Documentaire films genoeg op het programma voor wie er zich van wil overtuigen hoe zeer de hedendaagse documentaire finaal ondergeschikt is aan het brein van de maker, zijn constructie van de werkelijkheid en het al dan niet beoogde effect op het brein van de kijker. Naast de eerder vermelde ‘Fog of War’, ‘Salvador Allende’ en ‘Mondovino’ zijn dit de absolute aanraders.

Nog tot 1/8 tijdens Écran Total, Arenberg Galeries

Nog tot 14/8 tijdens Écran Total, Arenberg Galeries

Nog tot 2/8 tijdens Écran Total, Arenberg Galeries

Vanaf 22/9 in de bioscoop

Vanaf 11/8 in de bioscoop

Dix-sept Ans (Didier Nion, Fr 2004)

Twee jaar lange registratie van het leven, de kopzorgen en vooral de banale agressiviteit van een puber die automecanicien wil worden. Nions relatie tot de jongen, met wie hij een traumatisch feit deelt (de zelfdoding van de vader), vormt de kern. Als je weet hoe de broers Dardenne machtige fictie kunnen draaien met de vormelijke elementen van non-fictie (geschouderde camera, in-your-face-shots, afwezigheid van muziek), dan is dit wellicht hun bevriende antipode: non-fictie die als een fictiefilm oogt.

Bright Leaves (Ross McElwee, VS/GB 2004)

Geheel persoonlijke, met zelfspot doorspekte zoektocht van de beslagen documentairemaker Ross McElwee naar zijn roots in North Carolina. Het is een complexe mix van fictie en non-fictie, of realiteit die doorheen verbeelding ontstaat. Centraal staat de fictiefilm Bright Leaf, met Gary Cooper, over een onfortuinlijke tabakskweker, wiens verhaal wel eens gebaseerd zou kunnen zijn op dat van McElwees overgrootvader.

Punishment Park (Peter Watkins, VS 1971)

Peter Watkins’ pseudo-documentaire uit ’71 ensceneert met de ware authenticiteit van een sociaal-wetenschappelijk experiment hoe een groep soldaten zich tegen een stel hippies keert die door hen worden geëscorteerd. Een meesterlijk voorbeeld van hoezeer verraderlijk de werkelijkheid kan zijn.

Super Size Me (Morgan Superlock, VS 2004)

Super Size Me toont hoe maker Morgan Superlock zelf dertig dagen lang niks anders dan McDonald’s-fastfood eet. Die lijdensweg – Superlock krijgt last van overgewicht, stemmingsstoornissen, nier- en leverproblemen – wordt met een maximum aan boosaardige, ‘subjectieve’ humor en overdonderende, ‘objectieve’ statistieken weergegeven. Nu al legendarisch!

Capturing the Friedmans (Andrew Jarecki, VS 2004)

De documentaire die het sterkst al uw vooronderstellingen over de documentaire op zijn kop moet zetten. Andrew Jarecki vertelt de hellegang van een schijnbaar doodnormale, joodse familie uit de Amerikaanse middenklasse die volledig desintegreert wanneer vader Friedman en één van zijn twee zonen worden gearresteerd op verdenking van kindermisbruik. Naast een verpletterende analyse van de moeilijkheid om te bepalen wat misdaad en schuld is als feiten, herinnering en inbeelding onontwarbaar samenklitten, is dit bovenal een ‘authentiek’ portret van de ondergang van een familie. Troef is de immense schat aan home movies waarover Jarecki kon beschikken. Als feitelijke documenten kunnen die niet ‘liegen’, maar snel blijkt hoe ze als neerslag van het hele proces enkel de onzekerheid vergroten.

Door Jo Smets