Niets is voor eeuwig, helden al helemaal niet. Elke week diepen wij een held op die onterecht bedolven werd onder de waan van de dag.

Toen de heks enkele maanden geleden stierf, regende het op het internet lijstjes met anti-Thatchersongs. Eén plaat ontbrak steevast: Under the Flag (1982) van Fad Gadget. Misschien omdat Maggies naam er nergens in figureerde, misschien ook omdat er niet werd opgeroepen tot een al dan niet gesublimeerde uitzetting of een dito lynchpartijtje.

Terwijl Albion zich in de Falklandoorlog stortte, werd Frank Tovey, alias synthpoppionier Fad Gadget, vader van zijn eerste kind. Een mens zou van minder gaan overpeinzen wat de toekomst brengt. Het resultaat, Under the Flag, was geen politiek pamflet, maar een pikzwarte State of the Nation. Sobere synths en spaarzame lyrics over werklozen, zondebokken, jeugdige dwazen, vendelzwaaiers en slapeloze nachten door op je liefde parasiterende baby’s.

De hoes, nog altijd een van Anton Corbijns mooiste foto’s, zegt het al. Toveys schaduw houdt een geschilderde vlag vast, niet meer dan enkele ruwe zwarte verfstrepen. Patriottisme en ander vlaggenvertoon als de ultieme illusies. De hoes van de eerste single, Life on the Line, opnieuw een schaduwbeeld van de hand van Corbijn, is grimmiger: Tovey is aan de voeten opgehangen in een geschilderde boom. Stel geen vragen, loop in de pas, maar ook ‘lay your life on the line‘, zet je leven op het spel, geen vrijblijvende frase op het moment dat Argentijnse en Britse jongens elkaar afmaken voor een stel godvergeten eilandjes. Elders op het album heet het: ‘And the sheep look up / As the sky falls down‘. Of dat over de wollen Falklandschapen ging of over die in kaki, is niet duidelijk. Wellicht allebei.

Waar dat allemaal moet eindigen, verwoordt Tovey in Cipher, uiterst minimale electropopmet even sobere pianotoetsen, een lovesong die in Orwells 1984 niet zou misstaan. Tussen al die kommer en dat wapengekletter rest de liefde alleen nog gefluisterde geheimtaal: ‘Whisper, young lovers, whisper tonight‘.

Fad Gadget had er toen al enkele albums én een pak legendarische singles op zitten. Back to Nature, Ricky’s Hand, Ladyshave, Swallow It en Fireside Favourite behoren tot het beste wat je op new wavefuiven hoort. En op het podium was hij zonder meer uniek: tijdens Ladyshave zeepte hij zichzelf in met scheerschuim, waarop hij zijn schaamhaar begon uit te trekken. Pek en veren durfden ook al eens op te duiken tijdens concerten.

Tovey was een pionier, een van die mensen die nog zonder enige formele muzikale opleiding aan de slag gingen met een gemanipuleerde bandopnemer, primitieve synthesizers en ritmeboxen. Maar hij bleef later niet bij zijn elektronische leest. Op Gag (1984), zijn vierde album, gebruikte hij al veel meer traditionele instrumenten en later ging hij zelfs helemaal – en niet altijd even geslaagd – de folktoer op. De naam Fad Gadget moest eraan geloven, voortaan was hij gewoon Frank Tovey, al kon hij het verkleden niet laten. Begin jaren negentig trok hij zich helemaal terug uit de muziekbusiness.

In 2001 kwam Fad Gadget dan toch weer boven water. Zijn cultstatus en zijn publiek leken alleen maar gegroeid, zoals dat immer gaat. De vruchten heeft hij er echter nooit echt van kunnen plukken: het jaar daarop, amper 45, stierf hij onverwacht aan een hartaanval.

BEROEMDE FANS

Depeche Mode is niet alleen muzikaal schatplichtig aan Toveys pionierswerk, de groep werd getekend op Mute toen ze in 1980 in Fad Gadgets voorprogramma optrad. Gahan en de zijnen bewezen Tovey meer dan twintig jaar later een wederdienst door de herrezen Fad Gadget als voorprogramma mee te nemen op hun Exciter-tour.

LUISTERTIPS

Fad Gadget by Frank Tovey bevat twee cd’s en evenveel dvd’s uit Toveys hele carrière, waaronder ook de gelijknamige documentaire, die een goed beeld van de mens en de muziek geeft. The Best of Fad Gadget is een iets uitgebreider overzicht van zijn klassieke periode. Under the Flag is essentieel, maar Fireside Favourites (1980) en Incontinent (1981) kunt u ook blindelings aanschaffen.

KRIS JACOBS