Ze heeft Oscars, Golden Globes en Emmy-awards in haar badkamer staan, verdient tegenwoordig ook de kost als scenariste én zet in het Britse kostuumdrama ‘Brideshead Revisited’ een strenge, katholieke matrone neer. Op theevisite bij actrice en activiste Emma Thompson. ‘Laat de rijken de crisis betalen!’

Emma Thompson (49) een Brits filminstituut noemen is misschien een tikje overdreven, maar véél zal het toch niet schelen. Tenslotte is het inmiddels alweer 21 jaar geleden dat de Londense actrice doorbrak met de BBC-cultserie Tutti Frutti, om vervolgens te schitteren in superieure kostuumdrama’s als Howards End (goed voor de Oscar voor beste actrice), The Remains of the Day en Sense and Sensibility. Voor die laatste door Ang Lee geregisseerde Jane Austen-verfilming pende Thompson trouwens ook het Oscarwinnende script neer. Dat was meteen het startschot voor een succesvolle nevencarrière als scenariste, al bleef de ex-literatuurstudente (én ex van acteur-regisseur Kenneth Branagh) ondertussen ook regelmatig in films en tv-series opduiken. In familieavonturen als Nanny McPhee en twee Harry Potters bijvoorbeeld, maar ook in serieuzer werk als Mike Nichols’ prestigieuze tv-miniserie Angels in America. Vanaf volgende week is Thompson te zien in Brideshead Revisited, een filmupdate van de klassieke, Britse liefdesroman van Evelyn Waugh die begin jaren 80 al in een iconische tv-serie werd gegoten met Jeremy Irons en Anthony Andrews.

In Brideshead Revisited zet Thompson de cruciale bijrol neer van Lady Marchmain, de streng katholieke moeder van een aristocratisch geslacht dat tegen de achtergrond van WO II langzaam uit elkaar gedreven wordt. En dat terwijl zowel haar homoseksuele zoon (Ben Whishaw) als haar mondaine dochter (Hayley Atwell) hun hart verpanden aan een atheïstische jongen uit de ‘inferieure’ middenklasse (Matthew Goode). Verboden verlangens, sociale conflicten en religieuze twisten bij de vleet dus. Ofwel een typische rol voor Emma Thompson, die sowieso nooit om een boude uitspraak of politiek statement verlegen zat. Ook nu niet.

De BBC-reeks uit 1981 is een absolute tv-klassieker. Niet bang voor de verge-lijking?

Emma Thompson: Men doet maar. Het zijn twee totaal verschillende producties gemaakt in twee totaal verschillende tijden voor twee totaal verschillende media. Ik weet dat de serie een enorme reputatie geniet, maar zelf heb ik ze nooit gezien. Wat wil je ook? Ik was 20 toen ze werd uitgezonden, én punkrocker. Ik liep door Londen met gescheurde vesten en combats aan, hoopte het establishment omver te werpen en luisterde naar groepen als The Damned en The Clash. Toen was thuis voor de buis een tv-serie over getroebleerde aristocraten volgen zo ongeveer het oncoolste wat je kon doen. (Lacht)

Ondertussen behoor je in filmkringen zelf tot het establishment. Was je op de set ook een matrone voor de jonge cast?

Thompson: Ik krijg deze keer betere recensies voor mijn coaching dan voor mijn acteerprestatie. (Lacht) Samen met de jonge acteurs ben ik vaak naar de kerk geweest. Niet om te bidden, maar om een beter begrip te krijgen van de spirituele rituelen die voor de personages blijkbaar van cruciaal belang waren. Ik heb ook verschillende academici uitgenodigd om te komen praten over de Tweede Wereldoorlog, over de Britse klassenmaatschappij van weleer, over religie én vooral ook over de problematische relatie van het katholicisme met homoseksualiteit.

En: tot veel nieuwe inzichten gekomen?

