Als Tim Burton toelaat om zijn levenswerk Edward Scissorhands tot ballet, pardon een dancical te verknippen , willen wij weten waarom. De Britse succeschoreograafMatthew Bourne heeft het over schaarongelukken, mannen in tutu en Amy Winehouse. ‘Kinderen houden van ondeugende scènes.’

dward Scissorhands, een kindvriendelijke ‘ dancical‘ van Matthew Bourne.’ Staat goed op de affiche. Maar voor u uw tickets koopt: is Bourne niet de choreograaf van de Notenkraker waarin de dansers elkaar obsceen stonden af te likken? En is hij niet de man die in zijn bekroonde versie van het Zwanenmeer uitsluitend mannen in schandelijk strakke tutu’s liet ronddartelen? En jawel, het is ook zijn balletremake van Oscar Wildes Dorian Gray die in de volksmond wel eens ‘ Dorian Gay‘ wordt genoemd. Absoluut niets tegen homo’s, maar zulke voorstellingen krijgen bij ons niet meteen het etiket ‘kind- en familievriendelijk’. Enige ouderlijke bezorgdheid bekroop ons dan ook toen we hoorden dat first class iconoclast Matthew Bourne (49) zijn – euhm – schaar had gezet in Edward Scissorhands, Tim Burtons klassieker uit 1990. Maakt hij er een gore dansfabel over een aseksueel monster van? Trimt Edward in de balletversie bikinilijnen in plaats van sierhagen? Of hield Bourne het voor één keer toch een beetje zedelijk? ‘Tsss, zedelijk. Typische volwassenenpraat is dat’, reageert Bourne. ‘Voor kinderen mag het best wel een beetje stout en duister zijn, hoor. Ze kicken daar zelfs op. Het zijn maar jullie die snel iets ongehoord vinden.’

Nog wat overbezorgde volwassenenpraat om het af te leren: is dansen met scharen aan je vingers niet om ongelukken vragen?

Matthew Bourne: We hebben een man in dienst die bij elke voorstelling naast het podium met ontsmettingsmiddel en verband klaarstaat. De Stadsschouwburg van Antwerpen is de laatste halte van onze wereldtoer en hij is nog geen enkele keer moeten uitrukken. De dansers zijn eraan gewend om rekening te houden met de zwaaibewegingen van de scharen. En trouwens, de scharen zijn van glasvezel, zo levensgevaarlijk zijn ze dus niet.

Ons lijkt het evenmin praktisch om met schaarvingers balletschoenen aan te trekken. Of heeft Edward daar ook apart personeel voor?

Bourne: Die schaarhanden gaan pas net voor de voorstelling aan, want ze wegen veel te veel. De twee dansers die op tournee beurtelings Edward vertolken, moesten tijdens de repetities flink wat armspieren bijkweken om die handschoenen een hele show te kunnen dragen. Edward moet trouwens nog andere beproevingen doorstaan: de maquillage duurt een uur en het kostuum is uit één stuk leer gemaakt. Je zweet als een beer, man!

‘Edward Scissorhands’ is een typisch Tim Burtonsprookje met een behoorlijk duister randje. Wat blijft daar in de dansversie nog van over?

Bourne: Eerst en vooral: het is geen letterlijke balletversie van de film. Toen ik de choreografie in elkaar stak, zat ik niet voortdurend de film te herbekijken om te zien of ik wel alles geïntegreerd had. De magie is anders, je verlaat de voorstelling met een ander gevoel. Ik vertel het verhaal op mijn manier aan de hand van dans, filmmuziek en mime. Alles behalve woorden en zang eigenlijk.

Is de term ‘dancical’ niet wat verwarrend als er helemaal geen musical-elementen in zitten?

Bourne: Tim Burtons Edward Scissorhands was oorspronkelijk als musical bedoeld. Maar uiteindelijk bleek de filmmuziek van Danny Elfman zonder liedjesteksten al dragend genoeg. Maar nu je het zegt: in Amerika zat iedereen de hele tijd tevergeefs op de eerste song te wachten. Dancemusicals zijn eenrelatief nieuw genre. Mensen weten duidelijk nog niet goed wat ze mogen verwachten.

De echte danscritici ook niet.Ze vinden wat je doet te populair.

