De slimste gemeente, Rasters, Twee tot de zesde macht… elk seizoen wordt er wel een nieuwe quizformule bedacht. Met ervaringsdeskundigen Frieda Van Wijck, Karel Vereertbrugghen, Erik Van Looy en Stijn Hendrickx gaan we op zoek naar het antwoord op de vraag: wat hebben wij met quizzen?

Waarom zijn we toch zo bezeten van quizzen?

Omdat kennis vergaren een hoeksteen van ons onderwijs is

We zijn nu eenmaal competitiebeesten die zich in alles willen meten

Veel weten streelt je ego

Quizzen is een speels gevolg van onze steeds verder doorgedreven informatiemaatschappij

KAREL VEREERTBRUGGHEN (maakt met Herman Van Molle al ruim dertig jaar quizzen): De psychologie van de quizzer, ik ben er nog altijd niet uit. Het spelelement is alleszins onmisbaar. De homo ludens, de mens als spelend wezen, weet je wel. Door te quizzen kunnen we ons op vredelievende wijze met elkaar meten, zoals met sport maar dan zonder de inspanning en met een trappist bij de hand. En leven we niet in een steeds competitievere samenleving waarin we onszelf op een of andere manier moeten bewijzen? Ach, samen spelen is ook gewoon leuk.

FRIEDA VAN WIJCK (quizmaster van In alle staten op Canvas tot De klas van Frieda op één): Kennisoverdracht is inderdaad een onderdeel van ons onderwijs, al zou ik de invloed van ons Vlaamse verenigingsleven niet onderschatten. Zo herinner ik mij uit de jaren zeventig de inmiddels verboden kienavonden, een populair kansspel. Samen spelen zit in onze genen. Die quizzen in parochiezalen vormen bovendien een vermakelijke en niet-leeghoofdige manier om mensen te ontmoeten. Een quizvraag heeft ook iets dwingends. Kom al zappend op een quiz terecht en je begint vanzelf mee te spelen.

ERIK VAN LOOY (tot quizmaster omgeturnde filmregisseur): Dat laatste, men klaagt wel eens dat er minder gelezen wordt, maar ik ben overtuigd van het tegendeel. Oké, misschien boeten klassieke boeken, kranten en tijdschriften aan populariteit in, maar we worden tegenwoordig via steeds meer andere kanalen bestookt met informatie. We nemen haast automatisch kennis op en quizzen is een leuke manier om er iets mee te doen.

Wat is de ultieme oerformule?

Jeopardy!, bij ons bekend als Waagstuk

The $64,000 Question, stamvader van De vraag van 1.000.000

Mastermind

Who Wants to Be a Millionaire? (Wie wordt euromiljonair?)

STIJN HENDRICKX (tv-maker, ontwikkelde met Bart De Pauw Twee tot de zesde macht): Eerder dan een oerformule zie ik in de Britse en Amerikaanse titels de basis voor een programma als Twee tot de zesde macht. Dat is uitgegroeid tot een breed entertainmentprogramma met meerdere lagen: er is het quizgedeelte waarin we testen wie wat weet, maar daarnaast is er ook ruimte voor grapjes.

VAN WIJCK: Ik kijk bijna nooit naar quizzen op buitenlandse zenders. Doe mij maar een pure kennisquiz als vroeger Van pool tot evenaar met Nand Baert. Bij In alle staten passeerden kandidaten die daar nog aan hadden deelgenomen en er heroïsche verhalen over ophaalden: hoe ze in pre-internettijden naar ambassades trokken om zich voor te bereiden.

VEREERTBRUGGHEN:Mastermind, dat nog steeds loopt, is het monstre sacré van de harde quizzen. Maar iemand zich zien uitputten met kennis over één bepaald onderwerp – pakweg de veeteelt in Zuid-Congo – is vandaag niet meer voldoende om de kijker geboeid te houden. Daarom de multiplechoicevragen bij De Canvascrack, en het strategische aspect om het antwoord van de tegenstander in te schatten. Strategisch gezien vind ik het finalespel van De slimste mens ter wereld, een totaal ander type quiz, overigens zeer vernuftig in elkaar zitten. Dat pokeren met seconden maakt het extra spannend.

VAN LOOY: Mocht ik zelf zo’n oerformat kunnen presenteren, dan Who Wants to Be a Millionaire?, een mooie mix van spel, spanning en empathie. Walter Grootaers, die de Vlaamse variant heeft gepresenteerd, vertelde mij dat hij zich voor zijn rol als quizmaster baseerde op Jack Nicholson. Voor elke opname zette hij een filmpje op.

Hoeveel antwoorden moet de kijker kennen voor een fijne tv-ervaring?

10 procent

30 procent

50 procent

90 procent

VEREERTBRUGGHEN: Onze stelregel bij De Canvascrack is dat een goede quizzer drie op de vijf vragen moet kunnen beantwoorden. Het onderwerp mag zich wel nooit boven de hoofden van de mensen afspelen. Bijvoorbeeld: hoeveel elektronen bevinden zich in de buitenste schil van krypton? Who fucking cares! Nee, dan bedenk ik liever een vraag op basis van het weetje dat Florence Nightingale niet alleen een invloedrijke weldoenster was maar ook de bedenkster van de pie chart, het cirkeldiagram. Daar kun je de mensen mee prikkelen, zowel doorgewinterde quizzers als nieuwsgierige kijkers.

HENDRICKX: Bij Koekentroef (productiehuis van Bart De Pauw, nvdr.) wordt elke vraag vooraf uitgebreid getest. Om te zien of ze bij een breed genoeg publiek werkt, roepen we regelmatig het voltallige personeel samen voor een vragenronde. Vragen die al te gemakkelijk beantwoord worden of waar niemand het antwoord op weet, worden grondig herwerkt of zelfs helemaal weggegooid.

