te worden. Een catch 22, roept de belezen hipster nu, en inderdaad: ontelbaar zijn de voorbeelden van culturele producten die in Vlaanderen waanzinnige proporties aannemen, maar die eens een halve meter voorbij de virtuele staatsgrens ongeveer even bekend zijn als de bassist van Dawes. Wie zijn Dawes? Voilà.

Denemarken, ja, dat vinden we geweldig. Dit blad maakte er net nog een special rond. In Denemarken wonen maar evenveel mensen als in Vlaanderen en toch lijkt hen dat niet te stoppen. Misschien hebben ze er wat minder gezond verstand.

P.B. GRONDA

‘DOE MAAR GEWOON, DAT IS AL GEK GENOEG.’ HET ZOU EIGENLIJK GEWOON ALS ONDERSCHRIFT ONDER DIE KLAUWENDE LEEUW OP DE VLAG KUNNEN STAAN.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content