(UNIVERSAL)

De vijf westerns die in een onberispelijke beeldkwaliteit op het Universal-label op dvd verschijnen (en trouwens allemaal, op één na, Paramount-producties zijn) zijn zeker geen mijlpalen in het genre, maar voor de liefhebber van cowboyfilms en filmnostalgie mag dat zeker de pret niet drukken. Zoals de Nederlandse westernfan Jan Blokker ooit zei in een periode dat er duidelijk nog geen video bestond: ‘Voor de slechtste western ben ik bereid midden in de nacht uit mijn bed te komen. John Wayne op een paard ontroert me nog altijd.’

Hollywood heeft altijd een totaal verwrongen beeld gegeven van de Far West. In hét Amerikaanse genre bij uitstek lopen mythevorming en geschiedenis dan ook vrolijk door elkaar.

The Plainsman (1936) van showman Cecil B. DeMille is daar een typisch staaltje van. Calamity Jane, de bekendste van de vrouwelijke bendeleden, schijnt in werkelijkheid een oerlelijk manwijf met een uitgemergelde kop te zijn geweest, maar in de Hollywood-versie wordt ze met de nodige glamour neergezet door Jean Arthur. Samen met een andere echt bestaande legende, de beroemde maarschalk Wild Bill Hickok (Cary Cooper) kruist ze het pad van historische figuren als generaal George Armstrong Custer en president Abraham Lincoln die net op weg is naar een fataal avondje in de schouwburg. DeMille mag dan een loopje nemen met de geschiedenis, hij was maniakaal in het streven naar authentieke details: de 64 vuurwapens die in de film worden gebruikt komen allemaal uit zijn eigen collectie.

De gevreesde ex-ezeldrijfster Calamity Jane duikt ook op in de westernparodie The Pale- face (1948), nu in de gedaante van Jane Russell, die hiermee haar repertoire (tot dan toe werd ze vooral als seksobject gezien) gevoelig verruimde. Deze destijds bijzonder populaire prent van Marx Brothers- regisseur Norman Z. McLeod is nu alleen te pruimen voor wie Bob Hope echt lollig vindt.

De Daltons danken hun onsterfelijkheid aan de Lucky Luke-albums, maar ook in de film mochten ze geregeld opdraven. When the Daltons Rode (1940) is een van deze vertelsels over de beruchte broers die na het verlies van hun ranch aan het roven slaan en vogelvrij worden verklaard. Deze prent van George Marshall verdiende een voetnoot in de westerngeschiedenis met de riskante stunt van mannen die te paard uit een rijdende trein springen en dan een heuvel afstormen.

Ook King Vidor baseert zijn bruisende actie in Texas Rangers (1936) op feitenmateriaal: officiële rapporten van het gelijknamige elitekorps dat de vrome kolonisten beschermt tegen roodhuiden en geboefte. Fred Mac Murray en Jackie Oakie spelen bankrovers die hun leven beteren en zich aansluiten bij de Rangers. Efficiënt vertier, door Vidor met grote expertise geregisseerd.

In een ander Texaans epos, kordaat The Texans (1938) genoemd, worden de geijkte vuurgevechten, knokpartijen en veetransporten door vijandelijk gebied uitgetekend tegen de achtergrond van de nasleep van de Burgeroorlog, een periode van grote verwarring en verandering (oprichting van de Ku Klux Klan, ingebruikname van de transcontinentale spoorweg).

(P.D.)