VAN LOOY: Dit hangt ook van het soort quiz af. Bij een harde quiz is er geen grotere spelbreker dan te gemakkelijke vragen. Dan worden de freaks boos – daar kan ik persoonlijk van meespreken, helaas. Met een aantal vrienden speel ik regelmatig filmquizzen voor gevorderden, onder de naam De Losers. Altijd is er wel een moment waarop iemand zegt: we zitten hier niet voor ons plezier. Je wilt verrast worden door straffe vragen, zelfs al weet je het antwoord niet.

Wat is de rol van de quizmaster?

De sfeer onderhouden

Als scheidsrechter optreden

Als een ware dirigent alles in evenwicht houden: spel, sfeer, tempo, puntentelling…

Die moet gewoon naar de regisseur luisteren

VAN LOOY: Eerst en vooral nooit naar de regisseur luisteren. (lacht) Een quizmaster moet strengheid weten af te wisselen met vriendschappelijk omgaan met de kandidaten, op de juiste momenten. Als presentator moet je de quiz uiteraard serieus nemen, maar ook weer kunnen loslaten. De beste illustratie daarvan blijft de titel ‘De slimste mens ter wereld’. Die laatste twee woorden relativeren alles.

VAN WIJCK: Veel zaken, zoals verloop en tempo, heb je al grondig uitgetest voordat je met de opnames begint. In het begin lijkt het complex om als quizmaster al die zaken in de gaten te houden, maar na verloop van tijd is dat een fluitje van een cent. Dan kun je als presentator meer oog hebben voor je kandidaten: wat dollen, af en toe een beetje provoceren… Al moet je hen altijd wel de baas zien te blijven. Ik ben geen vat vol wetenswaardigheden en kom daarom goed voorbereid naar de studio. Kandidaten durven te discussiëren, zeker de harde quizzers.

VEREERTBRUGGHEN: Een goede quiz valt te vergelijken met een stoomlocomotief. De spelformule is het vehikel, de vragen zijn de kolen die dat van energie voorzien en dan heb je een machinist nodig die weet wanneer en hoeveel kolen er op het vuur mogen en wanneer er wat stoom mag worden afgelaten: de quizmaster, en dat is een vak apart.

Wat is in Vlaanderen het prototype van de quizmaster?

Strak in het pak heer en meester van het hele gebeuren, genre Herman Van Molle

Vlot vragen en grappen uit de mouw van een losse trui schuddend, zie Ben Crabbé

Strak in het pak buiten de lijntjes kleuren, zoals Bart De Pauw en Erik Van Looy

De schalkse ruiter die ook overeind blijft als klassieke presentator, bijvoorbeeld Steven Van Herreweghe

VAN LOOY: Ik beschouw Herman Van Molle toch zo’n beetje als onze peetvader. Hij was de eerste om humor, in zijn geval zeer droge, te laten binnensijpelen in een anders ernstige presenteerstijl. Vandaag kun je als Vlaamse quizmaster haast niet meer zonder. Al doet iedereen dat op zijn eigen manier.

HENDRICKX: Nonchalant geestig zijn als quizmaster is trouwens niet zo eenvoudig als die mensen het doen lijken. Tijdens cafétests heb ik een aantal keer de plaats van Bart De Pauw ingenomen en ik moet zeggen dat ik een pak minder grappig dan hem was.

VAN WIJCK: Voor mij steken er twee namen boven uit, Herman Van Molle en Ben Crabbé. Al zou ik ze niet als uitersten van een spectrum beschouwen. Ze hebben elk hun eigen stijl, maar allebei baseren ze hun autoriteit als quizmaster op de geweldige kennis die ze zelf hebben. Als ik Ben bezig zie bij Blokken, denk ik vaak: hoe die dat allemaal weet. Hun jongere collega’s lijken eerder als relatieve nieuwkomers met het genre te dollen.

VEREERTBRUGGHEN: Ook dit hangt weer af van het genre. Bij de BBC loopt al jaren University Challenge, een prestigieuze strijd tussen universiteiten die dan ook geleid wordt door Jeremy Paxman. Als anker van het hardnieuwsmagazine Newsnight is dat een baken van geloofwaardigheid.

Quizmasters zijn bijna uitsluitend mannen. Welk aanstormend vrouwelijk talent moet dringend een eigen quiz krijgen?

Sofie Lemaire

An Lemmens

Linde Merckpoel

Cath Luyten

VAN LOOY: Kunnen we die niet allemaal een programma geven? Al heeft Sofie Lemaire volgens mij een streepje voor qua ervaring. Op de radio vond ik haar al geestige quizjes presenteren.

HENDRICKX: Cath Luyten heeft als gastvrouw van De kazakkendraaiers, dat we met Koekentroef maakten, al bewezen wat ze in haar mars heeft. De quizfanaat in Linde Merckpoel hebben we eerder per toeval ontdekt bij de cafétests voor Twee tot de zesde macht. Laten we die grappige van de radio eens vragen, dachten we. Bleek zij een gedreven quizbeest.

VEREERTBRUGGHEN: Doe het een jong talent wel niet aan om meteen een harde quiz te presenteren. Om autoriteit uit te stralen, moet je over maturiteit beschikken. Mocht bijvoorbeeld Herman Van Molle De Canvascrack ooit beu raken, dan lijkt Frieda Van Wijck mij een waardige opvolger.

DE SLIMSTE GEMEENTE

Maandag tot donderdag, VIER

BLOKKEN

Maandag tot vrijdag, één

RASTERS

Maandag tot vrijdag, VIER

DOOR HANS VAN GOETHEM

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content