Thompson: Toch wel. Dat het te gemakkelijk is om Lady Marchmain vanuit ons hedendaagse perspectief te veroordelen bijvoorbeeld. Natuurlijk is ze een katholieke fundamentaliste, en natuurlijk drijft ze haar zoon de verdoemenis in. Maar ze is ook het product van haar tijd en haar omgeving. Het is geen harteloos monster, maar een emotioneel verkrampte vrouw. Ze ziet haar gezin uit elkaar vallen, zit gevangen in haar religieuze dogma’s, wil de ziel van haar kinderen redden en weet niet goed hoe ze met de veranderende sociale en seksuele moraal moet omgaan. In het boek komen die nuances beter uit de verf dan in de film, maar als je uit een vuistdikke roman een film van honderd minuten moet distilleren moet je nu eenmaal keuzes maken en schrappen.

Je bent dus niet tevreden met de film?

Thompson: Toch wel. Alleen is de film géén slaafse vertaling. Het raamverhaal en de personages zijn natuurlijk hetzelfde, maar de film is een stuk vinniger en directer. Ik hoop dan ook dat hij vooral jongere kijkers aanspreekt en hen zin geeft om daarna ook het boek te lezen.

Is Lady Marchmain jouw antipode, aangezien je zelf bekendstaat om je seksuele tolerantie en progressieve ideeën.

Thompson: Sta ik bekend om mijn seksuele tolerantie, darling? Mijn vriend zal het graag horen (Lacht). Neen, ernstig. Ik ben zelf ook moeder en weet dus hoe moeilijk het is om kinderen op te voeden en hoe verleidelijk om hen je eigen normen en waarden mee te geven. Alleen mag je daar nooit zo ver in gaan als Lady Marchmain. Je kunt proberen om uit te leggen waarom homoseksuele relaties evenwaardig zijn aan heteroseksuele, maar ze met mes en vork laten eten is soms al lastig genoeg. Ik ben dus zeker niet haar antipode, hooguit een mildere en hopelijk ook meer hedendaagse versie. Ik kan echter ook enorm agressief en beschermend uit de hoek komen als het welzijn van mijn kinderen in gevaar is. Een roekeloze chauffeur die niet tijdig stopt als mijn kinderen de straat oversteken, die scheld ik gewoon verrot.

Door van Lady Marchmain een nogal eendimensionale fundamentaliste te maken, lijkt de film ook te wijzen op de destructieve kracht van religie. Was het de bedoeling om het verhaal zo actueler te maken?

Thompson: Dat denk ik niet. Ik denk dat regisseur Julian Jarrold (die vorig jaar ook al de Jane Austin-biopic ‘Becoming Jane’ maakte; nvdr. ) haar vooral kleur en pit wilde meegeven. Ik denk trouwens niet dat de film antireligieus is. Het is ook niet het personage dat extreem is, de katholieke dogma’s zijn dat.

Je hebt je dus niet tot het katholicisme bekeerd?

Thompson: Dat niet, neen. Maar het blijft wel verleidelijk om gelovig te zijn, al was het maar omdat het je van bepaalde verantwoordelijkheden ontslaat. Je lot wordt immers toch van boven bepaald, en dat geeft veel mensen – en heus niet alleen fundamentalistische gekken – een houvast. Dat neemt niet weg dat ik heel wat christelijke ideeën diep beledigend en zelfs ronduit beangstigend vind. Dito voor bepaalde teksten uit de Koran. Als klein meisje wilde ik niets liever dan een devoot christen worden, maar toen ik merkte dat mijn oom – die homo was – werd buitengesloten en uitgespuwd door de Kerk, wist ik: van zo’n club wil ik nooit lid zijn.

Je klinkt nog even militant als in je studentenjaren in Cambridge.

Thompson: Hopelijk niet. Ik was toen echt een diehard feministe. Met kaalgeschoren kop. En hoornen brilmontuur. Ik was kwaad op de wereld omdat vrouwen niet dezelfde rechten kregen als mannen en in de geschiedenisboeken zelfs compleet werden genegeerd. Ondertussen is er echter veel veranderd en heb ik sommige mannen zelfs vergeven. Ze wisten gewoon niet wat ze deden. Zie je wel dat ik deep down nog altijd een goed christen ben. (Lacht)

Uit de film blijkt dat homoseksualiteit aan de Engelse universiteiten anders wél al vroeg werd aanvaard.

