Waarom kookt het potje van Eminem soms over? Een poging om de woede van de rapper te begrijpen.

Peter Van Dyck

The Eminem Show. Uit op 4/6 ( Shady Records/Interscope)

Het werk van de 29-jarige Marshall Mathers III, alias Eminem, wordt alsmaar persoonlijker. Op zijn debuut The Slim Shady LP was zijn belangrijkste doel amok te maken, op het daaropvolgende The Marshall Mathers LP was het kluwen van conceptuele ideeën en oprechte emoties al iets moeilijker te ontwarren. De nieuwe single Without Me, waarop hij in zijn oude stijl de Amerikaanse vice-president Dick Cheney, Limp Bizkit en Moby door het slijk haalt, strooit zand in de ogen, want op het kersverse album The Eminem Show staat zijn gevoelsleven centraal. De cd-titel is een verwijzing naar The Truman Show. Omdat hij een publieke figuur is geworden, kan iedereen alles over zijn personal shit te weten komen. ‘Ik kan niets meer verbergen.’

Meer dan 12,8 miljoen exemplaren verkocht hij van zijn twee vorige cd’s. Eminem beseft heel goed dat hij zo’n superster is geworden omdat hij blank is. Hij boort niet alleen de vaste, voornamelijk zwarte hiphopmarkt aan, maar appelleert ook aan de blanke jeugd uit de Amerikaanse middenklasse, die zich helemaal met hem kan identificeren.

Blanke jongetjes die uitgesloten worden en ecstasy-pillen slikken om zich goed te voelen, zien de rapper als een van hen. Het is de generatie die al bij voorbaat was afgeschreven door de Amerikaanse samenleving en die een stoere pose aanneemt. Die jonge mensen schreeuwen om door hun natie gehoord en begrepen te worden. De vraag is of ze, zelfs na een drama als dat van Columbine, serieus genomen worden.

White America, een van de nieuwe songs, pikt daar op een sarcastische manier op in. Alle jongeren hebben hun problemen, thuis en op school. Daarom houden ze van een rebel als Eminem die heel luid ‘fuck you’ roept. Wat ze in hem bewonderen, is dat hij zich niets aantrekt van wat anderen over hem denken.

Marshall Mathers was zelf als scholier allerminst populair op de Lincoln High School in Warren, Michigan. Hij geeft toe dat hij toen een nerd was, het clubje van de coole kids was voor hem onbereikbaar. Een blanke jongen die, nadat Vanilla Ice het slechte voorbeeld had gegeven, rapper wilde worden: dat was een giller. ‘Een leraar zei voor de hele klas dat het nooit wat met me zou worden. Iedereen lachte me vierkant uit’, haalt de ster een pijnlijke herinnering op in hiphopblad The Source.

8 Mile, de volgende film van Curtis Hanson ( L.A. Confidential, Wonder Boys), is losjes geïnspireerd op the story of his life. Eminem debuteert op het witte doek door in de huid te kruipen van Jimmy Smith Jr., een fabrieksarbeider met een hiphopdroom. 8 Mile is genoemd naar de straat die de zwarte en de blanke buurten in Eminems hometown Detroit van elkaar scheidt. De stap naar acteren lijkt logisch. In zijn nummers doet hij niets anders dan personages opvoeren.

Die karakters en de ironische toon, die velen over het hoofd zien, gebruikt hij om zich af te schermen. Toch kan je niet ontkennen dat er écht veel agressie en woede in hem schuilt. Hij zal nooit vergeten dat zijn moeder Debbie Mathers-Briggs in ’91, na de zelfmoord van zijn oom en beste vriend, tegen hem zei: ‘Ik wou dat jij gestorven was en dat Ronnie nog leefde.’ De vrouw die hem het leven had geschonken, wenste hem dood. Het was een klap waarvan hij wellicht nooit volledig zal bekomen. Bovendien werd hij meermaals door zijn moeder het huis uit gejaagd. Telkens vond hij troost en onderdak bij zijn grootmoeder Betty Kresin, die hem altijd door dik en dun verdedigt, ook wanneer hij het in de media zwaar te verduren krijgt.

Na de rap in My Name Is – ‘ I just found out my mom does more dope than I do/I told her I’d grow up to be a famous rapper/make a record about doin’ drugs and name it after her‘ – en interviews waarin hij met minachting over haar sprak, eiste Debbie een schadevergoeding van 11 miljoen dollar en dreef ze de polemiek nog op door met de steun van het hiphopduo ID-X op de plaat Set The Record Straight háár visie op de zaak te geven.

Wat Eminem hoog zit, is dat ze nooit haar excuses heeft aangeboden voor de uitspraak van elf jaar geleden. ‘Maar zelfs al zegt ze sorry, dan is dat nog niet genoeg, want ik weet dat ze nooit zal veranderen.’

Ook zijn vader heeft het voorgoed verkorven. Nog voor de kleine Marshall zijn eerste stapjes zette, liet Marshall Bruce Mathers zijn gezin in de steek om nooit nog iets van zich te laten horen. Tot Eminem beroemd werd en hij zijn zoon op tv smeekte om weer een deel van zijn leven te mogen worden. Eminem was onverbiddelijk. ‘Bijna 25 jaar lang wilde hij niets met mij te maken hebben’, snoof hij verontwaardigd.

Op 3 juni 2000 sloegen de stoppen door. In een ruzie met Doug Dale, een medewerker van de groep Insane Clown Posse, haalde Eminem een Smith & Wesson-pistool te voorschijn. Diezelfde avond zwaaide hij er opnieuw mee, toen een man op een parkeerterrein van een club zijn (intussen ex-)echtgenote Kim stond te kussen. Eminem werd gearresteerd.

Hij kreeg twee jaar proeftijd nadat hij schuldig wa bevonden. ‘Het was een waanzinnige periode in mijn leven’, blikt hij erop terug in The Source. Eminem leed onder de stress. Zijn huwelijk stond onder hoogspanning. Hij worstelde om een evenwicht te vinden tussen zijn familieleven en zijn carrière, die op dat moment op kruissnelheid kwam, en snakte naar een ongestoord leven. Het huis dat hij in Sterling Heights, een keurig voorstadje van Detroit, had gekocht, moest hij ontvluchten, omdat hij er constant werd belaagd.

Sinds zijn veroordeling mijdt Eminem de drugs. Gecombineerd met een work-out-programma, doet hem dat heel scherp staan. Toch blijft er iets knagen. Hij is een workaholic uit geldingsdrang. Hij wil de leraar die hem destijds belachelijk maakte zo graag laten zien hoeveel hij kan bereiken. Het kereltje dat voor schut werd gezet, is gedreven door wraak.