Bourne: Kan best zijn, maar het publiek lust het, omdat ik perfect weet wat wérkt op een danspodium. Edward Scissorhands is totaal geen klassiek ballet. In sommige scènes heb ik zelfs danspassages geschrapt, omdat de pointe zonder balletkunstjes al gemaakt is. De dansscènes zelf zijn zo naturel mogelijk gebracht. Fred Astaire, mijn grote held, zei ooit dat dansen eigenlijk een geavanceerde vorm van wandelen was. Dat idee zit ook in de voorstelling.

Welk geniaal idee uit de film moest je helaas verticaalklasseren?

Bourne: Ik houd van de scène waarbij Edward naar een televisieshow kijkt, waarin Kim voorkomt. Zij voelt zijn priemende ogen en kijkt ongemakkelijk in close-up recht in de lens. Een prachtig filmmoment, dat op podium totaal niet overkomt. Ook anders dan in de film is de proloog waarin we uitleggen waar Edward vandaan komt. Wij hebben meer personages dan in de film. En ook het einde is compleet verschillend. Maar om eerlijk te zijn: ik ben al zo lang met mijn balletversie bezig, dat ik bijna ben vergeten hoe de film precies in elkaar zat.

Je recycleert wel bijna letterlijk Danny Elfmans magische soundtrack.

Bourne: Wist je dat die muziek nog nooit voor iets anders gebruikt is? Het is een klein wonder dat Danny zo makkelijk wilde meewerken. Ik ontmoette hem eigenlijk vrij toevallig. Toen ik voor Swan Lake in LA was, wilden mijn Amerikaanse boekingsagenten indruk maken. ‘Met welke wereldster wil je morgen graag lunchen’, vroegen ze me. Ik had het hen moeilijk kunnen maken door Spielberg te kiezen, maar ik noemde spontaan Danny Elfman. De volgende middag zat ik er effectief mee aan tafel. Ik was wat nerveus, want hij heeft de reputatie erg gesloten te zijn. Ik heb daar niets van gemerkt. Hij was bijzonder open en meegaand. Toen hij eenmaal gewonnen was om samen te werken, konden we aan de moeilijkste opdracht beginnen: Tim Burton overtuigen.

En?

Bourne: Edward Scissorhands is zowel voor regisseur Tim Burton, als voor screenwriter Caroline Thompson en Danny Elfman het favoriete project dat ze ooit samen deden. Ze zijn er erg voorzichtig mee. Nog nooit gaven ze de toelating om het te herwerken in gelijk welke vorm. Tim ging enkel akkoord als wij het verhaal op een unieke manier zouden hervertellen, zodat de ballet- en filmversie perfect naast elkaar kunnen bestaan.

Zowel Tom Cruise als Robert Downey Jr. en – jawel – Michael Jackson hengelden naar de hoofdrol in de film,maar uiteindelijk koos Burtonvoor Johnny Depp, toen nog eentieneridool die vooral in sitcomsmeespeelde. Was het een zwareklus om voor de hoofdrol een Deppwaardige balletdanser te vinden?

Bourne: Edward is een onzekere en erg kwetsbare figuur. Ik wilde geen te zelfbewuste dansers voor zijn rol. Ik heb er jonge mensen uitgepikt, die hun eerste grote rol spelen. Op het podium spelen ze de pannen van het dak, maar in de coulissen doen ze het in hun broek. De stress en twij-fel blijven, ook al loopt de voorstelling al zo lang en zijn de kritieken enthousiast.

Intussen is het stuk over de hele wereld al meer dan vijfhonderd keer opgevoerd. En ‘Swan Lake’ loopt al twaalf jaar. Uw bedrijf New Adventures is de grootste balletwerkgever van de UK. Het begint stilaan Cirque du Soleil-allures te krijgen.

Bourne: Edward Scissorhands is een van de succesvolste dansproducties aller tijden. We kunnen het zoveel opvoeren omdat het niet steeds dezelfde persoon is die Edward vertolkt. Ook voor de andere personages is er een beurtsysteem bedacht: iedereen studeert twee of drie rollen in zodat het geen bandwerk wordt. De voorstelling blijft fris, avond na avond. Edward Scissorhands moet een groepswerk zijn, zonder een echte ster.