Thompson: Klopt. Tot voor de Tweede Wereldoorlog waren vrouwen niet welkom, maar mannen konden er doen wat ze wilden. Je had zelfs studentenclubs met uitsluitend excentriek geklede, blanke upperclasshomo’s die hele dagen compleet lazarus over de campus liepen. Zolang je familie uit het establishment kwam en je niet met de lagere klassen aanpapte, vormde dat geen enkel probleem. Dat typisch Britse klassensysteem bestaat trouwens nog steeds. Alleen is de parameter ‘afkomst’ vervangen door ‘rijkdom’. Dat is ook een van de redenen waarom religie – waarin iedereen zogezegd gelijk is in de ogen van God – de jongste jaren weer aan een revival bezig is. Het kapitalistische fundamentalisme drijft de nieuwe outcasts massaal in de armen van de geïnstitutionaliseerde godsdiensten.

Zelf ben je behoorlijk bemiddeld. Wat denk je dat de jonge, militante Emma Thompson zou zeggen tegen de gevierde actrice van nu?

Thompson:(Fel) ‘Stop toch met preken, mens! Als je het écht meent, ga dan de straat op en investeer je geld in nuttiger zaken dan die blitse jurk en die potsierlijke make-up die je trouwens enkel draagt om mannen te behagen.’ Zoiets, vrees ik. (Lacht)

Heb je de Amerikaanse presidentsverkiezingen gevolgd?

Thompson: Natuurlijk. Dat was me trouwens een farce met die Sarah Palin! Door zulke schertsfiguren wil ik mezelf direct voor een trein gooien. Het idee dat zo iemand zo’n machtige positie kan verwerven, vind ik ronduit beangstigend. Dat mens verdrinkt gewoon in allerlei bijgeloof en baseert er ook nog eens haar politiek op. Really scary!

Nu je toch op dreef bent: wat vind je van de huidige financiële crisis?

Thompson: Prima. Zolang het die woekerkapitalisten en grote aandeelhouders treft. Ik weet wel dat we het straks allemaal op onze nek gekletst krijgen en dat de armsten uiteindelijk de hoogste rekening zullen krijgen, maar gun me tenminste dat kortstondige moment van triomf. Het is tenslotte nog maar eens een bewijs dat het huidige systeem niet werkt. Doe de rijken eindelijk ook eens belastingen betalen en roep al die beursgoeroes en CEO’s ter verantwoording.

Emma Thompson for president!

Thompson: Het klinkt sloganesk, ik weet het. Nochtans probeer ik niet al te zwart-wit te denken. Er is al genoeg polarisatie in deze wereld, steeds meer trouwens. Ik herinner me nog dat ik ten tijde van de eerste Golfoorlog in een tv-panel zat en toen zei dat veel conflicten voortvloeiden uit een gebrek aan wederzijds begrip. Maar vijftien jaar later is het nog erger. Je moet maar eens door Londen lopen en je zult vaststellen dat steeds meer mensen zich aan hun sociale, religieuze en etnische identiteit vastklampen en zich steeds meer in hun eigen wijken terugtrekken. Dat moeten we tegengaan. Culturele en sociale kruisbestuiving blijven onontbeerlijk voor elke goed functionerende, multiculturele stad. We moeten blijven openstaan voor de outsider, hem opnemen in onze maatschappij en hem gelijke kansen bieden. Alleen zo kun je radicalisering en balkanisering tegengaan. Plus: het is ook nog eens goed voor de economie.

Over kansen bieden gesproken. In 2003 heb je een Rwandese ex-kindsoldaat geadopteerd die enkele weken geleden na een lange procedureslag eindelijk een vaste verblijfsvergunning heeft gekregen. Opgelucht?

Thompson: Reken maar. Het was een van de gelukkigste dagen uit mijn leven. Het bewijst dat gerechtigheid zo nu en dan nog steeds geschiedt en dat mensenrechten géén loze begrippen zijn, ook al zijn er steeds meer mensen die dat blijkbaar zijn vergeten. Er is nog hoop voor de wereld!

Brideshead Revisited.

Vanaf 26/11 in de bioscoop.

Door Dave Mestdach

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content