Gus Van Sant, met Alex Frost, Eric Deulen, John Robinson, Elias McConnell, Jordan Taylor, Carrie Finklea, Nicole George

In Elephant, losjes gebaseerd op de Columbine-slachting uit 1999, aangericht door scholieren, reconstrueert Gus Van Sant op zijn onnavolgbare zachte avant-gardistische wijze een bloedbad Amerikaanse stijl op een doorsnee middelbare school. In een inge- nieuze circulaire constructie volgen we in lange hypnotiserende travellings een aantal adolescenten tijdens hun dagelijkse, halfbanale handelingen, terwijl ze, meestal van op de rug gefilmd, door de lege gangen, de turnzaal en de lokalen van hun anoniem schooltje struinen. De kids zien er engelachtig en onschuldig uit, tot er plotseling een paar van hen tot de tanden gewapend de bibliotheek binnenstappen, alsof ze geprogrammeerd zijn voor een missie van (zelf)destructie.

De wijze waarop Van Sant zijn film opbouwt, vanuit verschillende perspectieven die elkaar kruisen, versterkt de labyrintische benadering van de ruimte nog. De high school, de geliefkoosde arena van zoveel formulevoer uit Hollywood, wordt hier bijna een zelfstandig personage, een mentale constructie ook, een plek van leven en kennis, maar ook van misdaad en dood.

Van Sant, de gevoelige chroniqueur van marginaal of juist doodgewoon tienerleed ( Mala Noche, Drugstore Cowboys, My Own Private Idaho), vat halfteder, halfprovocerend de fragiele schoonheid van zijn adolescenten – vooral van de jongens dan, ook nu weer is zijn seksuele voorkeur een evidentie die geen enkel excuus behoeft. Van Sant velt over niemand een oordeel. Ongeacht of het nu coole jongens of anorectische Valley girls zijn, geboren losers of nonchalante artiesten, slachtoffers of daders: allemaal worden ze met hetzelfde res-pect voor de lens gebracht. Het schrijnend contrast tussen de liefkozende blik van de camera en het besef dat dit hun laatste ogenblikken op aarde zijn, maakt het vol-strekt antisentimentele Elephant onver- mijdelijk sterk aangrijpend.

Wat films groot maakt, schuilt vaak meer in wat ze weglaten dan in wat ze tonen. Elephant is daar nogmaals het eloquente bewijs van. Anders dan Michael Moore die in zijn ‘ mockumentary’Bowling for Columbine naar de diepere oorzaken speurt van de Amerikaanse fascinatie voor vuurwapens, grijpt Van Sant dit nationale trauma niet aan om sociologische bespiegelingen over tienergeweld en wapenbeperking te ventileren. Wie naar simpele verklaringen zoekt voor een tragedie waarin het mysterie van het menselijke gedrag minstens een even grote rol speelt als allerlei voor de hand liggende maatschappelijke factoren, is hier aan het verkeerde adres. Het ‘enige’ wat Van Sant ons geeft, is zijn sterk persoonlijke, poëtische visie in een even sensuele als conceptuele film, de verdiende Gouden Palm op het jongste festival van Cannes.

Patrick Duynslaegher