De uitbraak

Eerste zin ‘U kent de procedure?’

Ja, Gustav kent de procedure die hij om de zoveel tijd moet ondergaan en die van hem een sterfeloos (dat betekent niet louter onsterfelijk, maar ook dat het concept van de dood gewoon niet meer bestaat) en gelukkig man maakt. Gustav is immers hoofd van de afdeling Regeneratie van het Instituut voor Zorg en Welbevinden, een van de belangrijkste instellingen van het Rijk. Of is het Gusta? Want Gustav is tweeslachtig, een wezen uit een lab, net zoals iedere fellow in de stedelijke omgeving waar hij woont. Dankzij de nodige chemicaliën hebben de fellows zichzelf volstrekt in de hand, waardoor psychiaters oubollige relieken uit een vervlogen tijd zijn. Nee, de krochten van de geest hebben zich voor de fellows voorgoed gesloten.

Henk van der Waal is een van Nederlands meest gevierde dichters. Maar hij is ook filosoof, getuige de twee essays die hij schreef, Denken op de plaats rust en Mystiek voor goddelozen. In zijn utopische – of eerder dystopische? – debuutroman De uitbraak gaat hij verder op dat wijsgerige elan. Wat als we het menselijke ideaal van het geluk en het eeuwige leven zouden verwezenlijken, vraagt hij zich af, wat zou er dan gebeuren? Niet veel, ontdekt Gustav wanneer er iets misgaat met zijn regeneratie, hij opeens negatieve emoties ondervindt en zich realiseert dat hij het kind is van een moeder en een vader, en dus het resultaat van zoiets wisselvalligs en gevaarlijks als de liefde. En dus gaat Gustav op zoek naar zijn moeder, en naar wat er buiten de stad ligt, de buitengebieden waar migranten opgevangen worden in grote kampen en tewerkgesteld worden in de mijnen omdat ze bij een instorting goedkoper te vervangen zijn dan robots. Gustav vindt zijn moeder aan de Glazen Wand die het Rijk afscheidt van de rest van de aarde en hij voelt dat hij verder wil. Hij wil voorbij de wand, waar mensen nog echt zijn, maar misschien ook onderworpen aan strikte regels.

De uitbraak doet soms denken aan Aldous Huxleys Brave New World. Andere keren zijn er duidelijke parallellen met Thomas Mores Utopia en ook Jonathan Swifts Gulliver’s Travels is nooit ver weg, en dan meer bepaald wanneer de held van dat boek het eiland Luggnagg bezoekt, waar hij de onsterfelijke struldbrugs aantreft. Veel bagage dus, en dat merk je er ook aan. Van der Waal heeft een boodschap en die ligt er soms al te duidelijk op.

De uitbraak ***

Henk van der Waal, Querido, 344 blz., ? 22,99.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content