Over sterren gesproken: is Johnny Depp al komen kijken?

Bourne: In Los Angeles. Hij heeft er een gezinsuitstap van gemaakt, met zijn vrouw en zijn kroost. Achteraf is hij backstage iedereen persoonlijkkomen feliciteren en heeft hij eenkrat champagne laten aanrukken. Hij heeft zelfs die scharenhandschoenen aangetrokken. Het bracht duidelijk veel herinneringen naar boven, want hij had de film sinds 1990 niet meer gezien.

En Tim Burton himself?

Bourne: Die stond te huilen op de pre-mière. In feite is Edward de verpersoonlij-king van de jonge Tim: contactgestoord, freaky, kwetsbaar en onbegrepen.

‘Puberteit’ heet dat in de volksmond.

Burton: Precies, vandaar dat het sprookje ook zo universeel is. Edward is het symbool voor iedereen die zich anders voelt dan de anderen. Huidskleur, seksuele geaardheid of handicap: de schaarhanden staan voor gelijk welk trekje waardoor mensen je in de maatschappij niet aanvaarden. Iedereen ter wereld kan zich daar makkelijk mee vereenzelvigen. Kinderen nog het meest. Als we schoolvoorstellingen doen, scanderen alle kids aan het einde Edwards naam. Hij is hun held.

Voelde jij je ook zo een freak, toen je jong was?

Bourne: Best wel. Ik ging naar een stoere jongensschool in East End, Londen. Al mijn klasmakkers waren geobsedeerd door voetbal, ik hield van musicals, theater en oude films van Fred Astaire. Ik heb me altijd anders gevoeld dan de rest. School interesseerde me niet, ik zocht mijn toevlucht in mijn fantasie.

Gepeste jongen wordt succesvol balletdanser: je leven is het scenario van ‘Billy Elliot’!

Bourne: Er zijn wel wat parallellen, ja. Ik kwam inderdaad ook uit een arm Brits workingclassmilieu. Maar ik ben wel pas veel later, op mijn 22e, beginnen te dansen.

In ‘Billy Elliot’ komt een stukje van je legendarische ‘Swan Lake’-adaptatie voor. Zelf nooit een dansfilm willen maken à la ‘Dancer in The Dark’?

Bourne: Ik heb een bedrijf te runnen, dat slorpt al mijn tijd op. Ik kan er niet zomaar anderhalf jaar tussenuit knijpen om een film ineen te steken. Voor kortere opdrachten zoals videoclips ben ik wel al eens gecontacteerd. Door Kate Bush nota bene. Mijn voorwaarde is dat er een verhalend aspect in de video en de choreografie zit. Zomaar uit het niets een achtergronddans in elkaar flansen op de eerste de beste rapschijf is totaal mijn ding niet.

Het verdient nochtans niet slecht. En je hoeft er geen potsierlijke tutu of scharenhandschoen voor aan te trekken.

Bourne: Een studio binnenwandelen, wat cool staan doen, enkele moves uit mijn lenden schudden en cashen: ik wilde dat ik het kon. Maar het lukt me langs geen kanten. Ik heb een verhaal nodig, abstract dansen kan ik niet. Ik ben niet zo’n funky kerel.

Met welke ‘funky kerels’ zou je dan wél willen samenwerken?

Bourne: Ik heb grote bewondering voor Rufus Wainwright. Hij heeft nog de gave om een zuivere melodie te schrijven. Dat is zeldzaam geworden. In maart gaat zijn opera Prima Donna in première, en die wil ik zeker zien. Rufus heeft maar één onderwerp waarover hij muziek kan schrijven: zichzelf. Alles draait rond zijn leven en zijn persoontje. Zijn leven is zijn werk en vice versa. Je kunt dat egoïs-tisch noemen, maar ik heb daar bewondering voor. Op een manier valt hij met Amy Winehouse te vergelijken. Als zij gevraagd wordt om de James Bond-titelsong te componeren, bakt ze er niets van. Simpelweg omdat al haar inspiratie uit haar eigen ellende moet komen.

Misschien moet ze bij wijze van therapie maar eens een opera maken.Of een dancical.

Door Thijs Demeulemeester

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content